'Dünyanın fabrikası' Asya işgücü maliyetinde avantajını koruyacak

EVRİM KÜÇÜK

DIŞ HABERLER - Bazı tahminler son yıllarda Çin'de yükselmeye başlayan işçi ücretleri nedeniyle ülkenin imalatta güçlü günlerinin sayılı olduğunu savunuyor ancak yapılan araştırmalar hem 'Asya Fabrikası'nın hem de Çin'in imalat sektörü açısından geleceğinin hala parlak olduğuna işaret ediyor. 2020'ye gelindiğinde, Çin'deki gelirin halen ABD'nin yüzde 12'si kadar olacağı tahmini yapılıyor. Aynı dönemde Çin'de imalat sektöründeki ortalama işgücü maliyetinin Brezilya'nın yüzde 35.2'si, Meksika'nın yüzde 55.2'si, Türkiye'nin yüzde 75'i kadar olması bekleniyor. Sanayileşmiş ülkeler arasında en yüksek ücretin verildiği Almanya'da imalat sanayinde saat başı ücret 30.2 euro oldu. Fransa'da saatlik ücret 27.8 euro iken, İngiltere'de imalat sektöründe çalışan bir kişinin saat ücreti 19.5 euro, İtalya'da ise 21.9 euro olarak ödeniyor. Bazıları son yıllarda Çin'de yükselmeye başlayan işçi ücretleri nedeniyle ülkenin imalatta güçlü günlerinin sayılı olduğunu savunuyor ancak yapılan araştırmalar hem 'Asya Fabrikası'nın hem de Çin'in imalat sektörü açısından geleceğinin parlak olduğuna işaret ediyor.

EIU, 2020'de Çin'deki gelirin halen ABD'nin yüzde 12'si kadar olacağı tahmininde bulunuyor. Aynı dönemde Çin'de imalat sektöründeki ortalama işgücü maliyetinin Brezilya'nın yüzde 35.2'si, Meksika'nın yüzde 55.2'si, Türkiye'nin yüzde 75'i kadar olması bekleniyor.

Asya dünyanın fabrikası olarak nitelendiriliyor. Japonya'nın elektronik eşya ve tüketim malları ihraç etmeye başladığı 1960'larda Asya imalatta güç kazanmaya başladı. Japonya'nın üretimdeki gücünü Tayvan ve Güney Kore takip etti. 
1980'lerde Japonya Güneydoğu Asya'nın her yerinde fabrikalar inşa eder hale geldi. Ancak Çin'in dünyaya açılmasıyla oyunun kuralları değişti. 1990'da Asya küresel imalat sektörünün yüzde 26.5'ini karşılarken, Çin'in oyuna dahil olmasıyla 2013'te bu oran yüzde 46.5'e yükseldi. Asya'nın küresel ara malları ticaretindeki payı 2000 yılındaki yüzde 14'ten 2012'de yüzde 50'ye tırmandı. Bugün Çin, Asya'nın üretiminin yaklaşık yarısını gerçekleştiriyor.

Asya'nın yükselişinde en önemli faktörlerden biri ucuz işgücü maliyeti ve bölgenin bu avantajını koruyacağı belirtiliyor. Bazı kesimler son yıllarda Çin'de yükselmeye başlayan işçi ücretleri nedeniyle ülkenin imalatta güçlü günlerinin sayılı olduğunu savunuyor ancak yapılan araştırmalar hem 'Asya Fabrikası'nın hem de Çin'in imalat sektörü açısından geleceğinin hala parlak olduğuna işaret ediyor.

2001 yılından bu yana Çin'de imalat sektöründe saatlik ücretler yılda ortalama yüzde 12 artış gösterdi. Ancak ücretlerdeki hızlı artışa karşın Çin ve Asya'daki diğer ülkeler zengin ülkelere karşı fiyat avantajlarını sürdürüyor.

Economist Intelligence Unit”e (EIU) göre Çin'de yıllık kazanç 2001-2012 döneminde yüzde 11.9 oranında artarken, 2020'ye kadar yıllık ortalama artış bu seviyelerini koruyacak. Çin'de imalat sektöründe ortalama gelir 2012'de saatte 2.1 dolar olurken, ABD'de aynı sektörde çalışan bir kişinin saatlik ücreti 35.7 dolar oldu.

