Dolar faizlerindeki endişenin perde arkası!
ABD Merkez Bankası Açık Piyasa İşlem Komitesi, dolar faizi konusundaki kararını ve gerekçelerini bu akşam açıklayacak. Başta finansal piyasalar olmak üzere etkili ve yetkili kesimler oldukça gergin! Herkesin kendi çıkarları açısından doğru olanı yapmaya kalkışması durumunda ortalığın karışacağı ve bu durumu daha fazla ötelemenin de pek bir işe yaramayacağı biliniyor! Daha açık olmak gerekir ise, yüksek düzeyli belirsizlik ve güvensizlik dönemine geçildiğini hesaba katmak gerekiyor!
Yaklaşık dört yıldır küresel düzeyde kademeli olarak güçlenen eğilimler henüz başlangıç aşamasında ve durumun daha kötüye gitmesinden endişe ediliyor. Riskten kaçınma eğilimi güçlendikçe, sistemik kırılganlığın çok tehlikeli bir şekilde artabileceği ve dolar faizlerindeki olası yükselişlerin bu sonucu hızlandıran faktörlerden biri olabileceği öngörülüyor. Dolar faizindeki yükselişi olabildiğince geciktirmek ile geniş kesimlerin sert tercih değişikliklerini önlemek arasında çaresizliğe düşenlerin etkinliği hızla azalıyor!
Sürdürülebilir olmadığı çok iyi bilinen eğilimler çözülüyor, gerçekleri hazmetmek mümkün olmuyor. Gerek gelişmiş ve gerekse gelişen ekonomilerdeki sıkıntı büyüyor. Son bir yılda olageldiği gibi, dolar faizlerinin yükseltilmemiş olması olumsuz eğilimleri değiştiremiyor. Ödemeler sisteminde küçülme yönlü tercihlerin devreye girmesi önlenemiyor, kaldıraçlı olan veya olmayan fonlardan çıkış eğilimi güçleniyor; sermaye hareketleri daraldıkça borç-alacak zincirleri çatırdıyor ve küresel düzeyde makroekonomik görünüm bozuluyor. Toplam gelirleri arttırabilmek adına faaliyet dışı gelirlere bağımlılaşmanın yıkıcı olduğu gerçeği ile iş işten geçtikten sonra yüzleşmek kolay olmuyor!
Tüm diğer paralar Amerikan dolarına karşı değerlenir, küresel düzeyde faizler seri bir şekilde yükselirken her şeyin iyiye gittiği varsayılmıştı! Menkul ve gayrı menkul şeklindeki varlık değerlerinin hızla yükselmesi ve bilançoları güzelleştirmesi çılgınca alkışlanırken, emtia fiyatlarının tehlikeli olabilecek şekilde yükselmesi görmezden gelinmişti! Sürdürülemez nitelikteki talep artışı memnuniyetle karşılanmış, yapısal sorunlardaki ağırlaşmanın maliyeti hiç hesaba katılmamıştı! Artık tüm bu eğilimlerin yönü değişiyor, herkes kendi başının çaresine bakmak zorunda kalıyor ve bu işin altından nasıl kalkılacağını bilemiyor.
Evet, kemerlerinizi bağlayın! Özellikle gelişen ülke paraları değer kaybedecek ve faizleri yükselecek; kırılgan olarak bilinen gelişenlerdeki durgunlaşma bulaşıcı bir hastalık gibi her tarafı saracak ve riskten kaçınma eğilimini besleyecek. Emtia fiyatları ile birlikte menkul ve gayrı menkul şeklindeki varlık değerleri eriyecek; bilançolar yıpranacak ve kredi itibarları kademeli olarak gerileyecek. Temel ilkeleri tüketerek sürdürülebilir olmayan eğilimlere yol vermenin ve küreselleşme denilen kuralsızlığa teslim olmanın yıkıcı bedelleri ile tanışılacak! Dünya dönmeye devam edecek, günü kurtarmak adına durdurmaya çalışanlar sonuçlarına katlanacak; az veya çok herkes bir bedel ödeyecek!
Serbest piyasa anlayışı çok uzunca bir süredir etkin çalışamaz hale getirildi; hem yapay ve hem de kısa vadeli beklentiler ve eğilimler ile buraya kadar gelindi. Nimet külfet dengeleri düzelemeyecek şekilde bozuldu; medeniyet denilen tek dişi kalmış canavar kendi tuzağına düşmekten kurtulamadı! Güvensizlik büyüdü ve istikrarsızlık endişesi güçlendi; aza tamah edemeyenler çoğu hiç bulamaz hale geldi!
Dolar faizleri bu kez de yükseltilmez ise bir şeylerin düzelmeye başlayabileceğini iddia edenler çok yanılıyor! Mevcut koşullarda asıl tehlikeli olan, riskten kaçınma eğilimi ve bunu besleyecek veya tetikleyecek etkenlerdir. Söz konusu faizlerin henüz yükseltilmemiş olmasına rağmen riskten kaçınma eğiliminin güçlenmeye devam etmesi, fiilen gelişmelerin kontrolden çıkmış olduğu anlamındadır. Gelişen ülke paralarının değer kaybediyor ve emtia fiyatlarının güçlü bir biçimde geriliyor olması, kötüye gidişin öncü sonuçları olarak boy veriyor!
Fakat ciddi boyutta risk taşıyanlar, dolar faizlerine ilişkin olası kararı, son bir kez daha kendi lehlerine kullanmaya çalışıyor; geniş kesimleri sakinleştirerek zaman kazanamaya hizmet edecek söylem peşinde koşuyorlar. Söz konusu kesimlerin, zaten fiyatlanmıştı veya bu kez de atlattık diyerek piyasa yapmaya çalışmaları sürpriz olmayacak!