TÜBİTAK - TEYDEB destek programlarında yapılan değişiklikler

Kaan MEMİŞOĞLU
kaan.memisoglu@tr.pwc.com  
       
TÜBİTAK, ülkemizin rekabet gücünü ve refahını artırmak ve sürekli kılmak için toplumun her kesimi ve ilgili kurumlarla işbirliği içinde, ulusal önceliklerimiz doğrultusunda bilim ve teknoloji politikaları geliştirmek, bunları gerçekleştirecek altyapı ve araçları oluşturmaya katkı sağlama, araştırma ve geliştirme faaliyetlerini destekleme ve yürütme, bilim ve teknoloji kültürü oluşturmada öncü rol oynama misyonu çerçevesinde bilimsel ve teknolojik içerikli Ar-Ge ve yenilik çalışmaları yürüten özel sektör kuruluşlarına, TEYDEB birimi vasıtasıyla 2010 yılında 288 milyon TL, geçtiğimiz yıl ise yaklaşık 278 milyon TL geri ödemesiz (hibe) nakit destek sağlamıştır. Öte yandan 2012 yılı ve izleyen dönemlerde ise söz konusu destek tutarının artırılmasına yönelik çalışmaların gerçekleştirileceği hükümet yetkilileri tarafından ifade edilmiş, bu çerçevede Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) tarafından belirlenen Ar-Ge stratejileri doğrultusunda TEYDEB bünyesinde 1511 kodlu yeni bir destek programı yürürlüğe girmiştir. Ayrıca 1501, 1505 ve 1507 kodlu nakit destek programlarına ilişkin mevzuatta da önemli değişiklikler yapılmıştır.

Yeni destek programı: 1511 - Öncelikli alanlar araştırma teknoloji geliştirme ve yenilik projeleri destekleme programı

1 Nisan 2012 tarihinde yürürlüğe giren 1511 kodlu yeni hibe destek programı ile BTYK tarafından belirlenen öncelikli alanlarda hedef ve ihtiyaç odaklı, izlenebilir sonuçları olan; yeni bir ürün üretilmesi, mevcut bir ürünün geliştirilmesi, iyileştirilmesi, ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi veya maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin, yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi konularında yapılacak Ar-Ge projelerinin desteklenmesi amaçlamakta olup, enerji, gıda, otomotiv, bilgi iletişim teknolojileri ve makine imalat teknolojileri alanları, öncelikli Ar-Ge alanları olarak belirlenmiştir.
1511 kodlu destek programı yukarıda belirttiğimiz öncelikli alanlarda çağrı (call) ile proje başvurularını kabul etmektedir. Proje başvuruları; proje ön başvurusu ve proje öneri başvurusu şeklinde 2 aşamada alınacaktır.

Proje kapsamında çalışan personele, diğer destek programlarına göre daha yüksek maaş limitleri uygulanacak, ayrıca kabul edilen proje toplam bütçesinin %10'u kadar tutar genel gider ödemesi olarak destek kapsamına ilave edilecektir.
Destek oranı büyük ölçekli kuruluşlar için %60, KOBİ'ler için %75 olarak uygulanacaktır.
Yurt içinde yapılması hiçbir şekilde mümkün olmayan projeye özel testler vb. hizmet alımı giderleri, %20 sınırlama uygulamasının dışında kalabilecektir.
Proje kapsamında birden fazla transfer ödemesi (ön ödeme) verilebilecektir.

1501 - Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı'nda yapılan değişiklikler

Program kapsamında yapılan en büyük değişiklik proje başvurusu sırasında ön koşul olarak değerlendirilen, firmaların gelir tablosu ve bilançosuna dayanan başvuru kriterlerinin (finansal rasyo yeterliliğinin) kaldırılmasıdır. Böylece sektörüne bakılmaksızın tüm sermaye şirketleri 1501 kodlu destek programına başvuru yapabileceklerdir.
Program kapsamında bütçesi 10 milyon TL ve üzerindeki proje başvurularında, ilgili projenin bütçesinin en az %7'si kadar KOBİ'lerle ve en az %3'ü kadar üniversitelerle/Kamu Araştırma Merkezi ve enstitüleri ile işbirlikleri yapma zorunluluğu getirilmiştir.
Projelerin dönemsel destek oranını belirlemede esas alınan ve ulusal hedeflerimiz açısından da önemli olan; firmalar arası ortak proje yapma, ülke öncelikli alanlarında proje yapma, üniversite-sanayi işbirliklerini artırma, özel sektörün Ar-Ge harcamalarını artırma gibi, ilave desteklere konu parametrelere daha fazla önem ve özendiricilik kazandırmak üzere, temel destek oranı ile destek oranı üst sınırı arasındaki fark artırılarak temel destek oranı %40, destek üst sınırı ise %60 olarak belirlenmiştir.

Örneğin yeni düzenleme ile ortaklı proje ya da öncelikli alanlarda proje yürüten şirketler için destek oranı %40'dan %50'ye, gelir tablosu ve bilançosunda Ar-Ge gideri kayıtlı olan firmaların (Ar-Ge giderlerinin satışlara oranı esas alınarak) projelerinde ise destek oranı %40'tan %45 ile %50'ye kadar yükselebilmektedir. Ayrıca üniversite/Kamu Araştırma Merkezi ve Enstitüsü işbirliği içeren projelerde söz konusu kurumlardan yapılan danışmanlık, test, deney ve analiz giderleri için ilave %100 destek sağlanmaktadır. Öte yandan geçmişte olduğu gibi personel giderleri üzerindeki destek oranı büyük ölçekli işletmeler için %60 olmakla birlikte, yeni düzenleme ile mikro ve küçük ölçekli KOBİ'lerde bu %90'a çıkartılmıştır.
Yeminli Mali Müşavirlik (YMM) proje harcamaları değerlendirme ve tasdik raporu (AGY500) giderleri de desteklenen harcamalar kapsamına alınmıştır.

