ÖTV’siz araçta yerlilik şartı satışlara doping olamadı

Otomobil ve hafif ticari araç satışları Ocak 2025’te vites düşürdü. Fakat daralan pazara rağmen Ocak 2025 son 10 yılın en iyi ikinci ocak ayı satışı olarak kayıtlara geçti. ÖTV muaf satışlara getirilen yerlilik şartı, ilk ayda beklenen doping etkisini yaratmadı. Yüzde 14 gerileyen pazar karşısında yerli araç satışları da yüzde 16,8 daraldı. 5 yerli markanın sadece 2’si satışları arttırdı.

YAYINLAMA
GÜNCELLEME

Ali YILDIRIM

Yılın ilk ayında otomobil ve hafif ticari araç pazarı ge­çen yıla göre, yeni rekora gazlayamadı. İkinci en iyi ocak ola­rak kayda geçen satışlar, bir önce­ki yılın aynı ayına göre, yüzde 13,9 düşerek 68 bin 654 adet olarak ger­çekleşti. Sadece binek otomobil satışları yüzde 12,6 (55.944 adet) oranında kayıp yaşadı. Hafif tica­ri araç pazarı da yüzde 18,8 (12.710 adet) geriledi.

Geçen yıl pandemi­nin etkilerini yeni yeni üzerinden atan sektör, daha yıl başından iyi bir ivme yakalamış ve aynı zaman­da ÖTV muaf müşterilerin de hızlı değişim süreleri pazarı en iyi Ocak rekoruna taşımıştı. Bu yıl bir ilk olarak ÖTV muaf araç satışlarına yerlilik şartı getirildi. Bu yüzden yerli modellerin yıla iyi bir giriş yapması bekleniyordu. Fakat Oto­mobil Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) verilerine bakıl­dığında bu etkinin oldukça sınırlı olduğu görüldü. Hatta yerli satış­ları da toplam pazardan daha faz­la daraldı.

Yerli modeller pazarın üstünde daraldı

ODMD verilerine göre, 2024 Ocak ayında yerli araç satışla­rı toplamda 22 bin 292 adet ola­rak gerçekleşmişti. İthal araç sa­tışları da 41 bin 749 seviyesindey­di. 2025’in aynı ayında yerli yüzde 16,8’lik kayıp yaşadı ve satışlar 18 bin 526 adede kadar düştü. İthal tarafta da kayıp yüzde 10 seviye­sinde kaldı. Ocak ayında ithal oto­mobil satışları 37 bin 418 adede ge­riledi. Yerli otomobil satışlarında kayıp toplam pazarın da üzerinde oldu. ÖTV muaf satışta tüketiciler otomobillerini hemen yenilemedi.

5 yerlinin 2’si satışları arttırdı

Ocak ayında en çok yerli otomo­bil satışını 4 bin 41 adetle Fiat ger­çekleştirdi. Marka geçen yıl 7 bin 571 otomobil satmıştı. Böyle­ce yüzde 46,6 ile satış adedi bazında en büyük kaybı ya­şayan marka oldu. Onu yüz­de 18,9 kayıpla Renault ta­kip etti. 2024 Ocak’ta 7 bin 361 adet satan marka, ge­çen ay 5 bin 956 adetlik oto­mobil satışı gerçekleştir­di. TOGG ise yüzde 3,3’lük (1570 adet) bir kayıp yaşadı. 5 yerli mar­ka içinden satışları sadece 2 mar­ka arttırdı. Toyota, geçen yıla göre satışları yüzde 27 arttırarak 2 bin 954 adetten 3 bin 754 adede taşıdı. Hyundai de yüzde 15,5 yükseliş­le 3 bin 196 adetlik satış rakamına imza attı.

Listenin ilk 10’unda ithal araç yok

ODMD’nin Ocak 2025 veri­leriyle birlikte en çok satan mo­deller de belli oldu. Listenin ilk 10’una bakıldığında ithal araçla­rın olmadığı görüldü. Önceki yıl ise 3 model ithal olarak listeye gir­mişti. Ocak ayının en çok satan otomobili 2 bin 942 adetle Rena­ult Clio oldu. Onu 2 bin 797 adet­le Renault Megane takip ederken, listenin üçüncü sırasında da 2 bin 954 adetle Fiat Egea sedan geldi. Toyota Corolla sedan 2 bin 255 adetle ilk dörde girdi.

Listenin be­şinci sırasında da BYD Seal U-İ DM geldi. (Üretim başlamadı fa­kat yerli gibi teşviklere sahip ol­duğu için yerli olarak listeye gir­di) Listenin devamında ise 1621 adetle Hyundai i20, 1570 adet­le TOGG T10X, 1499 adetle To­yota C-HR, 1470 adetle Hyundai Bayon ve 1447 adetle Fiat Egea Cross dikkat çekti. Chery Tiggo 8, Dacia Duster ve Ford Focus ilk ayda ilk 10’dan düşen modeller ol­du. Onların yerine listeye Hyun­dai Bayon, Toyota C-HR ve BYD Seal U-İ DM girdi.

