Kurumlar vergisi beyannamesine ilişkin değerlendirmeler

Ülkemizde kayıtlı bulunan 647 bin 186 (*) kurumun kazancının vergilendirmesinde beyan usulü kullanılmaktadır. Bu çerçevede yıllık kurumlar vergisi beyannameleri, 1950’lerden beri nisan ayı (**) içerisinde Gelir İdaresi’ne verilmektedir. Diğer taraftan beyannameler yaklaşık 10 yıldır, e-beyanname programı kullanılarak internet ortamında verilmektedir. Aradan 10 yıl süre geçmesine rağmen, hâlâ e-beyanname programının kullanılmasında ve kurumlar vergisi beyannamenin hazırlanmasına ciddi aksaklıklar bulunmaktadır. Kurumlar Vergisi beyannamesi özelinde gözlemlediğimiz aksaklıklar ile sistemi iyileştirebilecek önerilerimiz aşağıda açıklanmıştır. 

Sistemdeki aksaklıklar ve öneriler: 

• Bilanço, gelir tablosunun şekli gözden geçirilmelidir. Toplamlar ve detaylar cetvel kullanılmadan sağlıklı bir şekilde okunamamaktadır. Mevcut görünümü düzeltmek için toplamların koyu ve / veya büyük harflerle yazılması veya tablolara çizgiler vb. eklenmesi uygun olacaktır. 

• Bilanço ve gelir tablosundaki dipnotların giriş yöntemi değiştirilmelidir. Metin olarak girilen bu alan son derece karışık bir görüntü arz etmektedir. Üstelik dipnotların böylesine karışık bir şekilde girilmesi, girilen bilgilerin idare tarafından etkin bir şekilde kullanılmasına da engel olmaktadır. Bu nedenle metin girişi yerine dipnotlar “boşluk doldurma” veya seçmeli şekilde girilmelidir. 

• Bazı bilgiler hem dipnotlarda, hem de eklerde mükerrer olarak girilmektedir. Örneğin yabancı para pozisyon bilgisi hem dipnotlarda hem de ek formda mevcuttur. Bunun gibi olan mükerrer olarak girilen bilgiler elimine edilmeli, bilgi girişi tek bir aşamada yapılmalıdır. 

• Beyanname ve eklerinin çıktıları kağıt israfını artıcı niteliktedir. Beyannameden çıktı alınmak istendiğinde, beyanname hacmi 10-20 sayfa arasında olmaktadır. Kâğıt israfını azaltmak amacıyla, beyannamenin kısaltılmasına ilişkin çalışmalar yapılmalıdır. Ayrıca dileyen kişilerin beyannamenin ana kısmı ile bilanço, gelir tablosu, transfer fiyatlandırması gibi ekleri ayrıca döktürebilmesi de sağlanmalıdır. 

• Beyannamelerin çıktılarının görünümü iyi değildir. Beyanname çıktısında bir dağınıklık dikkat çekmektedir. Beyanname çıktısının iyileştirmesine dönük olarak uzman grafikerlere çalışma yaptırılabilir. 

• Beyannamelerde manuel girişlerin azaltılması gerekir. Beyannamelerde, önceki yıl verileri de dahil olmak üzere, bütün veriler manuel olarak girilmektedir. Önceki yıl bilanço ve gelir tablosu verileri, esasen Gelir İdaresi sisteminde mevcuttur. Bu nedenle beyanname girilirken sistemde mevcut bilgilerin otomatik olarak cari beyannameye taşınması sağlanmalı, ancak bu bilgilerde bir değişikli bulunması halinde, buna ilişkin değişiklikler girilebilmelidir. 

• Nisan başında versiyon güncellemesi uygulaması son bulmalıdır. Her yıl nisan ayı başında, 1 Nisan sürprizi yapılarak kurumlar vergisi e-beyanname versiyonu güncellenmektedir. Versiyon güncellendiği zaman, önceden girilmiş fakat İnternet vergi dairesine gönderilmemiş beyannamelerin gelir idaresine gönderilmesi mümkün olmamaktadır. Bu nedenle “Nisan başında kurumlar vergisi beyannamesinin güncellenmesi” uygulamasının daha erken dönemlerde yapılması uygun olacaktır. 

