Anonim şirkette borçlanma yasağı

Bilindiği üzere, 6762 sayılı eski Ticaret Kanunu’nda anonim şirket (AŞ) pay sahiplerinin ve yönetim kurulu üyelerinin şirkete borçlanmasını yasaklayan bir hüküm yer almamakta idi. 6102 sayılı TTK’da ise AŞ pay sahiplerinin ve yönetim kurulu üyelerinin şirkete borçlanmasını yasaklamıştır. Bu yasak, AŞ pay sahipleri ile yönetim kurulu üyelerini ve yakınlarını doğrudan ilgilendirmektedir. Şöyle ki, AŞ pay sahipleri, Kanunun aradığı iki şart da mevcut ise şirketten borç para çekebilecektir; bu şartlar yok ise borçlanma yasağı ihlal edilmiş sayılacak ve ilgililerin cezalandırılması yoluna gidilecektir. Bu şartlardan birincisi; pay sahibinin sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmesidir. İkincisi ise, şirketin geçmiş yıl zararları varsa, serbest yedek akçelerle kârı toplamının bu zararları karşılayacak düzeyde olmasıdır. TTK, anılan yasağa aykırılık halinde, cezanın “pay sahiplerine borç verenlere” uygulanması öngörülmüştür. Yani, sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmediği ve şirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olmadığı halde pay sahiplerine şirket varlığından borç verenlere, 6 bin TL’den 73 bin TL’ye kadar adlî para cezası verilecektir. 

TTK’da yönetim kurulu üyeleri için de şirkete borçlanma yasağı getirilmiştir. Buna göre, pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan eşlerinin, alt ve üst soyundan yahut üçüncü derece dâhil üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarından birinin, yani çocukları, torunları, annesi / babası, kayınpederi / kayınvalidesi, kendisinin ve eşinin büyükannesi / büyükbabası, kardeşi -kaynı, baldızı, görümcesi-, amcası, halası, dayısı, teyzesi, yeğenlerinin şirkete nakit olarak borçlanmaları; bu kişiler için şirketin kefalet, garanti, teminat vermesi, sorumluluk üstlenmesi, bunların borçlarını devralması yasaklanmıştır; ayni olarak borçlanmaları ise yasak dışında tutulmuştur. Pay sahibi olan yönetim kurulu üyeleri ise, sermaye taahhütlerinden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmişler ve şirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde ise şirkete borçlanabileceklerdir. Bu yasaklara rağmen, yönetim kurulu üyeleri ile pay sahibi olmayan yakınlarının şirkete nakit olarak borçlanmaları; bu kişiler için şirketin kefalet, garanti, teminat vermesi, sorumluluk üstlenmesi, bunların borçlarını devralması durumunda, 6 bin TL’den 73 bin TL’ye kadar adlî para cezası gündeme gelecektir. Bu yönüyle, şirkete borçlanma yasağı, gerek AŞ pay sahipleri gerek yönetim kurulu üyeleri tarafından bilinmesi ve dikkat edilmesi gereken önemli bir konudur.