2020'de Çin'de işgücü maliyeti Türkiye'nin yüzde 75'i olacak

EIU, sekiz yıl sonra yani 2020'ye gelindiğinde, Çin'deki gelirin halen ABD'nin yüzde 12'se kadar olacağı tahmininde bulunuyor. Aynı dönemde Çin'de imalat sektöründeki ortalama işgücü maliyetinin Brezilya'nın yüzde 35.2'si, Meksika'nın yüzde 55.2'si kadar olması bekleniyor. Çin, Türkiye karşısında da ücret avantajını koruyacak. EIU'nun hesaplamalarına göre 2020'de Çin'de işgücü maliyeti Türkiye'deki bir imalat sektörü çalışanının yüzde 75'i kadar olacak. Ancak rekabet Asya'daki ülkeler arasında yaşanacak. Çin, ücretler konusunda Endonezya, Vietnam ve Filipinler ile yarışacak. 2012'de Çin'de ortalama ücret, Vietnam'dan yüzde 147 daha yüksekti. 2019'da bu oranın yüzde 177'ye çıkması bekleniyor. Bugün Çin'de ortalama işçi geliri günde 27.50 dolar. Endonezya'da bu rakam 8.60 dolar, Vietnam'da 6.70 dolar. EIU araştırmasına Vietnam, Endonezya, Filipinler'de imalat sanayi ücretleri hızlı bir artış gösterecek ama yine de Çin'deki ücretlerin altında kalabilir. EIU'ye göre ABD'deki fabrika çalışanları 5 yıl içinde Endonezya'daki çalışanların 58 katı daha fazla ücret alacak. ABD'de ücretler şu an Endonezya'dan 76 kat daha yüksek. EIU'ya göre ABD imalat sanayinde saatlik ücretler, 2019'a kadar yüzde 12 artış göstererek 42.82 dolara ulaşacak. Endonezya'da ise ücretlerin yüzde 48 ile daha hızlı bir yükseliş kaydetmesi bekleniyor. Ancak saatlik ücretler bu hızda yükselse bile 5 yıl içinde yalnızca 74 sente ulaşabilir. Bu, Çin'in 4.79 dolar olması beklenen ücretlerinden oldukça düşük. Ücretlerin Vietnam'da 3.16 ve Filipinler'de 3.15 dolara yükselmesi bekleniyor.

Endonezya ve Filipinler yabancıların desteğini arıyor

Endonezya, giderek artan bir rekabet ortamında imalat sanayi referanslarını yerleşik kılmaya çabalıyor. Vietnam ve Filipinler dahil olmak üzere bazı başka ülkeler de daha pahalı olan Çin'e alternatif arayan yatırımcıların desteğini kazanmaya çalışıyor. Endonezya hükümeti, ücretlerin artırılması konusunda baskıya maruz kaldı. Başkan Joko Widodo'nun akaryakıt fiyatlarını artırmasının ardından binlerce çalışan ücretlerin yükseltilmesi için Endonezya'nın başkenti Cakarta'da protesto gösterileri yaptı. Endonezya, Filipinler ve Vietnam'daki genç nüfus, üreticiler tarafından ücretlerdeki artışı engelleyici bir faktör olarak görülüyor. EIU konu ile ilgili raporunda, “İmalat sanayinde işgücü maliyetleri Çin'de haliz hazırda Hindistan, Endonezya ve Vietnam'dan daha yüksek. Bu ülkeler Çin fiyatlarının artmasından fayda sağlamaları ile biliniyor. Önümüzdeki yıllarda bu ülkelerde işgücü arzının güçlü bir genişleme göstermesi ücret artışlarını aşağı çekerek ücretlerdeki eşitsizliğin genişlemesine yol açacak” değerlendirmelerinde bulundu.

Çin'de verimlilik rakiplerinden hızlı artıyor

Diğer yandan, Çin'de ücretler rakiplerinden daha yüksek olsa da Çin'in verimlilik artışı ülkenin artıları arasında yer alıyor. Danışmanlık firması McKinsey'e göre 2007-2012 döneminde Çin'de verimlilik yılda ortalama yüzde 11 artış kaydetti. Tayland'da verimlilik yüzde 8, Endonezya'da yüzde 7 arttı. Çin şirketlerinin otomasyona oluk gibi para akıtmaya başlamasıyla ülkede verimliliğin daha da artması bekleniyor. Çin, 2013'de endüstriyel robotlarda en büyük pazar haline geldi ve o yıl dünyadaki robot alımlarının yüzde 20'sini gerçekleştirdi. Fakat imalatta halen 100 bin işçi başına 30 robot kullanılıyor. Japonya'da bu rakam 323. Çin ve diğer Asya ülkelerinin demografik yapısı da rekabette büyük bir önem taşıyor. Çin hızla yaşlanıyor ancak Güneydoğu Asya'da işgücü yaşı küresel medyan 29.7'nin altında. Bu arada ithalat/ihracat masrafları (gümrük vergisi, liman ücretleri, yurtiçindeki transferler vb) Güneydoğu Asya ülkelerinde Çin'e oranla yüzde 24 yüksek ve bölgenin gümrük prosedürleri OECD ortalamasından yüzde 66 daha uzun sürüyor.

