Sihirli kilim ve sihirli matematik
Doruk Yayınevi tarafından yayımlanan kitaplar matematiğe hevesi olduğunu düşündüğünüz, aklını gıdıklamak istediğiniz, sayılardan hoşlandığını fark ettiğiniz çocuklarla paylaşmak için güzel kitaplar.
ÇOCUK GÖZÜ / AYFER GÜRDAL ÜNAL
matematik harikaları
Önce Matematik Harikaları ile başlayayım. Adı gibi harika bir kitap gerçekten. Greg Tang yazmış, Greg Paprocki resimlemiş. Yazar Greg Tang, Harvard'dan ekonomi yüksek lisansı derecesi ile mezun olduktan sonra NewYork Üniversitesi'nden matematik öğretmenliği yüksek lisansı derecesini de almış. Yaptığı işe hakim bir kişi. Kızının sınıfına matematik dersi verirken çocukların dominoların üzerindeki sayıları teker teker, yuvarlakları işaretleyerek saydıklarını görünce görsel olarak grup grup algılamaya dayanan bir sistem geliştiriyor. Sonra bu sistemi o kadar eğlenceli aktarıyor ki, çocuklar matematik öğrendiklerini anlamadan kavramları öğrenmiş oluyorlar. Hem sınıf içi kullanıma hem evde okumaya çok uygun olan bu kitapları mutlaka çocuklarınızla okuyun, öneririm.
Dönelim tekrar Matematik Harikaları'na. Sanat ile matematiğin iç içe geçtiği bu kitapta toplama işlemi konusunda çocukların parlak çözüm yolları keşfetmesi ve stratejik biçimde düşünmeye teşvik edilmesi hedeflenmiş.
Kitabın sol sayfasında çok ünlü bir ressamın eserine yer verilmiş. Örneğin ilk resim Edgar Degas'nın Dans Eden Papuçlar tablosu. Tablonun altında bir bilmece var.
"Bir balerin takınırken pozunu, / Öteki dinlendirir yorgun parmaklarının ucunu / Edgar Degas pek severdi / Resmetmeyi balerinleri / Bu bale pabuçları ile yedili gruplar yapar mısın? / Üç parlak yolu bulursan, en iyi övgüleri sen toplarsın."
Tam karşı sağ sayfada ise bale pabuçları resmedilmiş. 5 yeşil, 2 pembe, 4 mavi, bir eflatun ve 3 sarı bale pabucu. Şimdi bunlara kullanarak 3 tane yedili grup nasıl oluşur?
Kolaylık sağlamak için bale pabuçlarını çizip kesip boyayarak da problemi çözmeye girişebilirsiniz. Bu çocuğunuzla birlikte daha uzun süre etkinlik yapmanızı sağlar. Ancak görsel olarak yoğunlaşırsanız da üç farklı grup yediliyi nasıl oluşturacağınızı bulabilirsiniz.
5 yeşil pabucun yanına 2 pembe pabuç ya da bir efl atun pabuç, dört mavi pabuç ve yanlarına 2 pembe pabuç ya da beş yeşil pabucun yanına 2 pembe pabuç; hepsi yedili gruplar eder mi eder.
Diyelim ki uğraştınız, kafalar karıştı, doğru mu yaptınız diye kontrol etmek istiyorsunuz, kitabın arkasında doğru yanıtlar gösterilmiş.
Bir diğer örnek Pablo Picasso'nun Mavi Şapkalı Kadın isimli Kübist tablosu. Onun altında da bir küçük kafiyeli bilmece yer alıyor. Bilmeceli yönerge okurdan karşı sayfada yer alan gözleri onlu gruplara ayırmasını istiyor ve altı farklı yol olduğunu söylüyor. Gözler tabii ki yandaki Mavi Şapkalı Kadın'ın gözleri gibi çizilmiş. İkili, beşli, tek, üçlü, dörtlü ve yine ikili gruplanmış 6 tane göz grubu görüyoruz. Şimdi bu gruplardan onlu altı adet grup oluşturma bilmecesini size bırakıyorum.
Kitapta yer alan ressamlar Degas, Monet, Pierre-August Renoir, Paul Cezanne, Vincent Van Gogh, George Seurat, Henri Matisse, Pablo Picasso, Piet Mondrian, Salvador Dali, Jackson Pollock ve Andy Warholl.
Sanat tarihine bir giriş yapmak, dünya sanatçılarını tanıtmak, başyapıtları tanıtmak, bu arada da toplama kavramlarını oturtmak için çok eğlenceli bir yol.
