ÖTV’siz araçta yerlilik şartı satışlara doping olamadı
Otomobil ve hafif ticari araç satışları Ocak 2025’te vites düşürdü. Fakat daralan pazara rağmen Ocak 2025 son 10 yılın en iyi ikinci ocak ayı satışı olarak kayıtlara geçti. ÖTV muaf satışlara getirilen yerlilik şartı, ilk ayda beklenen doping etkisini yaratmadı. Yüzde 14 gerileyen pazar karşısında yerli araç satışları da yüzde 16,8 daraldı. 5 yerli markanın sadece 2’si satışları arttırdı.
Ali YILDIRIM
Yılın ilk ayında otomobil ve hafif ticari araç pazarı geçen yıla göre, yeni rekora gazlayamadı. İkinci en iyi ocak olarak kayda geçen satışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre, yüzde 13,9 düşerek 68 bin 654 adet olarak gerçekleşti. Sadece binek otomobil satışları yüzde 12,6 (55.944 adet) oranında kayıp yaşadı. Hafif ticari araç pazarı da yüzde 18,8 (12.710 adet) geriledi.
Geçen yıl pandeminin etkilerini yeni yeni üzerinden atan sektör, daha yıl başından iyi bir ivme yakalamış ve aynı zamanda ÖTV muaf müşterilerin de hızlı değişim süreleri pazarı en iyi Ocak rekoruna taşımıştı. Bu yıl bir ilk olarak ÖTV muaf araç satışlarına yerlilik şartı getirildi. Bu yüzden yerli modellerin yıla iyi bir giriş yapması bekleniyordu. Fakat Otomobil Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) verilerine bakıldığında bu etkinin oldukça sınırlı olduğu görüldü. Hatta yerli satışları da toplam pazardan daha fazla daraldı.
Yerli modeller pazarın üstünde daraldı
ODMD verilerine göre, 2024 Ocak ayında yerli araç satışları toplamda 22 bin 292 adet olarak gerçekleşmişti. İthal araç satışları da 41 bin 749 seviyesindeydi. 2025’in aynı ayında yerli yüzde 16,8’lik kayıp yaşadı ve satışlar 18 bin 526 adede kadar düştü. İthal tarafta da kayıp yüzde 10 seviyesinde kaldı. Ocak ayında ithal otomobil satışları 37 bin 418 adede geriledi. Yerli otomobil satışlarında kayıp toplam pazarın da üzerinde oldu. ÖTV muaf satışta tüketiciler otomobillerini hemen yenilemedi.
5 yerlinin 2’si satışları arttırdı
Ocak ayında en çok yerli otomobil satışını 4 bin 41 adetle Fiat gerçekleştirdi. Marka geçen yıl 7 bin 571 otomobil satmıştı. Böylece yüzde 46,6 ile satış adedi bazında en büyük kaybı yaşayan marka oldu. Onu yüzde 18,9 kayıpla Renault takip etti. 2024 Ocak’ta 7 bin 361 adet satan marka, geçen ay 5 bin 956 adetlik otomobil satışı gerçekleştirdi. TOGG ise yüzde 3,3’lük (1570 adet) bir kayıp yaşadı. 5 yerli marka içinden satışları sadece 2 marka arttırdı. Toyota, geçen yıla göre satışları yüzde 27 arttırarak 2 bin 954 adetten 3 bin 754 adede taşıdı. Hyundai de yüzde 15,5 yükselişle 3 bin 196 adetlik satış rakamına imza attı.
Listenin ilk 10’unda ithal araç yok
ODMD’nin Ocak 2025 verileriyle birlikte en çok satan modeller de belli oldu. Listenin ilk 10’una bakıldığında ithal araçların olmadığı görüldü. Önceki yıl ise 3 model ithal olarak listeye girmişti. Ocak ayının en çok satan otomobili 2 bin 942 adetle Renault Clio oldu. Onu 2 bin 797 adetle Renault Megane takip ederken, listenin üçüncü sırasında da 2 bin 954 adetle Fiat Egea sedan geldi. Toyota Corolla sedan 2 bin 255 adetle ilk dörde girdi.
Listenin beşinci sırasında da BYD Seal U-İ DM geldi. (Üretim başlamadı fakat yerli gibi teşviklere sahip olduğu için yerli olarak listeye girdi) Listenin devamında ise 1621 adetle Hyundai i20, 1570 adetle TOGG T10X, 1499 adetle Toyota C-HR, 1470 adetle Hyundai Bayon ve 1447 adetle Fiat Egea Cross dikkat çekti. Chery Tiggo 8, Dacia Duster ve Ford Focus ilk ayda ilk 10’dan düşen modeller oldu. Onların yerine listeye Hyundai Bayon, Toyota C-HR ve BYD Seal U-İ DM girdi.
