Rusya'nın tahıl ihracatı yasağı yürürlüğe girdi

MOSKOVA - Rusya'nın haziran ayı ortalarından beri devam eden aşırı sıcak havalar yüzünden yaşadığı kuraklık yüzünden tahıl ürünlerinin ihracatıyla ilgili aldığı geçici yasak kararı bugün yürürlüğe girdi.

Rus haber ajansı RİA Novosti, yıl sonuna kadar devam etmesi beklenen yasak kararının hükümet tarafından 1 Ekim'den sonra ülke genelinde ürün hasadını değerlendireceğini ve geçici yasak kararının elde edilecek verilere göre yeniden gözden geçirilebileceğini kaydetti.

RİA Novosti, ilk bilgilere göre kuraklığın Rusya'da 11 milyon hektarlık alandaki ekinleri etkilediğini belirterek, geçen yıl 97,1 milyon ton olan tahıl ürünleri beklentisinin bu yıl 60-65 milyon ton civarında olmasının beklendiğini duyurdu.

Rusya Tarım Bakanlığı önceki gün yaptığı açıklamada, ekinlerin toplanmasının ardından verilerin olumlu olması halinde bile Rusya'nın bu yıl en fazla 4,5 milyon ton tahıl ihraç edebileceğini belirtmişti.

Analistler, Rusya'nın özellikle batı bölgesindeki orman yangınları ve kuraklığın ekonomiye maliyetinin 15 milyar dolar civarında olduğunu kaydetmişlerdi,

Devlet Başkanı Dimitriy Medvedev de daha önce yaptığı açıklamada, hükümetin kuraklık yüzünden daha önce imzaladıkları sözleşmelerin yükümlülüklerini yerine getiremeyecek olan tahıl üreticileri ve ihracatçılarını koruması gerektiğini belirterek, "Tahıl üreticilerimizi ve bu ürünlerimizi ihraç eden kişileri zor duruma koyduk ve bunu da bilinçli yaptık. Ancak bunu yaptıysak o zaman bu kişilerin arkasında da durmamız lazım" ifadesini kullanmıştı.

ABD, AB ve Kanada'nın ardından dünyanın en büyük tahıl ürünleri ihracatçısı olan Rusya geçen yıl başta Mısır, Türkiye, Pakistan, Azerbaycan, Suriye, Ürdün, İran, Libya, Bangladeş ve Yemen olmak üzere çok sayıda ülkeye 24,1 milyon ton tahıl ürünleri ihraç etmişti.

Rusya'nın tahıl ürünlerine koyduğu geçici ihracat yasağının bugün yürürlüğe girmesi, bazı üretici ülkelerin buğday ihracatıyla ilgili rekabetini kızıştıracak. Rusya'nın ihracat yasağından Fransa, Almanya, ABD, Kanada, Avustralya ve Arjantin'in yararlanacağı sanılıyor.

Fransa ve Almanya

Fransa ve Almanya, ithalatçı Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki Arap ülkelerine buğday ihracatını artıracak gibi görünüyor.

Avrupa'daki tahıl ihracatçıları, gelecek haftalarda Fransa'nın Mısır'a ve diğer ülkelerin, yüksek kalite buğday isteyen ülkelere buğday ihracatında önemli artış sağlamasını bekliyorlar.

Mısır'ın buğday ithalatında Fransa'nın hakimiyeti ele geçirdiği, Rusya'nın yasak kararını açıklamasından sonra Mısır'ın Fransa'dan 360 bin ton buğday almaya başladığı belirtildi. Yasak kararından önce Rusya, Mısır'a 540 bin ton buğday satışı öngörüyordu.

Almanya ve Baltık ülkelerinin de yüksek kalite buğday arayan ithalatçı ülkeler için iyi fırsatlar sunduğu, Ürdün'ün Perşembe günü Almanya'dan 100 bin ton buğday aldığı kaydedildi.

Avrupa'da da sıcak hava dalgasına rağmen, AB'nin buğday hasadının, buğday ihracatındaki güçlü artışı karşılayacak çapta olduğu bildirildi. AB'nin 2010/2011 döneminde buğday ihracatı tahmini yaklaşık 3 milyon ton artırıldı.

Ukrayna ve Kazakistan

Son yıllarda buğday ihracatını artıran Rusya'nın rakipleri Ukrayna ve Kazakistan'ın ise Rusya'nın yerini almasının mümkün olmadığı vurgulanıyor.

Dünyanın bir numaralı arpa ve altıncı büyük buğday ihracatçısı Ukrayna'da hükümet, olumsuz hava koşullarının tahıl üretimini olumsuz etkilemesi yüzünden, her ne kadar şimdiye kadar doğrulamasa da tahıl ihracatını kısıtlamayı planlıyor. Tüccarlara göre, Ukraynalı yetkililer, gayri resmi olarak zaten tahıl ihracatını engelliyor.

Buğdayını Rusya ve Ukrayna'nın Karadeniz limanları üzerinden ihraç eden Kazakistan'ın da büyük bürokratik sorunlarla karşılaşması bekleniyor.

Avrupalı bir tüccar, "Kazakistan'ın ihracat yapmak ya da yapmamak istemesinin önemi yok. Kazakistan buğdayı ihracat yasaklarıyla engellenecek" dedi.

ABD ve Kanada

ABD ve Kanada'nın, hem buğday hem de havyan yemi olarak mısır satışlarında önemli artışlar olması bekleniyor.

Fransız tahıl analisti Strategie Grains, ABD'nin yumuşak buğday ihracatı tahminini yaklaşık 6 milyon ton yükseltti. ABD'nin, 2010/2011 döneminde son 20 yıldaki en yüksek buğday ihracatlarından birine imza atacağı belirtildi.