1507 - KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı'nda yapılan değişiklikler

KOBİ'ler eski uygulamada 1507 Programının %75 oranındaki hibe desteğinden en fazla ilk iki projesi için yararlanabilirken, yeni uygulama ile KOBİ'lere -en az ikisi ortaklı başvuru olmak kaydıyla- ilk beş projelerinde programdan destek alabilme hakkı tanınmıştır.
Yeni yapılacak başvurularda, proje bütçesi üst sınırı 400 bin TL'den 500 bin TL'ye çıkarılmıştır.
1512 "TÜBİTAK Bireysel Girişimcilik Aşamalı Destek Programı" kapsamında kurulmuş veya 5746 sayılı Kanun kapsamında Teknogirişim Sermayesi Desteği'nden yararlanmış KOBİ'lerin bu programa ilk başvurularında; başvuruların özel kriterlerle değerlendirilmesi, desteklenen projelere bütçenin %10'u kadar genel gider ödenmesi, birden fazla transfer ödemesi (ön ödeme) yapılabilmesi gibi avantajlar da sağlanmıştır.

Öte yandan hem 1501 hem de 1507 kodlu destek programlarında KOBİ ölçeğindeki firmalar tarafından yürütülen ve başarı ile sonuçlanan projelerde, proje ekibinde yer alan, firma ortağı veya yönetim kurulu üyesi olmayan ve proje süresince kuruluşta çalışmış proje fikir sahibi araştırmacıya TÜBİTAK tarafından 7 bin 500 TL (yedi bin beş yüz) teşvik ödülü verilecektir.

1505- Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı'nda yapılan değişiklikler

"KOBİ Yararına Teknoloji Transferi" olan destek programının adı "Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı" olarak değiştirilerek yalnız KOBİ'lerin müşteri kuruluş olabildiği destek programına, yeni düzenleme ile KOBİ olmayan büyük ölçekteki sermaye şirketlerinin de başvuru yapabilmeleri sağlanmıştır.

Yeni yapılacak başvurularda, proje bütçesi üst sınırı 300 bin TL'den 1 milyon TL'ye, proje süresi üst sınırı 18 aydan 24 aya çıkarılmıştır.
Müşteri kuruluş KOBİ statüsünde ise bütçenin %75'i, büyük ölçekli sermaye şirketi ise bütçenin %60'ı TÜBİTAK tarafından karşılanacak (kalanı müşteri kuruluş tarafından karşılanacak) şekilde düzenleme yapılmıştır.

Daha önce müşteri kuruluştan tek seferde ve proje başında peşin olarak alınan kuruluş bütçe payının, yeni düzenleme ile 6 aylık proje gider akışına orantılı olarak taksitler halinde alınmasına yönelik düzenleme yapılmıştır.

Proje bütçesinde alet/teçhizat alımları bütçesine getirilen %25'lik sınır kaldırılmıştır.
Proje başvurusundan ve müşteri kuruluş projede mali açıdan herhangi bir risk almadan (ödeme yapmadan) önce, projenin teknik yapılabilirliğini ve proje ekibinin proje konusundaki yetkinliğini göstermek için ön çalışmaların yapılabilmesine olanak sağlamak üzere, yürütücü kuruluşa 3 ay süre ve tamamı TÜBİTAK tarafından karşılanacak 10 bin TL "fizibilite desteği" verilmesi için düzenleme yapılmıştır (Fizibilite desteğine başvurular 1 Ocak 2013'ten itibaren alınmaya başlanacaktır).

TÜBİTAK tarafından yürürlüğe konan 1511 kodlu destek programının ülkemizin belirlenen Ar-Ge stratejileri doğrultusunda ihtiyaç duyulan öncelikli alanlardaki Ar-Ge projelerini destekleyerek söz konusu alanlarda gelişime destek olması en büyük temennimiz. Bu program ile sağlanan destekler, diğer TEYDEB destek programlarına göre daha yüksek olmasına karşın, program kapsamında desteklenecek projelerin Ar-Ge ve yenilik niteliğinin de göreli olarak diğer programlardan daha yüksek olmasının beklendiğini de ayrıca belirtelim.

Öte yandan 1 Temmuz 2012 tarihi itibarı ile yürürlüğe giren ve 1501, 1505 ve 1507 destek programlarında yapılan değişiklik hükümleri, hem TÜBİTAK'a yeni başvurusu yapılacak hem de hali hazırda yürütülmekte olup TÜBİTAK tarafından desteklenen Ar-Ge ve yenilik projeleri için uygulanacaktır. Söz konusu değişikliklerden anlaşıldığı üzere TÜBİTAK nitelikli personel maliyeti yüksek, sabit sermaye yatırımı düşük, KOBİ ölçekli işletmeler tarafından yürütülen, diğer kuruluşlarla ortak yürütülen ve kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, araştırma merkezleri ile işbirliği sağlanan Ar-Ge ve yenilik projelerine daha yüksek oranda destek verecektir.