"Soykırıma seyirci kalan askerlerini ödüllendiriyor"

SARAYBOSNA  - Bosna'daki savaş sırasında Srebrenitsa'da BM gücünde görev yapan Hollandalı askere, Sırplar tarafından işlenen soykırıma şahit olduğu ve bu yüzden travma yaşadığı gerekçesiyle Hollanda Savunma Bakanlığı'nca tazminat ödenmesine ilişkin mahkeme kararı, Bosna'da savaşın mağduru Srebrenitsa annelerince, "soykırıma seyirci kalan Hollandalı askerlerin ödüllendirilmesi" şeklinde algılandı.

 

Hollanda'daki Merkezi Temyiz Mahkemesi'nin, Bosna Savaşı sırasında BM gücüne bağlı Hollanda birliğinde görev yaparken Srebrenitsa soykırımına tanıklık ettiği ve travma yaşadığını ifade ederek dava açan Dave Maat adlı askeri haklı bulmasına, Srebrenitsa anneleri sert tepki gösterdi.

Srebrenitsa'daki soykırımda sorumluluğunu kabul etmeyen Hollanda'nın, soykırıma seyirci kalan askerlerine tazminat ödeyecek olmasını "iki yüzlülük" olarak nitelendiren Srebrenitsa anneleri, Temmuz 1995'te 8 bin Boşnak'ın öldürüldüğü Srebrenitsa soykırımına ses çıkarmayanların tazminat taleplerinin haklı bulunmasına adeta isyan etti.

Srebrenitsa'daki soykırımda çocuklarını kaybeden anneleri bir araya getiren Srebrenitsa ve Jepa Anneleri Derneği Başkanı Munira Subaşiç, AA muhabirine konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Böylesi bir karar, Srebrenitsa'daki soykırımı durdurmayan askerlerin ödüllendirilmeye başlandığı anlamına geliyor. Eğer kendi askerlerine tazminat ödeyeceklerse, o zaman Srebrenitsa kurbanlarının yakınlarına da tazminat ödemeliler. Fakat Hollanda, Srebrenitsa'da yaşananların sorumluluğunu üstlenme konusunda hiçbir irade ve istek göstermiyor" dedi.

 

"Srebrenitsa mağdurlarına da tazminat ödesinler"

Srebrenitsa'daki soykırımdan sağ kurtulan az sayıdaki Srebrenitsalı'nın günümüzde bile travmalarla yaşadığına dikkati çeken Subaşiç, "Bu travmaların, bu acıların yarı sorumlusu Hollandalılardır. Biz, BM, Hollanda hükümeti ve Hollanda Savunma Bakanlığı'nın Srebrenitsa konusundaki sorumluluğu üstlenmesi ve kurban yakınlarına tazminat ödemesini talep ettik. Bunu da yapmalarını bekliyoruz" dedi.

Srebrenitsa kurban yakınlarının daha önce Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nden talep ettiği hususların yerine getirilmemesi gibi bir durumun, "Bosna savaşının Müslümanlara karşı yürütülen bir savaş" olduğunun açık göstergesi olacağını ifade eden Subaşiç, "Soykırımı seyreden askerlere tazminatların ödenmesi, soykırım kurbanları ve yakınlarına bu tip hakların gösterilmemesi, Avrupa ve dünyanın, Bosna-Hersek'teli Müslümanlara yönelik yürüttüğü iki yüzlü politikanın devamıdır" ifadelerini kullandı.

Yaşanan soykırımda Hollandalı askerlerin büyük ihmali bulunduğunu dile getiren Subaşiç, şunları kaydetti:

"Hollandalı askerler Srebrenitsa'daydı ve bizi korumaları gerekiyordu, en azından korumayı denemeliydiler. Onlar bunu hiç yapmadı, gidip bizi katleden Çetniklerle (aşırı Sırp milliyetçileri) birlikte içki içtiler. Onlar, oraya toplanan Boşnaklar'ın Potoçari'den kaçmasını bile engelledi. BM'nin o askerleri Sırplarla birlikte Potoçari'de bulunan insanların oradan çıkışına, kaçışına mani oldu. Bazı mağdurlar ve kurban yakınları, Hollandalı askerlerin tecavüz gibi kirli suçlar işlediğini gördü. İşte bütün bunlar bugün, hukuk ve kanunun simgesi olan Avrupa tarafından ödüllendiriliyor. Hollandalılar kendi askerlerine tazminat ödüyor, kurbanları ise görmezlikten geliyor."

