Mali uçurum krizini bekleyen 6 senaryo!

 

İSTANBUL - ABD'deki yasama üyeleri, Kongre ve ABD Başkanı Barack Obama'nın 1 hafta içinde ABD'yi resesyona itebilecek olan bütçe açığını  600 milyar dolar azaltacak vergi artışları ve harcama kesintilerini önleyebileceklerine dair inançlarını yitiriyor. En son Connecticut eyaleti bağımsız senatörlerinden emekli Joseph Lieberman, İlk defa mali uçuruma düşme ihtimalimiz olduğunu düşünmeye başladım" dedi. ABD Temsilciler Meclisi Başkanı John Boehner, mali uçurumun önlenmesi için müzakerelere geri dönmeye hazır olduğunu söylerken, Başkan Barack Obama haftalık konuşmasında bu konuya değinmedi. ABD'li yasama üyeleri 27 Aralık'ta bütçe müzakerelerine devam etmek için Washington'a dönecek. Bush döneminden kalma vergi kesintileri 1 Ocak'ta sonlanacak.

Cumhuriyetçilerin hakimiyetindeki ABD Temsilciler Meclisi'nin Amerikan nüfusunun yüzde 0.18'ini oluşturan yıllık geliri en az 1 milyon dolar olan mükellefler için vergi indirimlerini son vermeyi öngören Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi Sözcüsü John Boehner'in B Planı'nı reddetmesiyle mali uçurum riski arttı. Eğer ABD Başkanı Barack Obama ve Kongre Noel Tatili süresince yıl sonuna kadar bir anlaşmaya varamazsa vergi indirimlerinin son erişi ile kamu harcamalarının kesilmesi bütçe açığını 600 milyar dolar kadar azaltsa da ülke ekonomisinin resesyona girme riski artacak. Boehner'in kördüğümü çözmek amacıyla geçen hafta sunduğu B Planı'nın partisindeki muhafazakar Çay Partisi taraftarlarınca engellenmesiyle risk yükseldi. Bundan sonrası için Reuters olası senaryoyu şöyle sıraladı:

 

* Obama'nın ılımlı mali uçurumu

 

 

* Obama'nın ılımlı mali uçurumu

 

Büyük bir anlaşma olmaması halinde daha küçük çaplı bir çözüme odaklanılabilir. Geçen cuma Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada Obama tarafların mali uçuruma karşı bir orta yol bulmasını istemişti. Obama, Amerikalıların yüzde 98'i için vergi artışı ile işsizlik yardımlarının son ermesi anlamına gelecek durumu önleme çağrısında bulundu. Obama vergi artışını yıllık 250 bin dolar eşiğinden 400 bin dolara çıkaran bir teklif sunmuştu. Obama'nın teklifinde olmayan ise ABD hükümet borç limitinin 16.4 trilyon dolara çıkarılmasıydı. Bu seviyeye muhtemelen iki ay içinde ulaşılacak. Eğer Kongre ülkenin borçlanma limitini şubat ortasına kadar yükseltmezse Hazine Bakanlığı'nın borçlanma imkanını yitirme riski var. Bu da ülkenin temerrüde düşme riskini artırıyor.              

 

* Obama ve Boehner gizli görüşmeleri sürdürür

Şu an için Başkan Obama 31 Aralık'ta ulaşılabilecekler için beklentisini azalttığı için kapalı kapılar ardında görüşmeleri sürdürmek için az neden olabilir. Ama eğer Boehner Obama ile iki tarafın büyük ve uzun vadeli anlaşmaya yakın olduğu konusunda uzlaşmış olsa bir anlaşmaya varmak için uğraşabilirlerdi. Ödünler muhtemelen yeni vergilerden elde edilecek 1 trilyon dolar gelir etrafında dolaşırdı.  

 

* Borsadan uyarı gelebilir

ABD hisse senedi piyasalarında yıl sonunda yaşanacak sert bir düşüş Washington'daki yasama üyelerine yönelik makul bir anlaşmaya varmaları için kritik bir uyarı olabilir. Eylül 2008'de Kongre'nin Fed Başkanı Ben Bernanke'nin uyarılarına rağmen kurtarma paketini reddetmesi yüzünden Dow Jones Industrial Average 700 puan birden düşmüştü. Bunun üzerine Kongre pozisyon değiştirerek 700 milyar dolarlık Sorunlu Varlık Kurtarma Programı'nı (TARP) kabul etmişti.             

 

* Geçici olarak mali uçurumdan atlanabilir 

1 Ocak'ta gelir vergileri hemen ABD'li vergi mükellefi için artacak. Ocak ayının ilk haftasında Kongre hızlı davranarak vergiler ve 109 milyar dolarlık otomatik harcama kesintileri üzerine bir anlaşmaya varabilir. Aralık ayında bunu yapamazken neden ocak ayında bir anlaşmaya varsınlar? Vergiler bir kere arttığında bunlardan bazılarını yürürlükte tutmak daha kolay olabilir. Zenginler üzerindeki vergiler muhafaza edilirken orta ve düşük gelirlilerin vergileri düşürülebilir.      