Sanayileşmiş ülkelerde en fazla ücreti Almanya veriyor

Sanayileşmiş ülkeler arasında ücretlerin en yüksek olduğu ülke Almanya. Bu da Almanya'nın düşük işgücü maliyeti nedeniyle Euro Bölgesi'ndeki diğer ülkelere karşı ihracatta avantaj elde ettiğine dair tartışmaların yersiz olduğunun göstergesi uzmanlara göre. Ücret harici masraflar dışarıda tutulduğunda Almanya'da imalat sanayinde saat başı ücret 2013'te 30.2 euro oldu. Fransa'da saatlik ücret 27.8 euro iken, İngiltere'de imalat sektöründe çalışan bir kişinin saat ücreti 19.5 euro, İtalya'da ise 21.9 euro olarak gerçekleşti. ABD Çalışma Bürosu'nun verileri de benzer sonuçlara işaret ediyor. Büronun istatistiklerine göre 2012'te Almanya'da imalat sanayinde saat ücreti 36.07 dolar, ABD'de 27.15 dolar, Japonya'da 28.94 dolar, Kore'de 16.27 dolar, Fransa'da 27.89 dolar, İtalya'da 24.29 dolar ve İngiltere'de 26.37 dolar oldu. kimya, makine ve motorlu araçlar sektörlerinde Almanya'da saat başına ödenen ücret 49 ila 59 dolar olurken, ABD'de ücretler 39-45 dolar aralığında değişti. Ancak Almanya'da vasıfsız işlerde düşük ücret sorunu yaşıyor. Ülkede bu yılın başından bu yana asgari ücret saatte 8.5 euro olarak ödeniyor.

Wall Street'te maaş ulçurumu daralıyor

Wall Street Journal'ın haberine göre Wall Street'te CEO'ların maaşları ile personellerinin maaşları arasındaki fark finansal kriz sonrasında azaldı. WSJ'nin verilerine göre 2008 finansal kriz öncesi seviyelerine ulaşamayan CEO maaşları ile çalışanların ortalama ücretleri arasındaki fark yüzde 55 azaldı. Wall Street'in 5 büyük bankasında 2006 yılında ortalama çalışan maaşının 273 katı olan CEO ücretleri 2014 yılında çalışan maaşlarını 124 katı seviyesinde gerçekleşti. Ülkede büyük bankaların CEO'ları hala çok iyi kazanıyor. JP Morgan Chase & Co, Goldman Sachs, Morgan Stanley, Bank of America Corp. ve Citigroup'un CEO'ları geçtiğimiz yıl toplam 92.5 milyon dolar, yani kişi başına 18.5 milyon dolar gelir elde etti. Ama bu rakam 2006 yılında aynı beş bankanın CEO'sunun kazandığı toplam 173.6 milyon dolardan yüzde 47 düşüş anlamına geliyor. Bu bankalarda çalışanların ortalama geliri ise yüzde 17 artarak 148 bin 740 dolar oldu. 2014 yılında morgan Stanley'nin CEO'su James Gorman 22.5 milyon dolarla ortalama bir çalışandan 70 kat daha fazla kazandı. 2006'da oran 131 kattı. Citigroup'un CEO'su Michael Corbat 13 milyon dolardan ortalama çalışandan 131 kat fazla gelir elde etti. 2006'da 273 kat fark vardı. Bank of America'nın CEO'su Brian Moynihan'ın 2006 yılında çalışanlarla arasındaki 287 kat fark 2014'te 86'ya indi. Moynihan 13 milyon doları evine götürdü. Goldman Sachs'dan Lloyd Blankfein, 24 milyon dolar kazandı. 2006'da ortalama çalışan gelirinin 103 katı olan fark 2014'te 64'e indi. JP Morgan'ın CEO'su James Dimon'a ödenen yıllık 20 milyon dolar, bankadaki ortalama gelirin 160 katı. 2006'da ise tam 222 katıydı.