Yuvadan başlayarak yararlanmak mümkün. Öneririm.
dört mevsim matematik
Greg Tang'ın bir diğer kitabı Dört Mevsim Matematik. Baharda laleler ile başlayan bilmeceler kışın hediye paketleri ve mutlu yıllar şapkaları içeren bilmecelerle son buluyor. Rakamları gruplamanın, çift çift ayırmanın, toplama sonucu elde etmek için çıkarmayı kullanmanın da mümkün olduğu çocuklara gösteren bilmeceler bunlar. Yaratıcı problem çözme yolları. Bir sonuca ulaşmak için tek tek saymaktan başka yollar olduğunu da çok eğlenceli biçimde anlatan bilmeceler. Yanıtlar yine kitabın sonunda verilmiş. Tatil havası başlıklı bilmece şöyle:
Şu özlü cümle ne güzeldir; / "Vermek almaktan iyidir." / Daha çok paylaşıp daha az aldıkça / Daha iyi bir yer olur Dünya! Kaç hediye paketi var sayabilir misin? Nerede bir hediye eksik, bunu düşünebilirsin. / Şimdi paketleri beşli gruplarmış gibi topla, / Orada olmayanları çıkarabilirsin sonra.
Çocuğunuz severse daha değişik kitapları da var. Peşine düşersiniz.
sihirli kilim
Son olarak değerli ustamız Ayla Çınaroğlu'nun yazıp Mustafa Delioğlu'nun resimlediği Doğan Egmont tarafından yayımlanan Sihirli Kilim resimli kitabını dikkatinize sunmak istiyorum. Gerçekten çok özel bir kitap çünkü kültürümüzün çok özel bir yapıtını kilimi ve kilim desenlerini çocuğun hayal gücünü şahlandırarak öykülemiş. Öz kültürüne hayran, çocuk algı ve ruhuna ermiş, sadeleştirmeyi ve basitleştirmeyi sanatsal düzeyde yaparken çocuğun algı dünyasına ve zekasına hep saygı duyan ve o algı dünyasını aşağılamayan iki sanatçı bir eserde birleşince çok özel bir yapıt ortaya çıkmış.
Ayla Çınaroğlu, şiir de yazdığı için kafiyeli yaklaşımı çok doğal gerçekleştiriyor.
Büyükannem, / güzel güzel oynayalım diye / büyükçe, eski bir kilim serdi yere.
/ Küçük kardeşimle / daha getirip oyuncaklarımızı / yaymadan kilimin üstüne / O da ne?
Güneş / Kocaman güleç yüzüyle / Işıl ışıl göründü gök yüzünde / Hava ısındı birden, / kuşlar uçmaya başladı ve her yer bir anda rengarenk çiçeklerle donandı.
İşte bir taraftan yere serili kilimdeki açıklanmayı bekleyen stilize motifl erin anlamı, diğer taraftan bu açıklamayı hiç didaktik olmadan bir çocuğun şahlanan düş gücü ile yaşadığı maceralar aracılığı hissettirmeden yapan iki sanatçı.
Bu kitapla gurur duydum. Bir an önce Şubat gelse de bizim öğrencilerle paylaşsam diye içim coştu.
Çünkü didaktik olmadan anlatı nasıl olur? Bu anlatı basitliğe kaçmadan, nasıl görselleştirilir? Türkçe nasıl böyle güzel kullanılır? Somuttan soyuta çocuğun algılayacağı gibi nasıl gidilir? O sırada da heyecanlı bir öykü nasıl ilerletilir. İşte oku oku örnekle sınıfa. Sonra genişletme etkinliklerine çok izin veren bir kitap bu. İslam Sanatları Müzesi’ne ziyaret etmekten tutun, evdeki kilimlerdeki desenleri incelemek, bir kilim yaratıp boyamak, bir kilim deseni yaratıp-adlandırmak, boyamak, kesmek, evdeki kilime masal uydurmak, sihirli bir kilime binerek değişik maceralar yaşama masalı oluşturmak ilk aklıma gelen resimli kitap genişletme faaliyetleri ya da kimi yazarların dediği gibi yaratıcı okuma faaliyetleri.
Ama bu kitapta beni esas büyüleyen, öz değerlerimizle gurur duyma bilincini destekleme fırsatı sunması. Çok güzel de basılmış, Doğan Egmont'a da bir alkış. Keşke bir kısmı da ciltli olsaymış. Mutlaka müze satış dükkânlarında olmalı bu kitap.
Ayla Çınaroğlu bu resimli kitabı öğretmenleri Kenan Özbel ve Bedri Rahmi Eyüboğlu'na adamış. Kesinlikle nur içinde uyudukları mekanda hissedip gurur duymuşlardır. Çok az kitabı bu kadar coşkuyla öneririm. Değerine varmanızı dilerim.
Beni heyecanlandıran kitaplar olunca bitirmeyi bilmiyorum. Sevgiyle kalın, yaratıcılığınız coşup taşsın Kasım ayında.