Kentleştik, şimdi 'akıllanma'mız lazım

Tüketici trendlerini çok

yakından izleyen Coca

Cola'nın İcra Kurulu

Başkanı Muhtar Kent

vizyonunu anlattığı

toplantıda ne diyordu?

"Her 100 günde bir yaklaşık

New York nüfusuna eşit

sayıda insan şehirlere

geliyor...

Refah ve tüketim artacak..."

Dünyanın en kalabalık

şehirlerinden biri olan New

York çevre banliyöleriyle

birlikte 20 milyonu aşan

nüfusa sahip...

Bir başka ifadeyle dünyada,

her yıl 90 milyona yakın kişi

şehirlere akın ediyor...

Geçen yıl dünya nüfusu 7

milyarı geçti...

Aynı yıl kentte yaşayan

nüfus da kırsal nüfusu ilk

kez geride bıraktı...

 ***

Dünya kentleşiyor...

Türkiye, kentleşti bile...

Türkiye İstatistik Kurumu

geçenlerde açıkladı:

2011 itibariyle 74.7

milyonluk Türkiye

nüfusunun 57.3 milyonu

kent ve kasaba

merkezlerinde...

Yani nüfusumuzun yüzde

76.8'i il ve ilçelerde yaşıyor...

 ***

Türkiye Cumhuriyeti'nde

ilk nüfus sayımı 1927 yılında

yapıldı...

O sayıma göre 13.6 milyon

olan nüfusun sadece 3.3

milyonu il ve ilçe

merkezlerinde yaşıyordu...

Yani yüzde 24... Bu oran

uzun süre korundu...

1945'teki sayıma göre

nüfusumuz 18.8 milyon

kişiydi... Bunun 4.6 milyonu

kentlerde yaşıyordu...

Sonra ünlü sosyoloğumuz

Mübeccel Kıray'ın anlattığı

iki şey oldu:

Bir, tarlalara makine girdi...

İki, kente sanayi geldi...

Bu değişim ekonomide ve

toplumda taşları yerinden

oynattı... Kıray'ın sözleriyle

'uyum mekanizması'

devreye girdi...

Tarımdaki modernleşme, az

topraklı ve topraksız

köylüleri ekmeğini kentte

aramaya yönlendirdi...

 ***

Pek çok Yeşilçam filmine

konu olan 'köyden kente

göç' Türkiye'yi değiştirdi...

1945'ten bu yana,

milyonlarca insan

doğdukları yerden

doydukları yere göçü

ekonomik, sosyal ve tabii

siyaset hayatımıza

damgasını vurdu...

Vurmaya da devam ediyor...

Kentlerde yaşayanların

sayısı 70'lerin başında

henüz yüzde 30'u

buluyordu...

Sadece 30 yıl önce,

1980'de bile yüzde 44'tü...

Türkiye'de kent nüfusunun,

kırsal nüfusu geçmesi

1990'ı buldu...

2000 yılında bu oran kentin

lehine yüzde 57'ye çıktı...

Artış hızı yavaşlamakla

birlikte, kentleşme

oranımızın, Cumhuriyet'in

100'üncü yılı 2023'e kadar

yüzde 80 düzeyini bulması

şaşırtıcı olmayacak...

 ***

Kısacası köyleri boşalttık...

Kentlere doluştuk...

Özellikle de gençler...

Bugün, kırsal nüfusun

yaklaşık üçte biri 50 yaş

üstünde...

Bazı yörelerde, gençlerin

tamamı kentlere göç etti...

Karadeniz'de, İç

Anadolu'da adeta, "hayalet

köyler" oluştu...

Daha iyi yaşam ve iş bulma

umudu, çocuklara eğitim

sağlama arzusu, sağlık

hizmetlerinden yararlanma

ihtiyacı, Türkiye'de 50 yıldan

biraz fazla bir sürede 50

milyon kişiyi göç ettirdi...

 ***

İç göç bir olgu...

