İran'ın petrol ihracatı sınırı aştı!

Hilal SARI

İSTANBUL - Tahran’ın Batı ile yapmış olduğu geçici anlaşma sonucu yaptırımların gevşetilmesiyle petrolünün başlıca ithalatçıları Asya ve Türkiye’ye satışların kasım ayından beri hızla arttığı belirtiliyor. Anlaşma kapsamında İran petrol ihracatı 20 Temmuz’a kadar altı aylık süre boyunca ortalama günlük 1 milyon varil sınırında tutulması gerekiyordu. Fakat gümrük verileri ve gemi izleme verilerine göre Asya’ya yapılan petrol sevkiyatlarının geçtiğimiz Kasım ayından beri bu sınırı aştığı belirtiliyor. 

83 senatörden Obama’ya İran yaptırımları konusunda mektup

Viyana’da geçtiğimiz Salı günü gerçekleşen nihai nükleer anlaşma görüşmelerinden sonra ABD Başkanı Barack Obama ABD’li kanun yapıcıların İran üzerinde daha baskıcı olunması konusundaki baskılarına maruz kaldığı belirtiliyor. ABD senatörleri Obama’ya Tahran’ın yaptırımlarının dünya güçleri Ortadoğu ülkesiyle nihai bir anlaşmaya varmadan bu kadar hızlı gevşetilmemesi gerektiğini yazdı. 83 senatörün imzaladığı mektupta “İran’ın iş dünyasına açılmasına izin verilmemelidir” ifadeleri yer aldı. Senatörler açıklamalarında “Bu süreci Tahran’daki ticari konumlarını düzeltmeye çalışan şirket ve ülkeler için tehlikelerle dolu bir süreç olarak görüyoruz” ifadelerini kullandı.

İran petrolünün en büyük alıcıları Çin, Hindistan, Japonya ve Güney Kore’ye yapılan petrol yüklemelerinin toplamı, yükleme planlarındaki verilere göre ocak ayında günlük 994 bin 669 varilken şubat ayında 1.16 milyon varile yükseldi. Türkiye’nin ocak ayında ithal etmiş olduğu günlük 105 bin 824 varil ve şubat ayındaki günlük 117 bin 857 varil İran petrolü ile Tahran’ın toplam petrol ihracatı Kasım ayından bu yana batının izin verdiği üst limiti aşmış oldu. Bu yükleme hacimlerine İran’ın Çin ve diğer ülkelere ihraç ettiği daha hafif bir petrol ürünü olan kondensatın dahil edilmediği belirtiliyor. Yaptırımlar 2012 yılında uygulanmaya başladığından beri İran’ın petrol ihracatı yarısından azına gerilemişti. Şimdi ise Çin, Hindistan, Güney Kore, Japonya ve Türkiye ülkenin tüm petrol ihracatını satın aldı. 

ABD petrol ithalatçıları üzerindeki baskıyı artırabilir

Obama yönetimi ihracat rakamlarının önümüzdeki aylarda azalacağını ve temmuz ayına gelindiğinde üst limit olarak belirlenen altı ay boyunca günlük ortalamanın 1 milyon varili aşmayacağına inanıyor. Fakat bunun sağlanabilmesi için Washington’ın İran petrolü ihracatçılarına alımları kesmeleri konusunda daha fazla baskı yapması gerektiği belirtiliyor. 

Hindistan hükümet kaynakları ABD’nin Yeni Delhi’yi ihracatı 2013 sonu seviyelerinde tutmaları konusunda uyarmasının ardından ülkedeki rafinericilerin ilk çeyrekten itibaren ihtalatı üçte iki oranında azaltması gerektiğini belirtiliyor. İran ve dünya güçleri arasında Kasım ayında yapılan ve 20 Ocak’ta uygulanmaya başlayan anlaşma Tahran’a yapılmamış olan 4.2 milyar dolarlık petrol ödemelerinin de nükleer programın kesilmesi karşılığında gerçekleşmesini sağlıyor. 

Asya’nın alımlarına Türkiye ithalatı eklenince sınır aşıldı

Sadece Asya ithalatçılarının alımlarının kasım ayından bu yana günlük ortalama 960 bin varile yükseldiğini gösteren hükümet ve endüstri verilerine göre, Türkiye’ye yapılan ortalama 100 bin varillik bir ihracatla bile petrol ihracatı için getirilen 1 milyar varil sınırı aşılmış oluyor. İhracat dokümanları ve yükleme belgelerindeki verilere göre yılın ilk iki ayında yapılmış İran petrolü ihracatlarının da 1 milyon varili geçtiği göz önüne alındığında, batının koyduğu sınırın aşılmaması için İran petrolünün ithalatçı ülkelerinin temmuz ayına kadar alımlarda ciddi bir kesintiye gitmesi gerektiği belirtiliyor. İlk çeyrekte sınırın aşılmaması için Çin, Japonya ve Güney Kore’ye sadece üç hafta daha sevkiyat yapılabileceği belirtiliyor. 

Çin’in alımları şubat ayında 502 bin 500 varile ulaşarak yaptırım öncesi seviyelere ulaştı. Dünyanın en büyük petrol ithalatçısının İran petrol alımları ocak ayında ise ortalama 564 bin 536 varildi. Ülkenin 2013 yılında İran’dan ihraç ettiği petrolün tamamı ise gümrük verilerine göre ortalama 428 bin 840 varil ediyordu. Devlet yönetimindeki ticaret şirketi Zhuhai Zhenrong Corp’un İran’la yeni bir kondensat sözleşmesi üzerinde pazarlık yapıyor olması ise Çin’in İran petrolü ihracatının 2014 yılında daha da artacağını gösteriyor. 

Hindistan’ın İran petrolü ithalatı ise ocak ve şubat aylarında günlük ortalama sırasıyla 412 bin ve 304 bin 286 varil oldu. Ülkenin 2013 İran petrol ithalatı toplamı ise ortalama 195 bin 600 varildi. Güney Kore şubat ayında günlük 214 bin 286 varil İran petrolü ihraç ederken, Japonya da yükleme verilerine göre aynı dönem içerisinde günlük 140 bin varil İran petrolü aldı. Japonya yaptırımlar sonrası 2013 yılında toplam alımlarını yüzde altı düşürmüş ve otuz yılın en düşük İran petrol ithalatı verisini kaydetmişti. 

Hafif petrol ürünü kondensat verileri de eklendiğinde İran’ın Asya ülkelerine şubat ayında yapmış olduğu toplam ithalatının bir önceki aya göre 62 bin varil artarak 1.25 milyon varil olduğu belirtiliyor. Türkiye’ye yapılan petrol ve kondensat ihracatı da bu rakama eklendiğinde İran’ın yapmış olduğu petrol ürünleri ihracatının günlük 1.37 milyon varile ulaştığı ifade ediliyor.