Manuel şanzıman bitti yeni trend otomatik
Sıfır araç tercihlerinde artık trend otomatik şanzımanlardan yana. Ocak 2025’te otomatik şanzımanın payı yüzde 94,6 seviyesine ulaşırken, manuel aracın payı da yüzde 5,4’e geriledi. A segmentinde otomatiğin payı yüzde 100 seviyesine ulaştı. B sınıfında da yüzde 97,3 seviyesinde. Kompakt sınıfta da ilk kez otomatik tercihinde yüzde 90’ın üzerine çıkıldığı görüldü. Daha üst segmentler olarak kabul edilen D, E ve F sınıflarında artık manuel şanzımanın şansı yok.
İş Yatırım Ocak 2025 pazarı karşısında şöyle bir değerlendirme notu yayınladı: “Yoğun rekabet nedeniyle araç satış fiyatlarında sınırlı artış, TL’nin euro karşısında reel olarak değer kazanımının devamı, Avrupa’daki daralan otomobil talebi göz önüne alındığında araç bulunabilirliğindeki artış, vergi avantajlı elektrikli otomobillere olan talebin devamı ve faiz oranlarındaki gerileme 2025 yılında yurt içi otomotiv talebini destekleyecektir.
Öte yandan, engelli kişilere ÖTV muafiyetli araç satışlarına ilişkin düzenleme değişikliğinin (%40 yerelleştirme oranı gereksinimi ve satış süresinin önceki 5 yıldan 10 yıla çıkarılması) 2025 yılında araç satışları üzerinde olumsuz bir etki yaratması bekleniyor. Borçlanma oranlarının düşmesi nedeniyle 2025 yılının ikinci yarısında birinci yarıdan daha iyi bir performans bekliyoruz.”
“ÖTV muaf modellere talep yüksek”
Satışlarla ilgili yorumlarını DÜNYA ile paylaşan ODMD Başkanı Ali Haydar Bozkurt, pandemi dönemine değinerek “ÖTV muaf araç satışlarında yeniden değerleme etkisi ve devam eden yüksek araç talebi sayesinde, Ocak 2024’e hızlı bir giriş yapılmıştı. Pazarın yönünü daha sağlıklı değerlendirebilmek için ilk üç ayın sonuçlarını görmek daha anlamlı olacaktır” dedi. ÖTV muafiyetiyle alınacak otomobillere ve şartlara yeni kriterler getirildiğini hatırlatan Bozkurt, “Yüzde 40 ve üzeri olma şartı bulunuyor.
Bilindiği gibi, her yıl yeniden belirlenen ÖTV muaf baremleriyle birlikte, özellikle yılın ilk aylarında bu tür araçlara olan talep daha yüksek oluyor. Satış oranları açısından elimizde resmi bir veri bulunmamakla birlikte, yeni yönetmeliğe uygun olan ÖTV muaf modellere yüksek talep olduğunu gözlemliyoruz. Dolayısıyla, bu noktada markaların kriterlere uygun olan araçlarla 2025 model yılına ait araçların piyasaya sunulması, ÖTV muaf araç satış oranlarında etkili olacaktır” yorumunu yaptı.
Elektrikli araç satışları ilk kez dizeli geçti
10 yıllık pazarda ikinci en iyi ocak ayı olarak dikkat çeken pazar, yeni sürprizlere de sahne oldu. Bu süreçte dizel otomobil satışları her geçen gün kan kaybederken elektrikli araçlarda voltaj gittikçe yükseldi. Benzinli araçların payı yüzde 50’nin altına düştü. Dizel ise yüzde 10 seviyelerine geriledi. Elektrikli araçların satışları yüzde 11’in üzerine çıkarken, hibrit otomobiller de yüzde 30’a yaklaştı. ODMD verilerine göre, Ocak 2025’te toplamda 5 bin 767 adet araç satışı gerçekleşti. Geçen yıl 8 bin adedin üzerine bir pazar vardı.
Elektrikli araçların gittikçe yaygınlaşmasıyla birlikte elektrikli pazarı da büyüdü. Ocak ayında ilk kez dizel satışlarını geçerek 6 bin 225 adede ulaşıldı. Hibrit modeller de 16 bin 642 adede ulaşarak benzinli araçlara bir boy daha yaklaşmış oldu. Elektrikli araçlara olan talep de sürdü. 160 kW altındaki elektrikli otomobil satışları yüzde 63,8 artarak yüzde 9,8 pay, yüzde 160 kW üstü elektrikli otomobil satışları da 18,5 artarak yüzde 1,3 pay aldı.
Lüks araç satışları hız kesmedi
Pazardan yüzde 57,4 pay alan SUV araçların satışları 32 bin 136 adet oldu. SUV otomobilleri, yüzde 25,6 pay ve 14 bin 296 adet satış ile sedan takip ederken, listenin üçüncü sırasında hatchback araçlara yer verildi. Yeni yılın ilk ayında düşük hacimli otomobil satışları da hız kesti. Fakat lüks segment yine durmadı. ODMD verilerine göre, Ocak ayında 1600cc altındaki otomobil satışları yüzde 33,8 azalarak yüzde 58,3 pay, 1600-2000cc aralığındaki otomobil satışları da yüzde 30,3 azalarak yüzde 0,5 pay aldı. Fakat 2000cc üstü otomobil satışları ise yılın ilk ayında yüzde 41,9 artarak yüzde 0,3 paya ulaştı.