Rıfat Ilgaz'ın verimli kalemi
Hababam Sınıfı, belki, Rıfat Ilgaz'ın geniş kitlelerce bilinen en ünlü eseri, ama en az onun kadar ses getirmiş bir başka romanı da Karartma Geceleri. Otobiyografik öğeler taşıyan bu roman da, Hababam Sınıfı gibi sinemaya taşınır. Yurtiçi ve yurtdışı pek çok festivalden ödülle döner.
ÇİĞDEM SİRKECİ
Hababam Sınıfı'nı çocukluğumda kaç kere okumuşumdur kim bilir. Kitaptaki pek çok öykü, Ertem Eğilmez'in Hababam Sınıfı serisi ile beynime kazınmış. Ne zaman televizyonda bu filmlerden birine denk gelsem, eski bir dosta rastlamış gibi bir sevinç sarar beni.
Hababam Sınıfı, belki, Rıfat Ilgaz'ın geniş kitlelerce bilinen en ünlü eseri, ama en az onun kadar ses getirmiş bir başka romanı da Karartma Geceleri. Bizleri, 2. Dünya Savaşı'nın karartma uygulanan Türkiye'sine götüren hikâye, fikirlerinden ve yazılarından dolayı sıkıntılı bir süreç yaşayan bir aydını, Mustafa Ural'ı anlatır. Otobiyografik öğeler taşıyan bu roman da, Hababam Sınıfı gibi sinemaya taşınır. Yurtiçi ve yurtdışı pek çok festivalden ödülledöner.
Sıra benim favorilerimde. İlki Rıfat Ilgaz'ın hayatını anlattığı Sarı Yazma. Ilgaz'ın, okulcezaevi- sanatoryum üçgeninde zorlu geçen bir yaşamı olmuş. Toplumcu gerçekçi bir yazar olarak iktidar karşıtı yazı, fikir ve kitapları nedeniyle defalarca cezaevine girmek durumundakalmış. EğitimEnstitüsü'ndeokurken kaptığı verem mikrobu, bakımsızlık ve cezaevinin kötü koşulları ile ilerlediğinden sanatoryuma yatırılmış birkaç kez. Sarı Yazma, yazarın sıkıntılı bir döneminde, çocukluğunun geçtiği Cide'ye gidişi ile başlar. Sonrasında kendi yaşamını, burada geçen çocukluğundanbaşlayarak, acıtatlıanlarıileanlatır.
Rıfat Ilgaz'ın sevdiğim bir başka romanı, yine Karadeniz'le ilintili: Karadenizin Kıyıcığında. Bu eser, yazarın öğretmenlik görevinde bulunduğu Akçakoca'yı ve bu yörenin insanının yaşam savaşını dillendirir. Bir yanda Karadeniz'in haşin doğası, bir yanda yoksulluk; fındık yetiştiriciliği ile geçinmeye çalışan halk, tüm haksızlık ve zorluklara rağmen umudunu kaybetmez. Rıfat Ilgaz deyince şiir kitaplarına değinmeden olmaz: Ilgaz'ın toplumcu gerçekçi kimliğini benimsedikten sonra yazdığı ilk şiir kitabı Yarenlik olmuş. Ilgaz, bu kitaptan önce yazdığı, bireyi öne çıkaran romantik şiirlerini reddetmiş ve hiçbir kitabına almamış. Yarenlik'ten sonra Sınıf ve Yaşadıkça ile şiir çizgisini iyice belirginleştirmiş. Benim kişisel olarak favorim Sınıf. Bir öğretmenin ağzından öğrencilerini, onların yoksulluğunu, yoksunluğunu anlatan şiirler arasında en sevdiğim ise,
Yoklama defterinden öğrenmedim sizi,
benim haylaz çocuklarım!
Sınıfın en devamsızını bir sinema dönüşü tanıdım,
koltuğunda satılmamış gazeteler…
dizeleri ile başlayan Çocuklarım şiiri.
Ilgaz, yazı ve görüşlerinden dolayı 1947'de öğretmenlikten alınmış ve sanatoryumdan çıkarılmış. Bu tarihten sonra bir daha öğretmenlik yapmayan yazar, 1940 Kuşağı şair ve yazarların etkili bir muhalefet yürüttükleri Yürüyüş dergisinde, akabinde Türk mizahının en önemli dergilerinden sayılan Markopaşa ve onun kapatılması üzerine sırasıyla Malumpaşa, Merhumpaşa ve Hür Markopaşa'da yazarlık ve yazı işleri müdürlüğü yapmış. Sabahattin Ali ve Aziz Nesin'le omuz omuza çalışmış. Rıfat Ilgaz'ın verimli kalemi çocukları da es geçmemiş; Bacaksız'ın hikâyeleri, benim küçükken çok severek okuduğum Apartıman Çocukları ve daha birçok kitap mevcut Ilgaz'ın külliyatında çocuklar için. Yazarın saydıklarımızın dışında anı ve fıkrakitapları, öykü ve oyunlarıdabulunuyor.
RIFAT ILGAZ'ın eserleri Çınar ve İş Bankası Kültür Yayınları tarafından basılıyor.