Kula da tarih oldu
İzmirliler çok iyi başlıyor da sonra işlerine “nazar” değiyor... Kula da “nazar”a gelen tesislerden, markalardan biri. Fabrika’sının yerine rezidanslar, AVM yapılacak. Kula ve İzmir Yün markaları unutulacak.
İzmir’de sanayi alanına, İstanbullulardan önce adım atan ve ün yapan birçok aile ve bunların kurduğu geliştirdiği müesseseler vardı: Çolak ailesinin ünlü Kula Mensucat Fabrikası, Yahya Kerim Onat’ların Altınyağ’ı vardı. Ulukartal’ların Kartal Makarna Fabrikası, Filibeli’lerin bankaları, Bayraklı Boya Fabrikaları vardı. Özakat’ların Viking Kağıt Fabrikası, Adıgüzel’lerin Altınözü Yağ ve Sabun Tesisleri vardı.
Bunlardan başka yine sanayi burjuvazisinin önde gelen isimlerinden Lütfi Kurumlu, İkballer, Tatariler, Ali Haydar Albayrak, Sarıverler ün yapmışlardı. Özsaruhanlılar, Akermanlar ile önce Çimentaş’ı, sonra Batı Çimento’yu, nihayet Metaş’ı kurdular. Yurtçular İzdaş ile ortaya çıktılar. Tatis’ler İzmir Elektronik Sanayi ile televizyon imalatına öncülük yaptı. Raks, bant ve elektrikli alet sanayiinde adını duyurdu... BMC, motor konusunda Türkiye’de ilk ve ciddi yatırıma girişen kuruluştur. Ne oluyor ise İzmirliler’in bazıları iyi başlayıp, iyi götüremiyorlar.
İzmir 5’inci İcra Dairesi’nce satışa çıkarılan, “Kula Mensucat” tesisleri, yaklaşık 117 milyon TL’ye Ziraat Bankası tarafından satın alındı. Aynı zamanda alacaklı durumda olan Ziraat Bankası, 33 dönüm üzerine kurulu fabrika, düğün salonu, arsa ve ağaçların da bulunduğu 3 ayrı parselden 2’sini 116 milyon 926 TL’ye satın aldı. Satış için Ziraat dışında katılım olmazken, satılmayan üçüncü parselin 25 Aralık’ta yeniden satışa sunulacağı bildirildi. Kentin en değerli yerinde bulunan ve icradan ayrı ayrı satışa sunulan 3 taşınmaz için 312 milyon lira değer biçilmişti.
Manisa Kula’da önceleri değirmencilik yapan Çolakzade Süleyman Bey’in oğulları İbrahim ve Abdurrahman Bey 1866 yılında halıcılığa başladı. Aile işini, daha sonra onların oğulları Sait Çolak, Şerif Çolak, Abdurrahman Çolak ve Süleyman Çolak devam ettirdi.
Çolakzadeler Halı Şirketi, halı üretiminin yanı sıra Kula’da bir yıkamahane, boyahane ve iplik imalalathanesi kurmuştu. Şirket ilmek ipliği imalinde kullandığı yünü Afyon, Eskişehir ve İzmir gibi merkezlerden satın alıyordu.
Kula’daki boyahanede boyanan ipliklerin bir kısmı dokunmak üzere Kula ve çevresindeki köylere dağıtılırken, bir kısmı da kervanlarla Isparta’ya gönderilirdi.
Bu arada şirket ortaklıklar kurdu. Ortakları vasıtası ile Amerika ve Almanya gibi ülkelerde mağazalar açtı.
İngiliz Şark Halı Kumpanyası adlı şirketle ortaklık tesis edildi. 1929 yılında Amerika’da patlak veren ekonomik kriz, 1929-1933 yılları arasında Türkiye’de dış ticaretle uğraşan üreticileri de etkiledi.
Bu arada Sait Çolak Amerika’ya giderek mağazasında bulunan tüm halı stoklarını eritmeye çalıştı. Şirket bu sayede batmaktan kurtuldu.
Amerika’da satılmayan bir miktar halı ile İstanbul’a dönen Sait Çolak, bu halıları İstanbul’da sattı. Çolakzade halı şirketinin halıcılıkla ilgisi 1934 yılına kadar sürdü.
Kula’ya dönen Sait Çolak, ellerinde bulunan ve halı ipliği üretiminde kullandıkları tesislere ilaveler yaptı. Halı işini kumaş dokuma işine çevirdi.
Çolakzadeler Halı Şirketi bu değişiklikten sonra 1934 yılında Kula Mensucat ismini aldı. Dokuma sanayiinde büyüdü. 1951 yılında şirket İzmir’e taşındı.
Kula Mensucat ve İzmir Yün’ün kurucusu Sait Çolak vefat ettikten sonra üç oğlundan Ethem Çolak şirketin yönetimine geçti. Fakat, diğer iki kardeş, yeğenler ve damatların varlığı aile içinde anlaşmazlıklara neden oldu. Bu anlaşmazlıkların derinleşmesiyle de şirketler zor duruma düştü.
Sonunda da 1986’da ifl as masasında şirketlerin satışı gerçekleşti.
Kula Mensucat’ı , Antalyalı Eğilik Ailesi satın aldı. Kula Mensucat, Eyilik ailesi yönetiminde yaptığı kumaş üretimiyle hem iç hem de dış pazarda önemli satış miktarlarına ulaştı.1998’deki Uzakdoğu krizine yüksek döviz borcu ile yakalanan Kula Mensucat` ta sorunlar giderek büyümeye başladı. Yine bu dönemlerde Erol Eyilik’in kardeşi Bülent Eyilik’in Kemer’de kurduğu Royal Resort Oteli için kullandığı banka kredilerinin geri ödenmesinde yaşanan sorunlar aileyi zor durumda bıraktı.
Eyilik ailesi, 2005’te tesisteki üretimi durdurmak zorunda kaldı. Bülent Eyilik’in Ziraat ve Halk Bankası’ndan almış olduğu 68 milyon dolar kredi geri ödenemiyordu.
Kula Mensucat 1968 yılında İstanbul Sanayi Odası’nın100 sanayi kuruluşu listesine 36’ıncı sırada girmişti. İSO listelerinde uzun yıllar Ege’yi temsil eden Kula Mensucat, 1968-1985 dönemini kapsayan 16 yıllık sürede kesintisiz bir biçimde İSO listelerinde yer aldı. 1991’de tekrar listeye girdi. 1991’de 498`inci sıraya geriledi. 2001’de 319’uncu sırada yer aldıktan sonra listeden çıktı. Böylece büyük bir İzmir şirketi daha yok oldu. Kendi gitti ismi kaldı yadigar.