• Beyannamenin giriş süresi kısaltılmalıdır. Beyannamenin girilmesi ortalama bir mükellefte asgari 3- 4 saat arasında bir zaman almaktadır. Üstelik bu süreye bilgilerin temin edilmesine dönük ön hazırlık çalışmaları da dahil değildir. Beyanname hazırlanma süresinin azaltılması gerekir. 

• Kullanıcıların girişte ara vermesine imkân sağlanmalıdır. Kurumlar vergisi beyannamesinin girilmesine başlandığında, asgari bazı bilgileri girmeden sistem kayıt yapmaya ve çıkmaya izin vermemektedir. Bu uygulamanın gözden geçirilmesinde yarar bulunmaktadır.

• Anlamsız detaylar kaldırılmalıdır. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (KKEG), kâr dağıtım tablosu, döviz pozisyonu bilgisi gibi bilgilerin girişinde, TL’den sonra 4 hane yazılmaktadır. Başka bir ifade ile Türk Lirasında en küçük birim kuruş olmasına rağmen, buradaki bilgi girişinde kuruşun yüzde 1’ini içerir detay bilgi istenmektedir. Anlamsız olan bu gösterim görüntü kirliliği yaratmaktadır. 

• Değişiklikler önceden bildirilmelidir. Beyannamelerde yapılacak değişikliklerin önceden kamuoyunun bilgisine sunulması uygun olacaktır. Böylece, meslek mensupları ve bilgisayar yazılımcıları muhasebe sisteminin uyumlaştırmasına dönük çalışmaları yapılabilecektir. 

• Dövizli bilanço ve gelir tablosu verileri de beyannameye girilebilmelidir. Mevzuatla bazı mükellefl erin dövizli defter tutması mümkündür. Mevcut uygulamada dövizli defter tutanlar bilanço eklerini Türk para birimine göre hazırlamaktadırlar. Bu durumda, İdareye sunulan rakamlarla, resmi defterlerde yazan rakamlar birbirinden farklı olmaktadır. Bu nedenle dövizli defter tutanların, bilanço ve gelir tablolarının orijinal para birimi ile gösterilmesine de imkan verilmelidir. 

Sonuç: 

Kurumlar vergisi beyannamesinin içeriği Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenmektedir. Yapılan değişikliklerle, Maliye Bakanlığı daha fazla bilgiyi kurumlar vergisi beyannamesi yoluyla almaktadır. Öte yandan bu beyannamelerin hazırlanması da ciddi emek harcanmasına ve strese yol açmaktadır. 

Yazımızda belirtilen iyileştirmelerin yapılması, e-beyanname programının kullanılmasının etkinliğini artıracak, kullanıcılar daha az zaman harcayarak beyannameleri daha sağlıklı bir şekilde hazırlayabilecek, datalar daha etkin kullanabilecektir. 

Sayıları yüzbinlerle ifade edilen meslek mensubu ve diğer kişiler tarafından kullanılan bu yazılımda ortaya çıkan aksaklıklar hiç şüphesiz bu yazıda belirtilenlerle sınırlı değildir. İdarenin ve programcıların, kullanıcıların görüşlerini dikkate alarak yazılımı güncellemesi, hataları, problemleri ve gereksiz emek israfını asgariye indirecektir. Böylece beyannamelerin hazırlanmasında ve vergilerin toplanmasında gereksiz emek kullanımının önüne geçilecek ve “vergilendirmede basitlik” ilkesine uygun bir şekilde hareket edilmiş olacaktır. 

(*) Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 26/06/2015 tarihli basın açıklaması. 
(**) Özel hesap dönemini kullananlar, hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın 25’ine kadar verirler.