Yalnız bize ait bir olgu da

değil...

İngiltere de yaşadı...

İtalya veya İspanya da...

Portekiz'de kent

nüfusunun toplam nüfusa

oranı 1960'ta yüzde 23'tü...

Bugün yüzde 80'e

yaklaşıyor...

Yüzde 10'un altında olan

kırsal nüfus oranıyla

dünyanın en kentleşmiş

ülkelerinden biri sayılan

Japonya'da kırsal nüfusun

oranı II. Dünya Savaşı

sonrasında yüzde 45'ti...

İç göç, bu ülkelerde de

görüldüğü gibi ekonomiyi

canlandırdı...

Kentlere doluşan işgücü

arzı, sanayi ve hizmetler

kesiminin hızlı gelişmesine

yol açtı...

Tüketimi artırdı...

 ***

Aslına bakarsanız bizde de

öyle... Göç edenler için

tüketim, kente uyum

mekanizmalarının en önemli

unsurlarından biriydi...

Tüketim arttı, ekonomi

canlandı...

Ancak hızlı iç göç, hızlı

nüfus artışıyla birleşince,

çeşitli olumsuzluklar da

ortaya çıkardı...

Kentli, iç göçü, şehrinin

istilası olarak gördü...

Sadece İstanbullu, İzmirli

değil...

"Yerli" Kayserililer,

Antepliler de öyle...

Bütünleşme zorluklarının

yanı sıra,

iç göç ekonomiyi hızlandırdı

ama, ne ekonominin

çarkları göç edenleri

destekleyecek kadar hızlı

dönebildi...

Ne de devletinkiler...

Bugün farklı bir noktada

mıyız? Tartışılır...

İç göç bir hayli yavaşladı...

Ancak kabul edelim ki,

olumsuz etkilerini hala

aşabilmiş değiliz...

Trafikle başlayıp, altyapıya

uzanan çarpık

kentleşmenın yarattığı

sıkıntıları her gün

yaşıyoruz...

Hızlı kentleşmeyle birlikte

konut talebi yükseliyor, ama

arsa nerede?

Geçtik kaçak işleri, planlı

programlı işlerle çevreye

verdiğimiz tahribatın haddi

hesabı yok...

Tarihimize bile sahip

çıkamıyoruz...

İstanbul'un göbeği

Sultanahmet'te, Bizans

sarayının üstünde yükselen

otelin görüntülerinin

üzerinden daha bir hafta

geçmedi...

 ***

Demiyorum ki, aslında

bütün bu sorunlara çözüm

üretmek çok kolay, ama

kimse bir şey yapmıyor...

Olmadığı ortada...

Mesele Kadir Topbaş,

Melih Gökçek, Aziz

Kocaoğlu meselesi değil...

Topbaş'ın başkanı olduğu

Dünya Belediyeler

Birliği'nin (UCGL) pek çok

üyesi de benzer sorunlarla

uğraşıyor...

Ne kadar becerikli olup

olmadıkları işin ancak bir

kısmı...

Esası toplum ve ihtiyaçları

belirliyor...

Biraz önce değindiğimiz

ünlü sosyoloğumuz

Mübeccel Kıray, iç göçün

insanların davranışlarındaki

etkilerine yıllarca önce

dikkat çekmişti:

"Kente gelmiş olmasına

rağmen hala köylü gibi

düşündüğü için değer

yargıları ne fiilen mensup

olduğu grubun düzenine ne

de üyesi olmaya çabaladığı

yere uyuyor. Bunun sonucu

bir düzensizlikler,

kaidesizlikler ve inanılmaz

başka tür bir rekabetçilik,

kurt kanunu ortaya

çıkıyor..."

 ***

Tabii ki, hem toplum hem

de yerel yönetim anlayışı

değişiyor...

Ama gereken hızda değil...

Rant kavgalarının,

kaynakları havaya

savurmanın artık geride

kalması bir yana, bizim hızla

"akıllanma"mız lazım...