 

* Kış boyunca mücadele verilir 

Eğer Kongre ülkenin borçlanma limitini şubat ortasına kadar yükseltmezse, Hazine Bakanlığı muhtemelen borçlanma imkanını yitirecek. Cumhuriyetçiler borçlanma limiti artış onayını istedikleri mali çözüm için bir manivela olarak görüyor. 2011 ortalarında borçlanma limitinin artırılması müzakerelerinde bu manivelayı kullanarak limitin 16.4 trilyon dolara çıkmasına onay vermişlerdi. Cumhuriyetçiler kamu harcamalarında kesinti karşılığında borçlanma limitinin artırılmasına onay vermişlerdi. Bununla beraber bu süreç ABD'nin S&P tarafında kredi notunun düşürülmesine yol açmıştı.              

 

* Mali yokuş oluşabilir 

Bu senaryoya göre hisse senedi piyasaları çökmeyecek ve de Kongre üyeleri mali uçurumu o kadar da kötü bir gelişme olarak değerlendirmeyecek. Kongre ve Beyaz Saray 2013 ve 2014 boyunca vergi politikaları ve kamu harcamaları konularında mücadele etmeye devam edecek. 

 

Mali uçurum nedir? 

 

 

Mali uçurum nedir? 

 

* Yaklaşık 10 yıl önce yürürlüğe giren ve eski Başkan George Bush döneminden kalan gelir ve istihdam vergi indirimlerinin vadesi yılsonunda dolacak. Bunlar hem tüketici hem de iş dünyasına yönelik 50'den fazla geçici vergi kesintisi içeriyor. İndirimlerin vadesi dolduğunda mükellefler devlete daha fazla vergi ödemeye başlayacak. Ayrıca kamu harcamalarında otomatik kesintiler başlayacak. Kongre'de 2013 için 100 milyar dolar ve gelecek on yıl boyunca 1 trilyon dolar civarında bir harcama kesintisi kararlaştırılmıştı. ABD Kongresi eğer yılsonuna kadar bütçe açığının azaltılması konusunda anlaşma sağlayamazsa, bu durum 2013'te büyük harcama kesintileri ve vergi artışlarının otomatik olarak devreye girmesini sağlayacak. 

 

* Mali uçurum şeklinde ifade edilen bu durumun gerçekleşmesi hala toparlanmakta olan ABD ekonomisine ciddi zarar verecek. Senato ve Temsilciler Meclisi'nde görüşmelerinin anlaşmazlık sonucu kilitlenmesi halinde ise kabaca 600 milyar dolar tutarında harcama kesintisi ve vergi artışı 1 Ocak'ta devreye girecek. Vergilerin artması harcamaların kesilmesine eşlik ettiğinde, her iki nedenin eş anlı etkilerinden dolayı milyarlarca dolar para ABD ekonomisinden çekilecek. 

* Vergi ve harcamalardaki otomatik değişmelerin büyüme oranını en az yüzde 1 veya yüzde 2'den daha fazla düşüreceğine dair çeşitli tahminler yürütülüyor. Örneğin Kongre Bütçe Ofisi, eğer hükümet mali uçuruma izin verirse, 2013'ün ilk yarısında ekonomide yüzde 1.3 oranında bir daralma tahmin etmektedir. . Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitche'e göre de ülkede işsizlik yüzde 10'un üzerine çıkar. 

* ABD ekonomisinde daralmanın ise, toparlanmanın zaten olduğu küresel ekonomiyi resesyona sokmasından endişe Dünya Bankası'na göre mali uçurum gerçekleşirse gelecek yıl dünya ekonomisi yüzde 1 daralacak. Böyle bir senaryoda küresel piyasalarda 2008 yılındaki gibi panik satışların başlayabileceği uyarısı yapılıyor. 

 

Piyasalar Noel'e endişeli girdi 

 

 

Piyasalar Noel'e endişeli girdi 

 

Küresel piyasalarda, geçtiğimiz hafta ABD'deki mali uçurum endişeleriyle zaman zaman satış baskıları artsa da bir çok piyasanın kapalı olacağı noel tatili öncesinde genel olarak pozitif görünümün korunduğu görüldü. ABD'de Dow Jones endeksi mali uçurum sorununun çözümü konusunda ilerlemeler kaydedilse de halen çözüm sağlanamamış olması nedeniyle geçtiğimiz haftanın son işlem gününü yüzde 0,91 oranında düşüşle kapatırken, haftalık bazda ise yükselen kanal içindeki yatay hareketini sürdürdü.

Avrupa tarafında da ABD hisse senedi piyasalarına paralel bir seyir izlenirken, dün bir çok borsada noel tatili nedeniyle işlem yapılmadı. Açık olan İngiltere'de tahvil faizleri yükseldi. Diğre yandan Amerikan Doları döviz sepeti karşısında yüzde 0.2 değre kaybederken, euro 1.32 dolara çıktı.