İlk 3 ay için 'yüksek' beklentiler tutmadı, tahsilat sorunu büyüdü

Sercan AKINCI

İSTANBUL - Piyasada tahsilatta bir tıkanıklık yaşanıyor; ekonominin farklı  ephelerinden isimler, sorunun en önemli nedeni olarak, 'sanayicinin ekonomide kontrollü büyüme politikasına ayak uyduramamasını' gösteriyor. Bu noktada iş dünyasına göre, sınırlı büyüme gösteren ihracat ve iç pazar, tahsilat sıkıntısını doğurdu. Yüzde 8,5'luk büyümenin ardından kontrollü büyüme politikasına ayak uyduramayanlara yapılan satışlarda, sanayiciler paralarını tahsil edememeye başladı.

Tıkanıklığın bir diğer nedeni ise çekte yaşanan sorunun hala çözülememiş olması. Bilindiği gibi karşılıksız çekte uygulanan adli para cezasının ödenmemesi halinde
hapis cezası kaldırılmış, yerine idari yaptırım uygulanması kararı çıkmıştı. Fakat iş dünyasına göre uygulanan idari yaptırımlar, yetersiz kalarak, bugün tahsilat sıkıntısıyla güvensiz bir ortam oluşmasına yol açtı.

Yüzde 9 büyümeye göre kurgu yapan sıkıntılı

DÜNYA'ya konuşan Orka Grup Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu, ödeme ve tahsilatlardaki sıkıntının sektörlere göre değiştiğini belirtti. İşadamlarının
2013'e dair planlarını 2011'in yüksek büyümesine göre yaptığını ifade eden Orakçıoğlu, böyle bir büyümenin gerçekleşmemesi nedeniyle üretimini yüksek büyümeye göre ayarlayanların sıkıntı yaşadığını söyledi.

Orakçıoğlu şöyle konuştu: "Ödeme ve tahsilat sorununda 2011'e göre kurgu yapılınca, şimdi gerçekleşmeye ayak uydurulamıyor. İç pazar ve ihracatımız, küresel ekonomik kriz nedeniyle yavaş. Bu nedenle şirketler yüzde 9'a göre kurgu değil, yüzde 3 büyümeye
göre kurgu yapmalı."
Yaşanan sıkıntıların kaynağının ekonominin soluklanması olduğunu ifade eden Orka Grup Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu, buna rağmen en büyük etkenin çek yasası olduğunun vurguladı. Orakçıoğlu, düzenlemeden önce 5-10 bin civarında mağdurun olduğunu ifade ederek, "Çekteki mağduriyet şimdi tüm firmalara yansıdı. En büyük ödeme aracı olan çek, düzenlemeyle itibarsızlaştırıldı ve ortadan kaldırıldı" dedi.

Tahsilat sıkıntısında domino etkisi

Konuyu değerlendiren Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Derneği (KOBİDER) Başkanı Nurettin Özgenç de, ödeme ve tahsilat sıkıntılarının domino etkisine yol açtığını söyledi. Köklü esnafların bu sıkıntıyı kredi çekerek aştığını ifade eden Özgenç, "Köklü olmayan esnaf ise tıkanıyor. İç pazar ve ihracattaki sınırlı büyümenin bu ödeme
ve tahsilattaki sıkıntılar üzerinde etkileri büyük. İç pazarda da ihracatta da arzu edilen satışlar yok. Bu da ödemeleri sekteye uğratıyor" dedi. Kötümser bir tablo çizmek istemediğini dile getiren Özgenç, buna rağmen küçük esnafta oluşan bu sorunların yukarı doğru herkesi etkileyebileceğini kaydetti.

Artık güvendiklerimize mal satar hale geldik

[PAGE]

Artık güvendiklerimize mal satar hale geldik

Çek yasasının çıkmasından sonra güvensiz bir ortam oluştuğunu belirten İstanbul Tekstil ve Hammadde İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı İsmail Gülle de, bu güvensiz ortamda sadece güvenilir kişilere mal satıldığını, bunun da iç piyasayı yavaşlattığını söyledi.
Gülle, "Çekin eskiden iyi kötü bir yaptırımı vardı. Yasanın çıkmasının ardından bu kalmadı ve ödemeler sekteye uğradı. Ayrıca Merkez Bankası'nın ekonomiyi soğutmak
ve cari açığı azaltmak için attığı adımlar da iç piyasayı durdurdu" dedi. Sıkıntının psikolojik olduğunu ve ileriye dönük ciddi bir sorun haline gelmeyeceğini düşündüğünü
ifade eden Gülle, iç piyasa ve ihracattaki hareketlenmenin, sorunu ortadan  kaldıracağını vurguladı.