Manuel şanzıman bitti yeni trend otomatik

Sıfır araç tercihlerinde artık trend otomatik şanzımanlar­dan yana. Ocak 2025’te otoma­tik şanzımanın payı yüzde 94,6 seviyesine ulaşırken, manuel aracın payı da yüzde 5,4’e geri­ledi. A segmentinde otomatiğin payı yüzde 100 seviyesine ulaştı. B sınıfında da yüzde 97,3 seviye­sinde. Kompakt sınıfta da ilk kez otomatik tercihinde yüzde 90’ın üzerine çıkıldığı görüldü. Daha üst segmentler olarak kabul edi­len D, E ve F sınıflarında artık manuel şanzımanın şansı yok.

İş Yatırım Ocak 2025 pazarı karşısında şöyle bir değerlendir­me notu yayınladı: “Yoğun reka­bet nedeniyle araç satış fiyatla­rında sınırlı artış, TL’nin euro karşısında reel olarak değer ka­zanımının devamı, Avrupa’daki daralan otomobil talebi göz önü­ne alındığında araç bulunabi­lirliğindeki artış, vergi avantajlı elektrikli otomobillere olan ta­lebin devamı ve faiz oranların­daki gerileme 2025 yılında yurt içi otomotiv talebini destekleye­cektir.

Öte yandan, engelli kişile­re ÖTV muafiyetli araç satışla­rına ilişkin düzenleme değişik­liğinin (%40 yerelleştirme oranı gereksinimi ve satış süresinin önceki 5 yıldan 10 yıla çıkarıl­ması) 2025 yılında araç satışla­rı üzerinde olumsuz bir etki ya­ratması bekleniyor. Borçlanma oranlarının düşmesi nedeniyle 2025 yılının ikinci yarısında bi­rinci yarıdan daha iyi bir perfor­mans bekliyoruz.”

“ÖTV muaf modellere talep yüksek”

Satışlarla ilgili yorumlarını DÜNYA ile paylaşan ODMD Başkanı Ali Haydar Bozkurt, pandemi dönemine değinerek “ÖTV muaf araç satışlarında yeniden değerleme etkisi ve devam eden yüksek araç talebi sayesinde, Ocak 2024’e hızlı bir giriş yapılmıştı. Pazarın yönünü daha sağlıklı değerlendirebilmek için ilk üç ayın sonuçlarını görmek daha anlamlı olacaktır” dedi. ÖTV muafiyetiyle alınacak otomobillere ve şartlara yeni kriterler getirildiğini hatırlatan Bozkurt, “Yüzde 40 ve üzeri olma şartı bulunuyor.

Bilindiği gibi, her yıl yeniden belirlenen ÖTV muaf baremleriyle birlikte, özellikle yılın ilk aylarında bu tür araçlara olan talep daha yüksek oluyor. Satış oranları açısından elimizde resmi bir veri bulunmamakla birlikte, yeni yönetmeliğe uygun olan ÖTV muaf modellere yüksek talep olduğunu gözlemliyoruz. Dolayısıyla, bu noktada markaların kriterlere uygun olan araçlarla 2025 model yılına ait araçların piyasaya sunulması, ÖTV muaf araç satış oranlarında etkili olacaktır” yorumunu yaptı.

Elektrikli araç satışları ilk kez dizeli geçti

10 yıllık pazarda ikinci en iyi ocak ayı olarak dikkat çeken pazar, yeni sürprizlere de sahne oldu. Bu süreçte dizel otomobil satışları her geçen gün kan kaybederken elektrikli araçlarda voltaj gittikçe yükseldi. Benzinli araçların payı yüzde 50’nin altına düştü. Dizel ise yüzde 10 seviyelerine geriledi. Elektrikli araçların satışları yüzde 11’in üzerine çıkarken, hibrit otomobiller de yüzde 30’a yaklaştı. ODMD verilerine göre, Ocak 2025’te toplamda 5 bin 767 adet araç satışı gerçekleşti. Geçen yıl 8 bin adedin üzerine bir pazar vardı.

Elektrikli araçların gittikçe yaygınlaşmasıyla birlikte elektrikli pazarı da büyüdü. Ocak ayında ilk kez dizel satışlarını geçerek 6 bin 225 adede ulaşıldı. Hibrit modeller de 16 bin 642 adede ulaşarak benzinli araçlara bir boy daha yaklaşmış oldu. Elektrikli araçlara olan talep de sürdü. 160 kW altındaki elektrikli otomobil satışları yüzde 63,8 artarak yüzde 9,8 pay, yüzde 160 kW üstü elektrikli otomobil satışları da 18,5 artarak yüzde 1,3 pay aldı.

Lüks araç satışları hız kesmedi

Pazardan yüzde 57,4 pay alan SUV araçların satışları 32 bin 136 adet oldu. SUV otomobilleri, yüzde 25,6 pay ve 14 bin 296 adet satış ile sedan takip ederken, listenin üçüncü sırasında hatchback araçlara yer verildi. Yeni yılın ilk ayında düşük hacimli otomobil satışları da hız kesti. Fakat lüks segment yine durmadı. ODMD verilerine göre, Ocak ayında 1600cc altındaki otomobil satışları yüzde 33,8 azalarak yüzde 58,3 pay, 1600-2000cc aralığındaki otomobil satışları da yüzde 30,3 azalarak yüzde 0,5 pay aldı. Fakat 2000cc üstü otomobil satışları ise yılın ilk ayında yüzde 41,9 artarak yüzde 0,3 paya ulaştı.