Ayçiçeğinde fiyat krizine çözüm aranıyor
Ayçiçeği üretiminin geçen yıla göre yüzde 35 artışla 1 milyon 350 bin tona çıkması fiyat krizine yol açtı. Geçen yıl kilosu 1.5 liradan satılan ayçiçeği bu sene 1 liranın altına düştü. Trakyabirlik bu sene avans fiyatı bile açıklayamıyor.
Ali Ekber Yıldırım
İZMİR- Ayçiçeği üretiminde fiyat krizi yaşanıyor. Geçen yıl kilosu 1.5 liradan satılan ayçiçeğine bu sene 1 liranın altında fiyat veriliyor. Artan girdi maliyetlerine rağmen fiyatın düşmesine tepki gösteren üreticiler hükümetin bu krizi çözmesini istiyor.
Geçen yıl 1 milyon 50 bin ton ayçiçeği üreten Türkiye'nin, bu sene üretimi 1 milyon 350 bin ton olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Türkiye'de ve dünyada ayçiçeği üretimindeki artış fiyatı düşürdü. Geçen sene dünya üretimi az olacak beklentisi ile ayçiçeği fiyatı 1.6 liraya kadar çıktı. Piyasayı belirleyen en önemli aktörlerden biri olan Trakyabirlik 24 Ağustos'ta 1.4 lira avans fiyat açıkladı. Daha sonra fiyatını 1.5 lira olarak kesinleştirdi. Bu sene ise Ağustos ayı sonuna gelinmesine rağmen Trakyabirlik fiyat açıklayamıyor. Serbest piyasada ayçiçeğinin kilosu 1 liranın altında satılıyor.
Ayçiçeğinde yaşanan fiyat krizi nedeniyle Trakya Bölgesi'nde üreticiler Trakyabirlik ve Hükümet'e tepki gösteriyor. Girdi maliyetlerinin geçen yıla göre yüzde 40-50 oranında artarken fiyatın 1.5 liradan 1 liraya kadar gerilemesine tepkili olan üreticiler hükümetten çözüm bekliyor.
Başbakan talimat verdi iddiası
DÜNYA'nın edindiği bilgilere göre Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ayçiçeğinde yaşanan fiyat krizinin çözülmesi için Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker'e talimat verdi. Bakanlık Müsteşarı Vedat Mirmahmutoğulları salı günü Trakyabirlik ve bölgedeki ilgili kurumları arayarak detaylı bilgi aldığı ve önümüzdeki günlerde konuyla ilgili bir açıklama yapılması bekleniyor.
Pankobirlik 1.1 lira fiyat açıkladı
Ayçiçeği üretiminin artırılması için çaba gösteren üretici birliklerinden Pankobirlik ayçiçeği alım fiyatını açıkladı. Geçen sene ayçiçeği alım fiyatını 1 lira 40 kuruş olarak açıklayan Pankobirlik bu sene yüzde 40 yağ oranı olan ayçiçeğini 1 lira 10 kuruştan alacağını açıkladı. Pankobirlik'ten sonra Tarım Kredi Kooperatifleri Birliği'nin de fiyat açıklaması bekleniyor.
