Nükleer enerjide Fransız gerçeği
Serdar İSKENDER / Makina Yük. Mühendisi /TÜTEV Enerji Danışmanı
Dünyada, nükleer enerji santrallerinden ticari olarak elektrik üretimi 1950'li yıllarda başlamıştır. Uluslararası Atom Enerjisi (IAEA) tarafından yayınlanan Aralık 2009 verilerine göre dünyada 31 ülkede toplam 435 adet nükleer santral çalışmakta olup, bu nükleer santrallerin kurulu gücü 372 GW (GigaWatt)'a ulaşmıştır. Halen, 53 adet nükleer santralinde inşası devam etmektedir. İnşası devam eden nükleer santrallerin de toplam kurulu gücü 50 GW'dır. Dünya genelinde, 136 adet nükleer enerji santralinin de yapılması planlanmakta olup, yapılması planlanan nükleer santrallerinin kurulu gücü 150 GW olarak düşünülmektedir. Nükleer enerji kullanarak yapılan elektrik üretimiyle ilgili verilen bu değerlerin büyüklüklerini anlayabilmek için ülkemizin 2009 yılı kurulu elektrik gücüne bakmak yeterli olacaktır. Ülkemizin 2009 yılı itibariyle elektrik üretimindeki toplam kurulu gücü 42 GW seviyesindedir. Dünyada çalışmakta olan ve inşası devam eden nükleer santrallerin kurulu gücü, ülkemizin toplam elektrik kurulu gücünün 10 katına ulaşmaktadır.
2009 yılı sonu itibariyle, ABD'nde 104 nükleer santral çalışmakta olup, kurulu güçleri 101 GW'dır. Fransa'da ise 58 nükleer santral çalışmaktadır ve kurulu güçleri 63 GW'dır. ABD'nde sadece nükleer santrallerin kurulu güçleri, ülkemizin toplam elektrik kurulu gücünün yaklaşık 2,5 katı, Fransa'nın nükleer enerji kurulu gücü ise ülkemizin toplam elektrik kurulu gücünün 1,5 katına ulaşmıştır.
Nükleer güç dünya elektrik talebinin yaklaşık % 16'sını karşılamaktadır. 2009 yılı itibariyle, elektrik üretiminde nükleer enerjinin payı ülkeler bazında incelendiğinde, Fransa (% 76), Litvanya (% 73), Slovak Cumhuriyeti (% 56), Belçika (% 53), Ukrayna (% 47) olmak üzere ilk beş ülke olarak görülmektedir. Tüm dünyada elektrik üretiminde yoğun olarak kullanılan ve gelecekte de elektrik üretiminde kullanım oranının artması beklenen nükleer enerjinin, ülkemizde kullanımı yıllardır tartışılmaya devam ediyor. Son 50 yılda, nükleer enerji santrallerinin kurulmasına yönelik dört kez ihale açılmasına rağmen, dört ihalede farklı nedenlerle iptal edilmek durumunda kalmıştır.
2009 yılının sonunda, dördüncü kez nükleer santral ihalesinin iptal edilmesiyle rafa kaldırılan "nükleer enerji hayali", Başbakan Recep Tayyip Eerdoğan 12 Ocak'ta gerçekleştirmiş olduğu Rusya gezisiyle yeniden gündeme geldi. Başbakan Erdoğan'nın gezisi sırasında Türkiye ile Rusya arasında nükleer enerji işbirliği anlaşmasının imzalanması, ülkemizde nükleer enerji santrallerinin kurulması konusundaki iradeyi ortaya koyma adına önemliydi. İşbirliği anlaşmasının imzalanmasının ardından, nükleer enerji ihalesi düzenlenmeden, santral ihalesinin Rus kamu ya da özel şirketlerine verilecek olması ve Rusya'nın nükleer teknolojisi tartışılmaya başlandı. Türkiye'de Rusya'nın nükleer teknolojisi tartışılmaya devam ederken, nükleer teknolojide dünya lideri Fransa, nükleer enerji alanında yeni girişimlerde bulunuyor.
59 nükleer santralle, elektrik enerjisi üretiminin %76'sını nükleer enerjiden sağlayan Fransa'da, halk nükleer enerjiye karşı değildir. 1950 yılında, elektrik enerjisini nükleer enerjiden elde etmeyi devlet politikası haline getiren Fransa, farklı görüşlere sahip olmalarına rağmen iktidara gelen hükümetlerin kararlı politikalarıyla, nükleer enerji kullanarak elektrik enerjisinin üretilmesi ve nükleer teknoloji konusunda lider ülke konumuna gelmiştir. Fransa'da Loire nehri üzerinde, işletmede olan 14 adet nükleer santral bulunmaktadır. Santraller, soğutma suyunu nehirden alıp, nehire bırakmalarına karşın, bu nehrin suyu sulamada kullanılmakta, denize döküldüğü koyda balık tutulmakta ve yüzülmektedir. Fransız halkı, nükleer santrallerle birlikte yaşamaya alışmıştır. Fransa nükleer enerjiye dayalı elektrik enerjisi ihracatçısıdır ve Orta Avrupa ülkelerinin elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamaktadır.
Fransa'da, Cumhurbaşkanı Sarkozy döneminde, Libya, Fas, Cezayir ve Tunus'la nükleer santral anlaşmaları yapılmıştır. Suudi Arabistan'a nükleer enerji konusunda destek sözü verilmiştir. 2020 yılına kadar 20 adet nükleer santral kurmak isteyen Çin, Fransa'nın nükleer teknolojisini kullanmak istemektedir. Bu amaçla, Çin ve Fransa arasında 20 milyar doları bulacak işbirliği anlaşması imzalanmıştır. Fransa, İran'da ki nükleer enerji çalışmalarını yakından takip etmekte olup, İran'a da nükleer teknoloji transferi konusundaki girişimlerini de hızlandırmıştır. Avrupa'da nükleer santrali olmayan tek ülke olan İtalya'da, nükleer enerji kullanarak elektrik üretimi konusunda Fransa ile görüşmelerini sürdürmektedir.
Fransa'nın nükleer enerji alanında kendi teknolojisini geliştirerek, nükleer enerji santrallerinin kuruluşuna yönelik son dönemde yapmış olduğu çalışmalar dikkat çekmektedir. Ülkemiz özelinde, elektrik enerjisi ihtiyacının problemsiz karşılanabilmesi için 2020 yılına kadar en az 5 bin MW (MegaWatt)'lık nükleer enerjiye ihtiyacımız bulunmaktadır. Nükleer teknoloji ülkemize transfer edilirken, Rus teknolojisinin yanında, güvenilirliğini ispat etmiş Fransa alternatifinin de dikkate alınması, sürdürülebilir nükleer enerji kullanımı açısından uygun olacaktır.