Kastettiğim sadece aklımızı

başımıza alıp ona göre

davranmamız değil...

Kente bilişimi sokmak...

Yani, "akıllı" hale gelmek...

Şehir altyapıları, ulaşımdan

suya, kamu düzeninden

enerjiye pek çok hizmet

sunuyor...

Çağdaş kentler, artan

nüfusun ihtiyaçlarına akıllıca

cevap verebilecek ve

bunları sezebilecek yeni

bilgi ve teknolojiler üzerine

dayanmalı...

Öte yandan,var olan şehir

altyapılarının tamamen ve

hızla değiştirilmesini talep

etmek pek gerçekçi değil...

Özellikle maliyet açısından...

Milyarlarca liralık yeni

yatırımlar gerektiriyor...

Süre açısından da öyle...

Örneğin İstanbul'da, her şey

istendiği gibi gitse bile,

kentsel dönüşümün 30

yıldan önce bitmeyeceği

hesaplanıyor...

Ancak, teknolojideki son

gelişmeleri kullanarak,

mevcut altyapılara 'zeka'

eklemek mümkün...

 ***

Şekip Karakaya...

Şirketi Sampaş ile 80'li

yıllardan bu yana yerel

yönetim çözümlerine

odaklanmış bilişim

alanında... 1988'de

Türkiye'de ilk yazılımı da

onlar geliştirmişti...

Bugün de geliştirdiği Akıllı

Kent Otomasyon Sistemi

(AKOS) kentin sosyal,

ekonomik ve kültürel tabanlı

tüm ihtiyaçlarını karşılamaya

çalışan yerel yönetimlere

destek vermeyi amaçlıyor...

Karakaya'ya göre,

"Ekonomik, kültürel ve

sosyal gerekçelerle

kalkınma, şehir dinamikleri

harekete geçirilerek

başlatılmalı... Bilgi

teknolojilerinin bu amaçlar

için kullanılması çok

önemli..."

 ***

"İş'le Buluşmalar"ın

Afyonkarahisar'daki

toplantısında Kayseri Sanayi

Odası Başkanı Mustafa

Boydak güzel özetledi:

"Ulusal ekonomilerin yerini

küresel pazar ve değer

zinciri içinde şehir

ekonomileri alıyor..."

Şehirleri kalkınan ülkeler,

zenginleşecek ve

kalkınacak...

Gelişen ülkeler için

kentleşme yükselen değer...

Dünyadaki bu eğilimi,

bizdeki hemşehrilik

kültürünün olumlu

yanlarıyla, tatlı-sert bir

rekabet havası içerisinde,

kente sahip çıkma

anlayışımızla birleştirmemiz

dinamizm getirir..."

Sözün özü, eğer sorunlarına

çözüm üretebilirsek,

kentleşme Türkiye'nin de

önüne fırsatlar açıyor...

Ekonomi daha da

canlanacak...

İç pazar genişlik ve derinlik

kazanacak...

Onun için diyorum ya...

"Akıllanma"mız çok

önemli...

Akıllı Şehirler Paneli yarın...

15 Şubat Çarşamba günü IBM Çözümler Zirvesi çerçevesinde

Akıllı Şehirler Paneli yapılıyor... İstanbul Swissotel'de...

Panelin moderatörlüğünü Bloomberg HT televizyonu

program yapımcısı Levent Oğuz ve ben yapacağız...

Panele, Küçükçekmece Belediye Başkanı Aziz Yeniay, Bakırköy

Belediye Başkanı Ateş Ünal Erzen ve Sampaş AŞ İcra Kurulu

Başkanı Şekip Karakaya ile IBM Türk Kurumsal Satış Müdürü

Bülent Demirkurt katılacak...

Bloomberg HT'nin canlı olarak yayınlayacağı panelde, hızla

şehirlere doğru kayan nüfusun şehirlerin temel sistemlerini

hangi kırılma noktalarına getirdiğini ve çözümleri tartışacağız...