Trakyabirlik fiyat açıklayamadı
Trakyabirlik Yönetim Kurulu Başkanı Rafet Sezen dünya piyasalarını yakından izlediklerini belirterek DÜNYA'ya şu bilgileri verdi: " Geçen sene dünya piyasalarının baskısı ve bazı büyük alıcıların yönlendirmesi ile ayçiçeğinin fiyatı 1.6 liraya kadar çıktı. Bizde bu baskı altında fiyatımızı önce 1.4 lira olarak açıkladık daha sonra 1.5 lira ile kesinleştirdik. Geçen sene 220 bin ton ayçiçeği aldık. Geçmişte 477 bin ton ürün aldığımız yıllar oldu. Fiyatın yüksek olması nedeniyle bize daha az ürün geldi. Geçen yıl öyle bir hava esti ki bu sene üreticilerin beklentisi ayçiçeğinin 2 liraya çıkacağı yönündeydi. Bu nedenle üretime yönelme oldu ve ayçiçeği üretimi 1 milyon ton civarında iken bu sene en az 1 milyon 350 bin ton kimine göre 1.5 milyon tonu da bulabilir. Fiyata bakıldığında 1 liranın altında. Fiyat düşük olunca herkesin gözü bize çevriliyor. Bizden fiyatı yükseltmemiz ve geçen yılın üstünde bir fiyat açıklamamız isteniyor. Trakyabirlik üreticilerin ortağı olduğu bir kooperatifler birliği. Bizim öncelikli amacımız ve hedefimiz üretici ortaklarımızı korumak ve onların mağdur olmasını önlemektir. Ama bunu yaparken de Trakyabirlik'i de ayakta tutmamız gerekiyor. Bu nedenle dünya piyasalarını takip ediyoruz. Hükümet yetkilileri ile özellikle Edirne Milletvekilimiz ve Sağlık Bakanımız Dr.Mehmet Müezzinoğlu ile ayçiçeğinde 24 kuruş olan primin en azından 40 kuruşa çıkarılması için çalışıyoruz. Üreticilerimiz için bu fiyatı 1 lira 25 kuruşa çıkarabilirsek ve primde 40 kuruşa çıkarsa yaşanılan mağduriyeti bir nebze hafifletmiş oluruz."
Bulgaristan'da tonu 375 dolar
Ayçiçeği üretiminin yaygın olduğu Trakya'ya komşu olan Bulgaristan'da ayçiçeğinin tonu 365-375 dolar seviyelerinde olduğunu hatırlatan Sezen: " Ham yağın tonu 2 bin 300 ile 2 bin 400 lira seviyesinde. Yağdaki bu fiyatın ayçiçeği olarak karşılığı ton başına 1000 lira civarıdır. Geçen yıl tonu 700 dolar olan çiçeğin bugünkü fiyatı 380 dolar. Komşumuz Bulgaristan'da, Romanya'da ayçiçeğinin tonu 375 dolar Türkiye'ye teslimi 410 dolar. Trakyabirlik olarak önümüzü görmeden fiyat açıklarsak altında kalırız"dedi.
Gözetim fiyatı 675 dolar
Ekonomi Bakanlığı "İthalatta Gözetim Uygulaması Tebliği'nde değişiklik yaparak ayçiçeği tohumunda ithalat gözetim fiyatını 675 dolar, ayçiçeği ham yağında da 1500 dolar olarak belirledi. Böylece ayçiçeği tohumunda 650 dolar,ham yağda ise 1500 doların altında ithalat yapılamayacak. Ancak üreticiler ve Trakyabirlik yöneticileri bu oranların yetersiz olduğunu ayçiçeği tohumunda ithalat gözetim fiyatının en az 900 dolar olması gerektiğini ifade ediyor.
Prim 40 kuruş olsun
Üreticilerin ve sanayicilerin en önemli taleplerinden birisi ise iki yıldır kilo başına ayçiçeğine ödenen 24 kuruşluk destekleme priminin 40 kuruşa çıkarılması. Tarım Yasası'na göre dünya fiyatı ile üretici maliyeti arasındaki farkın prim olarak üreticiye ödenmesi gerektiğini belirten üreticiler destekleme priminin en azından 40 kuruş olması gerektiğine vurgu yapıyor. Ayçiçeği üreticilerine kilo başına verilen prim bugüne kadar 2-3 kuruşluk artışlarla 24 kuruşa geldi. 2002 yılında 8.5 kuruş iken 2003'te 3 kuruşluk artışla 11 kuruşa çıkarıldı. 2004'te 13.5 kuruşa,2005'te 17.5 kuruşa yükseltilen prim 2006 yılında 20 kuruş oldu. Ertesi yıl prim artırılmadı. 2008'de ise 18.9 kuruşa düşürüldü. 2009'da 21 kuruş olan ayçiçeği primi 2010 ve 2011'de 23 kuruş, 2012'de 1 kuruşluk artışla 24 kuruş oldu. Bu senede 24 kuruş olarak açıklanmıştı.
Türkiye ayçiçeği üretimi ve destekleme primi
YIL Üretim(bin ton) Prim(kg/krş)
------------ -------------------- ------------------
2007 700 20
2008 900 18.9
2009 800 21
2010 1.000 23
2011 950 23
2012 1.050 24
2013 1.350 24