Kayıt ve belgelerin yabancı dilde ve yabancı para birimiyle düzenlenmesi
VERGİ PORTALI / Recep Bıyık
Maliye Bakanlığı'nın yetkisi
Maliye Bakanlığı'nın kanunla verilmiş en geniş yetkileri belki de defter ve belge düzeniyle ilgilidir. Bu yetkiler ödenecek vergi tutarının belirlenmesinde etkili olmadığı için de anayasal açıdan en sorunsuz kullanılabilen yetkilerdir.
Maliye Bakanlığı defter ve belge düzeniyle ilgili yetkilerini son derece geniş bir alanda kullana gelmektedir. Elektronik defter ve belge düzenine geçiş sürecinde bu yetkilerin daha sıkça da kullanılacağı anlaşılmaktadır.
Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 257. maddesiyle Maliye Bakanlığı'na; "Mükellef ve meslek grupları itibariyle muhasebe usul ve esaslarını tespit etme,
"Tutulmakta olan defter ve belgeler ile bunlara ilave olarak tutulmasını veya düzenlenmesini uygun gördüğü defter ve belgelerin mahiyet, şekil ve içermesi zorunlu bilgileri belirleme ve bunlarda değişiklik yapma,
Düzenlenmesi zorunlu belgelerin elektronik bilgi ve kayıt araçlarıyla yapılması ve saklanması konusunda izin verme, yetkisi verilmiştir".
Aşağıda yapılacak açıklamaların bir kısmının yasal dayanağını Vergi Usul Kanunu'nun defter ve belge düzenine ilişkin yukarıdaki hükümleri, bir kısmının ise verilen yetkilerin kullanımı nedeniyle Maliye Bakanlığı düzenlemeleri oluşturmaktadır.
Defterin Türkçe tutulması, belgelerin Türkçe düzenlenmesi
Vergi Usul Kanunu'na göre defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunludur. Bu zorunluluk Vergi Usul Kanunu'nun 215. maddesinde açıkça yer almaktadır.
Yasal defterlerin ve düzenlenen belgelerin Türkçe olması zorunluluğu diğer ilgili mevzuatta da yer almaktadır. Türk Ticaret Kanunu tacirlerin defterlerini Türkçe tutmak zorunda olduklarını açıkça hükme bağlamakta, 1926 tarihli ve 805 sayılı kanun da, Türk tabiiyetindeki her türlü şirket ve müessesenin, Türkiye dahilindeki her türlü işlem, hesap ve defterlerinin Türkçe tutulmasını emretmektedir. Kanun yabancı şirketlerin Türkçe dışındaki bir dili de ayrıca kullanabileceklerine olanak sağlamaktadır.
Türkçe dışında bir dilde defter tutulması
Kayıtları Türkçe yapmak koşuluyla, Türkçe dışındaki bir başka dilden kayıt yapılması mümkündür. Bu çerçevede örneğin yevmiye defterinde Türkçe kayıtların altına İngilizce kayıtlar da yapılabilir.
Aynı defterde farklı dillerde kayıt yapılmasının hesap ve işlemleri karıştırdığını düşünenler isterlerse başka dillerde yapacakları kayıtları, tasdik ettirecekleri ayrı bir defterde de yapabilirler.
Öte yandan, kanunda belirlenen şartları sağlayanlara, Bakanlar Kurulu'nca kayıtlarını Türk para birimi dışında bir parayla defter tutma izni verilebilmektedir.
Türkçe dışında defter tutmanın müeyyidesi
Vergi Usul Kanunu'na göre, bu kanunun kayıt nizamına ait hükümlerine uyulmaması II. derece usulsüzlük cezasını gerektirmektedir. Sermaye şirketleri için bu ceza 80 YTL'dir.
Yukarıda bahsedilen 805 sayılı kanunda defter ve belgelerde Türkçe kullanma zorunluluğuna uymayanlar için vergi kanunlarından daha ağır müeyyideler öngörülmüştür. Bu Kanuna göre, getirilmiş olan zorunluluğa uyulmaması halinde, ilgililer hakkında kamu davası açılması, ağır para cezası uygulanması, suçun tekrarlanması halinde de ticari işletmenin bir haftadan bir yıla kadar kapatılması ve ticaretten menedilmesi söz konusu olmaktadır.
Yabancı para biriminde düzenlenebilen faturalar
Yukarıda da belirtildiği üzere, belgelerde Türk para biriminin kullanılması gerekmekle birlikte, Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla belgelerin yabancı para birimine göre düzenlenmesi de mümkündür.
Yurtdışındaki müşteriler adına düzenlenen belgeler için kanunda bir ayrıcalık getirilmiş olup, bu belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı yoktur.
Yabancı para biriminde düzenlenen faturalarda Türk para birimi karşılığı bulunmaması durumunda uygulanacak ceza Vergi Usul Kanunu'na göre, düzenlenmesi gereken belgelerin kanunen belli şekil, içerik ve bunlarla ilgili olarak yapılan diğer düzenlemelere uyulmamış olması fiili II. derece usulsüzlük cezasını gerektirmektedir. Sermaye şirketleri için bu fiilin cezası 46 YTL'dir.
Buna göre yurtiçindeki müşteriler adına düzenlenen faturaların Türk para biriminde düzenlenmemesi veya bu faturalarda Türk para birimi karşılığının gösterilmemesi halinde bu cezaya muhatap olunacaktır.
Yabancı para biriminde düzenlenmiş alınan faturalar
Başka ülkelerdeki kişi veya kurumlardan alınan belgeler doğal olarak Türkçe dışındaki bir dilde ve Türk parası dışındaki bir para biriminde düzenlenmiştir.
Bu belgelerin ilgili ülkedeki Türk temsilciliğinde onaylanmasına ve tercümesine gerek yoktur.
Belgenin düzenlendiği tarihteki Merkez Bankası kuru ile değerlenerek Türk parası karşılığının kayıtlara alınması, her hangi bir inceleme sırasında istenmesi halinde bu belgelerin Türkçe tercümelerinin ibraz edilmesi gerekir.