Sudan bölündü

JUBA - Afrika'nın en geniş ülkesi Sudan, yarın Güney Sudan'ın bağımsızlığını ilan etmesi ile birlikte resmen ikiye bölünüyor. Güney Sudanlılar bağımsızlık günü arifesinde başkent Juba caddelerinde kendilerine özgü danslarıyla bağımsızlık gününe hazırlanıyorlar.

Hartum yönetiminin Devlet Başkanlığı İşlerinden sorumlu Bakanı Bekri Hasan Salih, Sudan devlet televizyonda yayınlanan açıklamasında, "Sudan Cumhuriyeti, 9 Temmuz tarihi itibariyle Güney Sudan'ı tanıyor" dedi.

Bölgenin en geniş topraklarına sahip ülkesi Sudan, 9 Ocak'taki referandumla kritik bir karara varmıştı. 22 yıllık iç savaşa son veren 2005'teki anlaşma uyarınca Güney Sudanlılar, bu referandum sonucu ile Hartum'dan ayrılma kararı almıştı. Petrolün yüzde 80'ini elinde bulunduran Güney Sudan, yarın da bağımsızlığını açıklaması ile birlikte dünyanın en genç devleti olacak, 2008'de bağımsız olan Kosova'dan bu unvanı devralacak. "Siyam İkizleri" olarak adlandırılan Güney ve Kuzey Sudan'ın nasıl ayrılacağına dair büyük bir belirsizlik sürerken, Kuzey ve Güney Sudan için petrol, doğal kaynaklar ve Abyei bölgesi sorunu hala devam ediyor.

1956 yılına kadar Mısır ve İngiltere yönetiminde kalan Sudan bağımsız olmadan 1 yıl önce iç savaş ile tanışmış. 1955-1972 arasında süren ilk iç savaş, ülkede birçok darbenin, isyanın ve devrimin yaşanmasına sebep oldu. 1983'e kadar nispeten barış ve huzuru yakalayan Sudan o yıl kurulan Sudan Halkı Bağımsızlık Hareketi (SPLA) adlı örgütünün ayrılığı amaçlayan silahlı mücadelesi ile yeniden iç çatışmaların yoğunlaştığı bir ülke haline geldi.

2005'te iç savaşı sona erdiren barış antlaşmasında Güney Sudan'a özerklik verilirken, 2010 yılında tam bağımsızlık için referanduma gidilmesine karar verilmişti. Bir yıl ertelenerek 9 Ocak 2011'de yapılan referandumda nihai karar verilmiş ve Güney Sudan resmen bağımsızlığa giden yolda önemli bir adım atmıştı.

Petrol gelirlerinin paylaşımı sorun

Kuzey ve Güney Sudan arasındaki en önemli mesele hiç şüphesiz petrol gelirlerinin nasıl paylaşılacağı. Petrol kaynaklarının büyük bir kısmı Güney Sudan da bulunsa da petrolü dünya pazarıyla buluşturabilecek alt yapı merkezi hükümetin bulunduğu kuzeyde yer alıyor. 5 petrol yatağı kuzeyde, 8 petrol yatağı da güneyde bulunuyor. Güney'de hiç rafineri bulunmazken, kuzeyde iki adet rafineri var. Sudan'da üretilen günlük 500 bin varil petrolün sadece beşte biri kuzeyden çıkartılıyor.

Siyasi istikrarsızlık ve çatışmaların batılı enerji firmalarının Sudan pazarından uzak tutması, Çinli ve Hintli petrol şirketlerinin Sudan pazarına girmesine yol açmış. Sudan petrol ihracatının yüzde 65'ini elinde bulunduran Çin'in yanı sıra Malezya, Endonezya, Hindistan, İtalya ve Fransa menşeli şirketler de ülkede faaliyet gösteriyor.

Güney Sudan'ın başkenti olarak belirlenen Juba'da, bağımsızlık günü için çalışmalar deyim yerindeyse 24 saat aralıksız sürüyor. Çok sayıda kabilenin birlikte yaşadığı Güney Sudan'da sabahın ilk ışıkları ile birlikte bağımsızlık kutlamalarına başlıyorlar. Güney'in en büyük kabileleri olan "Dinga", "Nuer" ve diğer yerel kabilelerin katılımı ile yapılan kutlamalar ilginç görüntülere de sahne oluyor.