Kamu ihalelerinde diplomalı şirket dönemi

Dr. Erdem BAFRA / K.İhale Uzmanı

4734 Kamu İhale Kanunu'nda 5812 sayılı kanunla yapılan değişiklikler sonucunda getirilen en önemli yeniliklerden biri belki de ihalelere katılımda "Diplomalı Şirket" uygulamasına açılan yol olmuştur.

Bilindiği üzere 4734 sayılı kanunun 62'nci maddesinin (h) bendinin eski şeklinde yapım işlerinde denetim ve yönetim görevlerinde bulunmayan mühendis veya mimarların, yapım ihalelerine girebilmeleri için mezuniyetlerinden sonra geçen her yıl için 122.387,00 (yüzyirmiikibinüçyüzseksenyedi) Türk Lirası olarak hesaplanmak üzere dikkate alınacağı ve bu kanunun 10'uncu maddesi kapsamındaki mesleki ve teknik yeterlilik şartı ilgilinin işe başladığı yıl için aranmayacağı hükme bağlanmıştı. Söz konusu düzenleme diplomaların hangi durumlarda kullanılabileceği tartışmalarını beraberinde getirmiş olmakla birlikte, yalnızca gerçek kişi mühendis veya mimarların diplomalarını iş deneyim belgesi yerine geçmek üzere kullanarak ihalelere katılmaları tartışma götürmez bir husus olarak uygulamada yerini almıştır.

Diğer taraftan Kamu İhale Kanunu'nda 5812 sayılı kanunla yapılan değişiklik sonucunda, tüzel kişilerin de iş deneyim belgesi yerine geçmek üzere ortaklara ait diplomaların sunulması suretiyle ihalelere katılmaları olanaklı hale gelmiştir. Buna göre, bir tüzel kişi aşağıda sayılan durumlarda bir mühendis veya mimarın diplomasını iş deneyim belgesi yerine geçmek üzere kullanabilecektir:

1.Mühendis veya mimar beş yıldır en az o tüzel kişiliğin % 51 hissesine sahipse,

2.Her iki ortağı da % 50-% 50 ortaklık oranında mühendis olan tüzel kişilik söz konusu ise.

Yukarıda saydığımız durumlardan birini sağlayan bir tüzel kişilik mevcut ise, artık diplomalı şirketlerden söz edilebilecek olup, bu şirketler ihalelere katılımda iş deneyim belgesi yerine geçmek üzere mühendis veya mimarların diplomalarını kullanabilecektir. Ayrıca, Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin 47'nci maddesi uyarınca, teminat süresince (kesin kabule kadar) mühendis veya mimar ortaklar tarafından tüzel kişilikte sahip oldukları bu ortaklık oranının muhafaza edilmesi zorunludur.

Diplomaların iş deneyim belgesi yerine geçmek üzere kullanılmasında 5812 sayılı kanunla getirilen bir başka değişiklik, iş deneyimi bulunmayan mühendis veya mimarların diplomalarını toplam süresi onbeş yıl süre ile sınırlandırılmış olarak kullanabilecek olmalarıdır.  Ancak unutulmamalıdır ki, söz konusu onbeş yıllık sınırlama iş deneyimi bulunmayan mühendis veya mimarlar içindir. Diplomalarına ilave olarak, iş deneyimi de bulunan mühendis veya mimarlar için ise anıldığı şekilde onbeş yıllık bir süre sınırlaması söz konusu olmayacak, bu kişiler ister diplomalarını isterse de iş deneyim belgelerini ihaleye katılımda sunabileceklerdir. 2009 yılı itibariyle diplomaların sunulmasında,  mühendis veya mimarların mezuniyetlerinden sonra geçen her yıl için yüzyirmiikibinüçyüzseksenyedi Türk Lirası olarak hesaplama yapılacaktır.

Bununla birlikte, iş deneyimi de bulunan mühendis veya mimarların bir tüzel kişiliğe yukarıda belirttiğimiz oranlar dahilinde ortak olması durumunda, ihaleye diploma sunmak suretiyle katılan tüzel kişilik açısından onbeş yıllık süre sınırının uygulanıp uygulanmayacağı sorusu akla gelebilecektir. 4734 sayılı kanunun 62'nci maddesinin (h) bendinde, onbeş yıllık süre sınırının uygulanmaması durumunun sadece iş deneyimi de bulunan mühendis veya mimarların kendi şahısları için geçerli olacağı yönünde düzenleme olduğundan, onbeş yıllık süre sınırı her durumda tüzel kişilik için söz konusu olacaktır.

Diğer taraftan, ihalelere diplomaları ile katılan mühendis veya mimarların konumunun ortak girişim olarak ihaleye teklif verilmesinde ayrıca değerlendirilmesi gerekir. Öncelikle belirtilmelidir ki, ortak girişim kavramı Türk Ticaret Kanunu'nda tanımlanmamış olup, bu kanunda tanımlanmamış şirket türleri Borçlar Kanunu'nda düzenlenen adi şirket hükümlerine tabi olacaktır. O halde ortak girişim kavramı niteliği itibariyle bir adi şirket oluşumunu ifade etmektedir. Bu nedenle, yukarıda yaptığımız açıklamalarda mühendis veya mimarların bir tüzel kişiliğe ortak olarak, tüzel kişiliğe diplomalarını kullandırabilmesi durumuyla, ortak girişim ortağı olması durumunu birbirine karıştırmamak gerekir. Bu nedenle mühendis veya mimar ortak girişim sözleşmesinde belirlenen herhangi bir ortaklık oranıyla, pilot, koordinatör ya da özel ortak olarak ortak girişim üyesi olarak ihaleye katılabilecek ve ihaleye katılımda diplomasını da iş deneyim belgesi yerine geçmek üzere sunabilecektir.

Yurtdışında eğitim görmüş olan mühendis veya mimarların da iş deneyim belgesi yerine geçmek üzere ihalelere diplomalarıyla katılmaları mümkün olup, yurtdışında gördüğü eğitime ilişkin diplomaları bulunan ve iş deneyimini tevsik etmek amacıyla bu diplomalarını teklifleri kapsamında sunmak suretiyle ihaleye teklif verecek mühendis veya mimarların ise teklifleri kapsamında 2547 sayılı kanunun 7'nci maddesinin (p) bendi uyarınca yurt dışı yüksek öğretim diplomaları ile ilgili olarak Yüksek Öğretim Kurulu'nca verilen denklik belgelerini sunmaları gerekmektedir.