Tata’da gençleşme dönemi

Didem ERYAR ÜNLÜ

İSTANBUL - Hintli Tata Group devrim niteliğinde bir değişime hazırlanıyor. Şirket tarihinde ilk kez Tata adını taşımayan ve aileden olmayan birisi, başkanlık koltuğuna oturuyor. Şirketin yönetimi 2012 sonunda Hintli Group'un yönetimini ele alacak. 90 şirketin tepesinde bulunan Tata Sons Holding tarafından yapılan açıklamada, Ratan Tata'nın Aralık 2012 tarihinde emekli olacağı ifade edildi. Tata Sons, Ratan Tata'nın

yerine geçecek isme karar verene kadar oldukça zor bir süreçten geçtiler. 67 milyar euroluk ciroya sahip, demirçelik, bilgi teknolojileri, otomotiv, elektrik, kimya sektörlerinde faaliyet gösteren dev bir şirketin başına gelebilecek dünyaca ünlü CEO'ları araştırdılar. Fakat karar komitesine göre Tata'nın başına dışardan bir insanın gelmesini yasaktı. Son dönemde başkanlık için ismi en fazla gündeme gelen kişi Tata International'ın patronu ve Ratan Tata'nın akrabası Noel Tata idi. Fakat son aşamada, Hintli Grubun başına Cyrus Mistry'nin gelmesine karar verildi. Uzmanlara göre bu karar finansal bir anlaşmanın sonucu olabilir.

1930'lu yıllarda iş adamı Shapoorji Pallonji Mistry Tata Sons'un yüzde 16.5'ini ele geçirdi. Her ne kadar o dönemde iki aile arasında gerginlik yaşanmış olsa da, zaman içinde ilişkiler normale döndü. Öte yandan, bugün Tata Sons'un yüzde 18'ini elinde bulunduran Mistry ailesi, grup içinde hiçbir zaman operasyonel bir rol üstlenmedi. Cyrus Mistry 2006 yılından bu yana Tata Sons'un idaresini sürdürüyor. Bu arada Cyrus Mistry'nin kız kardeşi Noel Tata ile evli.

Jenerasyon farkı

43 yaşındaki Cyrus Mistry'nin Başkanlık görevine getirilecek olması, 74 yaşındaki Ratan Tata'dan sonra, hem önemli bir jenerasyon hem de önemli bir anlayış farkı getirecek gibi görünüyor. Müstakbel başkanın önceliği, grubun uluslararası gelişimini konsolide etmek olacak. Tata'nın uluslararası iki büyük ortağı bulunuyor. Bunlar İngiliz şirketleri Corus ve Jaguar Land Rover. Hintli şirket toplam cirosunun yüzde 58'ini Hindistan dışında gerçekleştiriyor.

2008 yılında ABD'li Jaguar ve Land Rover'ı 2.3 milyar dolar karşılığında Ford'dan satın alan Tata, bu markalara yeniden hayat vermiş durumda. Jaguar Land Rover bugün İngiltere'de 3; Hindistan'da ise bir fabrikası bulunuyor.

İngiltere'nin en büyük sanayicisi

Hintli Tata, aynı zamanda İngilitere'nin en büyük sanayicisi konumunda. 40 bin çalışanı ile havacılık devi British Aerospace'i geride bırakan Tata, Avrupa genelinde yaşanan ekonomik zorluklardan da etkilenmiyor. Şirket, Jaguar markası için düşük karbon emisyonlu motor üreteceği yeni bir fabrika kurmaya hazırlanıyor. Tata bu fabrikaya 410 milyon euro yatırım yapacak. 2012 yılında açılması planlanan fabrika, 750 kişiye istihdam sağlayacak. Tata önümüzdeki beş sene için hedefi, İngiltere'ye 1.1 milyar euronun üzerinde yatırım yapmak.

Bu kapsamda 40 model piyasaya sunulacak. Tata faaliyetlerinin yüzde 60'ını İngiltere'de gerçekleştiriyor. 2000 yılında İngiltere'nin ünlü çay markası Tetley'i, 2007 yılında ise İngiliz-Hollanda ortaklığı olan Corus'u 12 milyar dolara satın aldı. Tata Steel adını alan son şirket, İngiltere'de 19 bin 400 kişiye istihdam sağlıyor. Tata Steel Avrupa, Avrupa'nın en büyük ikinci çelik üreticisi. Dünya genelinde inşaat, otomotiv, ambalaj, mühendislik ve diğer sektörlere hizmet veren Tata, dünyanın da en büyük altıncı çelik üreticisi konumunda.

