Türkiye’nin hava karnesi açıklandı! Hava kirliliği yine binlerce can aldı
Dünya Sağlık Örgütü tarafından “tütünden bile tehlikeli” şeklinde nitelendirilen hava kirliliği, dünyada her yıl 10 kişiden 9’unun hayatına mâl oluyor. Bu, bulaşıcı olmayan hastalıklarda yüksek tansiyon ve tütün kullanımından sonra ölümlerin üçüncü önde gelen nedeninin ‘hava kirliliği’ kaynaklı olduğunu gösteriyor.
Ülkemizde ise 2017’den beri hava kirliliğinin insan sağlığına etkilerine yönelik çalışmaların yürütüldüğü 15 sağlık, çevre ve iklim örgütü tarafından oluşturulan bir topluluk olan Temiz Hava Hakkı Platformu (THHP) tarafından “Kara Rapor” adıyla hava karnesi yayımlanıyor.
Son yayımlana Kara Rapor 2022'ye göre en kirli hava sırasıyla Batman, Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya’da solunuyor. Hatta bu beş ilde yıllık partikül madde değerleri ortalaması, Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlemiş olduğu kılavuz değerlerin 5 ila 8 katına eş değer. 200’den fazla günde ise ulusal limit değerlerinin üstünde hava kirliliği ölçüldüğü belirtildi.
Temiz Hava Hakkı Platformu tarafından yayımlanan “Kara Rapor 2022”ye göre Türkiye genelinde 2021 yılında hava kirliliği sebebiyle en az 42 bin 67 kişi yaşamını yitirdi. En kirli havayı soluyan ilk beş il ise sırasıyla Batman, Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya.
Yılın 326 günü kirli havaya maruz kalıyorlar
Raporda, Türkiye’de en kirli havanın olduğu Batman’da yaşayanların, 2021 yılının 326 günü kirli havaya maruz kaldığı belirtilirken, Iğdır ise son 6 yıldır en kirli iller arasında en üst sıralarda yer alıyor. Hava kirliliğinin nedeninin ise konutlarda yakılan kömürün yanı sıra yoğun uluslararası karayolu trafiği ve mal taşımacılığı olduğu ifade ediliyor. Öte yandan rapora göre PM10 kirliliği (çapı 10 mikrometreden küçük olan en zararlı toz zerrecikleri) olmayan tek il Hakkari. Fakat burada yaşayanlar ise kükürtdioksit açısından çok kirli hava soluyorlar.
Her 100 ölümden 31’i hava kirliliğinden
Hava kirliliği 2009'da Türkiye genelinde tüm yaşlar için ölüme ve sakatlığa yol açan ilk 10 risk arasında altıncı sırada olurken, 2019’da ise beşinci sıraya yükseldi.
Son olarak beşincisi yayımlanan Kara Rapor 2022’ye göre ise Türkiye genelinde 2021’de hava kirliliği sebebiyle hayatını kaybedenlerin sayısı en az 42 bin 67 kişi.
İl bazındaki hesaplamalara göre ise İstanbul’da 4 bin 848, Ankara'da 2 bin 853, Bursa'da 2 bin 223 ve İzmir'de de 1731 kişi hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdi. Öte yandan hava kirliliğinin yüzdelik payının en yüksek olduğu il ise en kirli havaya sahip olan Batman. Buna göre Batman’daki her 100 ölümden 31’i hava kirliliği kaynaklı. Iğdır ve Karaman’da ise her 100 ölümden 28’i.
Deprem bölgesindeki kirlilik ulusal yasal sınırı aştı
Rapora ilişkin konuşan Temiz Hava Hakkı Platformu Koordinatörü Deniz Gümüşel, “Kahramanmaraş'taki partikül madde yoğunluğu metreküpte 100 mikrogram yani ulusal yasal sınırın 2,5 katı, DSÖ kılavuz değerinin ise 7,5 katı.
Bu kirlilik maalesef büyük miktarda enkazlardan kalkan toz ve halkın ısınmak için açıkta yaktığı ateşten kaynaklanıyor. Asbest riski eklendiğinde de bölgede hava kirliliği nedeniyle ciddi bir halk sağlığı sorunu yaşanacağını söylemek mümkün" dedi.