 

Hollanda Kraliçesi Beatrix'e mektup

Hollanda'nın Srebrenitsa'da 1995'te yaşananlar konusundaki sorumluluğunu üstlenmemesini kınayan Subaşiç, "Ancak Hollanda halkının sesini yükseltip ülkelerinin Srebrenitsa'da yaşananlarından sorumlu olduğunu kabul edebileceğini ümit ediyorum" diye konuştu.

Hollanda Kraliçesi Beatrix'e bu konuya ilişkin düşüncelerinin yer aldığı bir mektup göndermeyi düşündüklerini bildiren Subaşiç, Srebrenitsa ile ilgili birçok hususun Hollanda'da gizli tutulduğu düşüncesinde olduklarını ifade etti.

Srebrenitsa Anneleri Derneği Başkanı Hatica Mehmedoviç de Hollanda'daki mahkemenin, soykırımın tanığı olan askere tazminat ödenmesine ilişkin kararının, "soykırım kurbanlarının aşağılanması" olduğunu söyledi. Mahkemenin kararını kınadıklarını belirten Mehmedoviç, şöyle konuştu:

"Bu kararı veren mahkemeyi ayıplıyorum. Hollandalı askerler, Sırp saldırganlara hoşgörü gösterip onlara çelik yeleklerini, silahlarını verdi. Onlar Sırplar'ın hizmetine girdi. Biz bütün bunların şahidiyiz. Sırp askerlerle meyhanelere giderlerdi. Biz bu durumda aşağılandık. Onlar, müdahale etmedikleri ve yaşadığımız bütün dehşetin tanığıdır. Şimdi de bunun için tazminat alıyorlar. Ben bütün sevdiklerimi, her şeyimi, tüm erkek akrabalarımı kaybettim. Bizler sadece gerçeklerin anlatılması ve adaleti istiyoruz. Benim için hayatımın her gecesi, gündüzü bir cezadır. Çok sayıdaki anne, çocuğunun bir kemiğini bulunca mutluluk yaşıyor. Bütün bunların yarı sorumlusu Hollandalılardır. Fakat onlar bugün ödüllendiriliyor."

 

Hollanda'ya karşı verilen hukuk mücadelesi

Hollanda Temyiz Mahkemesi, Temmuz 2011'de, Hollanda devletinin, 1995 yılında Srebrenitsa'da hayatını kaybeden, Hollandalı askerlerin tercümanı Hasan Nuhanoviç'in babası ve kardeşi ile bir elektrikçi olmak üzere 3 Boşnak'ın ölümünden sorumlu olduğuna hükmetmişti.

Hollanda Yüksek Mahkemesi ise Hollandalı askerlerin Srebrenitsa soykırımından sorumlu oldukları gerekçesiyle açılan davada, BM'nin yargılanamayacağına ilişkin karar vermişti. Srebrenitsa ve Jepa Anneleri Derneği bu kararı, Ekim 2012'de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) taşımıştı.

Hollanda'daki Merkezi Temyiz Mahkemesi ise Bosna Savaşı sırasında BM gücüne bağlı Hollanda birliğinde görev yaparken Srebrenitsa soykırımına tanıklık ettiği için travma yaşadığı gerekçesiyle dava açan Dave Maat adlı askeri, üç gün önce verdiği kararla haklı bulmuştu.

Hollanda Savunma Bakanlığı'nın Bosna'dan döndükten sonra Maat'a yeterli ölçüde "tamamlayıcı tedavi" imkanı sunmadığına hükmeden mahkeme, bu durumun travma sonrası stres bozukluğuna yol açtığına karar vermişti. Mahkemenin herhangi bir açıklamada bulunmadığı tazminat miktarı konusunda, Savunma Bakanlığı'nın en geç 3 ay içinde karar alması gerekiyor.

Hollanda Savunma Bakanlığı, daha önce sorumluluğu bulunmadığı gerekçesiyle tazminat talebini reddetmişti. Mahkeme kararının benzer sorunlar yaşayan diğer Hollandalı askerler için de emsal teşkil edebileceği belirtiliyor.

Bosna-Hersek'in doğusunda BM'nin güvenli bölge ilan ettiği Srebrenitsa'da Temmuz 1995'te BM bünyesinde görev yapan Hollanda askeri birliğine sığınan on binlerce Boşnak, Sırp general Ratko Mladiç'in başında bulunduğu güçlere teslim edilmiş ve akabinde büyük bir katliam yaşanmıştı. Soykırım emrini veren Mladiç'in Lahey'de Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'ndeki yargılaması ise halen devam ediyor.