Bir tüccar, "ABD'nin buğday satışı görünümü çok iyi ve muhtemelen sadece yakın gelecekte okyanustan yaptığı sevkıyat masrafları yüzünden etkilenecek. Bu hafta yapılan ihaleler ABD buğdayının Avrupa'ya göre ucuz olduğunu gösterdi" dedi. Mısır'ın geçtiğimiz Çarşamba günü gerçekleştirdiği buğday alımı ihalesinde; ABD buğdayı Fransız buğdayına göre 5 dolar daha ucuz olmasına rağmen, ulaşım masraflarının ABD buğdayının fiyatını artırması yüzünden ihaleyi Fransa kazandı.

Tüccarlar, sadece birkaç hafta önce Rusya'nın hakim olduğu piyasalarda ABD buğdayı satışlarının fırlayacağını düşünüyorlar. Bir tüccar, "Bugün ABD'nin Suriye'ye büyük miktarda buğday sevkıyatı konuşuluyor, 20 yıldır ilk kez böyle bir durum söz konusu" diye konuştu.

ABD'nin mısır satışlarını da artırarak, Rusya'nın açıkça Ortadoğu'da söz sahibi olduğu hayvan gıdası piyasasına da girmesi bekleniyor. Bu alanda Rusya'dan ithalat yapan İsrail'in ABD mısırına döndüğü görülüyor.

Avustralya ve Arjantin

Yarım kürenin güneyindeki üreticiler Avustralya ve Arjantin'in de iyi hasat görünümlerinin verdiği avantajla satışlarını artırması bekleniyor.

Rusya'nın, son aylarda Bangladeş ve Filipinler gibi Asya'daki piyasalarda önemli yer edindiğine işaret eden bir tüccar, "Avustralya, Asya ve Ortadoğu'daki birçok işte muhtemelen söz sahibi olacak gibi görünüyor. Avustralya'nın buğday satışlarının Ağustos'tan Ekim'e kadarki sevkıyatta artması bekleniyor" diye konuştu.

İhracat kısıtlaması olmayan Arjantin hükümetinin de buğday satışlarının artacağı tahmin ediliyor.

22 ayın en yükseği

Rusya'nın tahıl ihracatını geçici olarak durduracağı açıklamasından sonra buğday fiyatları bu ayın ilk haftasında hızla yükselerek 22 ayın en yüksek seviyesini gördü.

Tarımsal ürünlerde ileri teslim vadeli sözleşme alım satımlarında dünyanın bir numaralı ticaret borsası olan Şikago Ticaret Borsasında (CBOT) bu ayın ilk haftasında, buğdayın Eylül ayı vadeli kile fiyatı 8,41 dolara kadar çıkarak 22 ayın zirvesine ulaştı, böylece buğdayın kilo fiyatı Haziran başındaki fiyatı neredeyse ikiye katladı.

Bu yükseliş, 2008 yılının başında buğdayın kile fiyatının 13 doların üzerine çıkarak gıda enflasyonunun arttığı ve birçok ülkede ayaklanmaların meydana geldiği dönemin yeniden yaşanacağı endişelerine yol açtı.

ABD Tarım Bakanlığı (USDA), hafta içinde yayımladığı raporla, buğday fiyatlarının yükseleceği endişelerini gidermeye çalıştı. Rusya'nın buğday üretimindeki düşüşü göz önüne alarak dünya buğday üretimi tahminini düşüren USDA, ancak 2008 yılındaki gibi fiyatların yükselmesini beklemediğini bildirdi.

USDA, Ağustos ayı raporunda, 2010/2011 dünya buğday üretimi tahminini yüzde 2,3 (15,3 milyon ton) azaltarak, 645,73 milyon tona indirdi. Bu rakamın 650,02 milyon ton olması bekleniyordu.

Küresel buğday üretimindeki düşüşe rağmen buğday stoklarının, buğday fiyatlarının fırladığı ve çeşitli ülkelerde ayaklanmaların olduğu 2007/2008 dönemindeki stok seviyesinden yüksek olacağı, bu yüzden buğday fiyatlarının yükselmesi için sebep olmadığına işaret edilen raporda, "Gelecek birkaç ayda fiyatların 2007/2008 dönemindeki rekor seviyelere ulaşacağı beklentileri, küresel üretim durumu gerçekliği tarafından desteklenmemektedir" denildi.

Rusya'nın, tahıl hasadının düşmesi nedeniyle içeride gıda fiyatlarının artışını frenlemeyi amaçlayan geçici ihracat yasağı 15 Ağustos-31 Aralık arasında geçerli olacak.

Rus yetkililer, ihracat yasağının ne zaman sona erebileceği konusunda farklı görüşler dile getirdi. Devlet Başkanı Dimitri Medvedev, hafta içinde, tahıl ihracatına uyguladıkları yasağı tahıl hasadına bağlı olarak 31 Aralık'tan önce kaldırabileceklerini söyledi.

Yasak kararının 2011 yılına sarkabileceğini açıklayan Başbakan Vladimir Putin ise, ülkesinin bu yıl tahıl hasadının 60-65 milyon tonu bulabileceği ve ayrıca iç tüketim için 80 milyon tona ihtiyacı olduğu düşünülürse, iç tüketimde açığın 15-20 milyon ton olacağını, bu yüzden de yasak kararının uzayabileceğine dikkat çekti.

Rusya'nın tarımdan sorumlu Başbakan Birinci Yardımcısı Viktor Zubkov da dün, yıl sonunda bitecek yasak konusunda ne yapacaklarını 1 Ekim'den sonra ele alabileceklerini açıklamıştı.