Piyasa iyice sığlaştı kar marjı sorunu var

Piyasada ciddi bir tahsilat sıkıntısı olduğunu ifade eden Türkiye Genç İş Adamları Derneği (TÜGİAD) Başkanı Ali Yücelen ise, Türkiye'nin uzun yıllar faiz lobisi tarafından ekonomik bir darboğaza mahkum edildiğini söyledi. Yücelen, "Yeni çek yasası ile birlikte, piyasada önemli bir finansman/ödeme aracı olarak kullanılan çek güvenilirliğini yitirmiş ve piyasada çek kullanımı önemli ölçüde azalmıştır. Hem vadelendirme aracı, hem de banka teminatı olarak kullanılan çekin eksilmesiyle zaten derinliğe sahip olmayan, bırakın türev ürünleri, kambiyo senetlerini bile tam olarak kullanamayan piyasa iyice sığlaşmıştır. Bunlar dışında bir de göze görünmeyen ama piyasayı içten içe yiyen başka bir sorun vardır ki, o da fiyatların baskılanmasından veya bazı ürün fiyatlarının düzenlenmesinden kaynaklanan kar marjı sorunudur" dedi.

Ramazan'da da bir yavaşlama bekleniyor

"Refahı tabana ve bütün köşelere yayacak olan KOBİ'lerin sıkıntısını çözmemiz gerekiyor" diyen Yücelen, şöyle devam etti: "Genel bir stratejiyle bu ekonomik büyümenin, ülkemize sıcak para girişinin tabana yayılması sağlanabilir. KOBİ'lerin korunması sağlanarak tekelleşmenin önlenmesi gibi konular üzerinde kafa yormak gerekiyor. Aksi halde, büyük balıklar küçük balıkları yutmaya devam edecek. Çek yasası gibi konuların da çözülüp gerekirse yeni enstrümanlar kullanılmasının özendirilmesini söylemeye dahi gerek yok. Yaz aylarında Ramazan ayının da etkisiyle göreli bir yavaşlama bekliyoruz. Turizm ve ihracatımızın gelişmesine bağlı ve ülkemizin istikrarlı yapısından dolayı kısa vadede çok ses getirmeyecek bazı KOBİ'lerin kapanması, küçülmesi, büyükler tarafından satın alınmaları gibi durumlar devam eder ama, uzun vadede geri dönüşü zor bir tekelleşme içinde kendimizi buluruz."

Ekonomik canlanma gerçekleşmedi

[PAGE]

Ekonomik canlanma gerçekleşmedi

Garanti Bankası Ekonomik Araştırmalar Müdürü Ali İhsan Gelberi de, iç talepteki gelişmenin beklendiği şekilde gelişmemesinin sıkıntıları da beraberinde getirdiğini söyledi. Gelberi, "Herkes ekonomi canlanacak diye bekliyordu. Buna göre pozisyon alınmıştı. Beklenen gelişme olmayınca ödeme ve tahsilat sıkıntısı oldu. Bunu garipsemiyorum, ihracat da beklendiği düzeyde gelişmedi" değerlendirmesinde bulundu.

İhracattaki soruna sigorta önlemi

Özak Global Holding Yönetim Kurulu Başkanı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektör Kurulu Başkanı Ahmet Akbalık ise, yurtdışına yapılan işlerde özellikle perakende sektöründe son 6 aydır büyük ödeme sıkıntıları yaşandığına
dikkat çekti. Türk ihracatçısının bu sıkıntıyı sigorta yaptırarak aştığını kaydeden Ahmet Akbalık, "Sigortayla ticaret kayıt altına alınıyor. Son 1 yıldır Türk ihracatçılar bunu uygulamaya başladı" diye konuştu.

Ticari sigortalardan faydalanma önemli

Türk Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Cem Negrin de sigortanın bu tip dönemlerde önemine işaret etti. Tahsilattaki sıkıntının genele yayılan bir şey olmadığını ancak kendilerine de birtakım sıkıntılar olduğuna dair haberler geldiğini anlatan Cem Negrin "Ama bunlar sınırlı sayıda. Ayrıca sigorta kuruluşları var. Ticari
sigortadan faydalanılırsa sorun kalmaz" dedi.

Çeklerin yüzde 70'i karşılıksız çıkıyor

Örme Sanayicileri Derneği (ÖRSAD) Başkanı Fikri Kurt da, yasa sonrası çekte caydırıcılığın kalmamasının ödeme sıkıntısı doğurduğunu ve bunun ekonominin yavaşlamasına yol açtığını söyledi. Düzenlemenin yanlışlığına işaret eden Kurt, "Yasadaki düzenlemeyle sanayinin dönen dişlileri kırıldı ve ekonomiyi zora soktu. Çekler yüzde 70'e yakın karşılıksız çıkıyor. Ödemeler ise 6 ila 12 aya yayılıyor. Böyle giderse Türkiye'de beklenen büyüme olmayacak" diye konuştu.