Markalar ve vaat satın almak

Bugün bir tüketicinin Tata markalarından birini tanımaması mümkün değil. Havalandırma, su soğutucu, su arıtıcısı sektöründe Voltas; otomotivde Indica, Indigo, Manza, Sumo ve Nano; içecekte Tata Café, Tata Tea, Tetley Tea ve Himalaya; eğlencede Tata Sky hizmetleri; otelcilikte Taj, Vivanta ve Ginger; mücevherde Tanishq; saatte Titan; gözlükte Titan Eye; perakendede Westside, Landmark, Croma ve Tashi; telekomünikasyonda Tata Indicom ve Tata DoCoMo başta gelen aktörler. Tata Sons Direktörü, Tata Chemicals Başkan Yardımcısı, R Gopalakrishnan, "Dünya geliştikçe ve satın alma gücü artıkça, insanlar ürün almıyorlar, fakat vaat satın alıyorlar. Marka, bir vaati ifade etmenin yolu sadece. Gelecek markalara ait olacak. Tata da arkada kalmayacak" diyor.

Genç bir isim: Cyrus Mistry

2012 sonunda Tata'nın başına geçecek olan Cyrus Mistry, aile dışından bir isim olmasıyla Tata tarihinde bir ilk olacak. Mistry'nin bir diğert ilki de, grubun tepesine gelen en genç isim olması. Ratan Tata, geçtiğimiz günlerde CNN'de verdiği röportajda, "Tek pişmanlığım 20 yaş daha genç olmamak; çünkü Hindistan tarihinin en heyecanlı dönemini yaşıyor" demişti. Ratan Tata'dan 30 yaş daha genç olan

Cyrus Mistry'nin hedefi, şirketin Hindistan kadar dinamik bir yapı kazanması.

Ratan Tata: Rockfeller ailesine benzer yanlarımız çok

Ratan Tata'nın CNN International'a verdiği söyleşiden bazı satır başları şöyle:

> Siz ve ailenizin çok etkileyici bir tarihi var. Bir milyarın üzerinde nüfusu olan bir ülkede bu derece başarılı olmayı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Başarılı olup olmadığınız diğerlerinin yargısıdır. Tata ailesinin yaptığı en önemli şey, bağımsızlık öncesi günlerde çok sayıda sanayii kurmuş olması. Bunlara ulusal sanayiler, enerji altyapısı, çelik dahil. Bir diğer önemli konu da insani yardımları geliştirmiş olmak. Bu konuyu bugüne kadar taşımayı başardık.

> Tata Group kapsamında 98 şirketiniz; 395 bin çalışanınız var. Yine de Tetley Tea, Corus Steel, Jaguar ve Land Rover'ı satın aldınız. Tüm bunları nasıl yönetiyorsunuz?

Her şirkette birbirinden bağımsız hareket edebilen çok yetenekli bir yönetim kadrosuna sahip olduğum için çok şanslıyım. İşinizin size heyecan vermesi; adrenalin yüklemesi çok önemli.

> Hindistan'da dürüst bir işadamı olmak zor mu?

Çok sayıda dürüst iş adamı olduğunu düşünüyorum. Aynı şekilde, kötü yana kayan insan işadamı sayısı da çoktur. Ben asla yolsuzluk yapmadığım için mutluyum.

> Hindistan'ın Tata ailesi, ABD'nin Rockfeller ailesine benzetiliyor. Eğer bir hanedanda doğmuş olmasaydınız, bu derece başarılı olabilir miydiniz?

Rockfeller ailesinin ABD'ye katkılarına, fakirlere yardımlarına, sanat ve bilime desteklerine bakacak olursak, bir benzerlik kurabiliriz. İlk kuşak Rockfeller'lar bazı iş alanlarında faaliyet gösterdikleri için başarılı oldular ve kişisel olarak çok zenginleştiler. Tata'nın farkı, genç nesillerin çok fazla zengin olmaması. Aile bireylerinin çok büyük bölümü aşırı zenginlikten hoşlanmıyor.

> Mirasınızın ne olmasını istersiniz? Nasıl hatırlanmak isterdiniz?

Arkamda ahlaki değerlerini koruyan, sürdürülebilir şirketler bırakmak isterim. Benim yerime gelecek kişinin benim kadar şirkete bağlı olmasını isterim. Tek pişmanlığım, 20 yaş daha genç olmamak; çünkü Hindistan tarihinin en heyecanlı sürecini geçiriyor.

> Hiç aşık oldunuz mu?

Evet. Dört kere.

> Bize bu konuda birşeyler söyleyebilir misiniz?

Bir tanesi çok ciddiydi. Onunla ABD'de tanıştık; evlenmememizin nedeni ise benim Hindistan'a geri dönmemdi. O dönemde Hindistan-Çin çatışması vardı. Himalayalar'daki çatışmayı, Hindistan Çin arasında büyük bir savaş olarak gördü; bu yüzden benimle gelmedi. ABD'de kalarak başka birisi ile evlendi.