Teknolojide ikinci balon tartışması!
Nasdaq endeksinin 5000 puan barajını aşarak tarihi rekor düzeye ulaşması ‘balon’ tartışmalarını alevlendirdi
EVRİM KÜÇÜK
DIŞ HABERLER - İnternet patlamasının üzerinden 15 yıl geçtikten sonra teknoloji sektörü yeniden yüksekten uçmaya başladı. Sektöre yapılan yatırımlar önemli bir artış gösterirken, şirketlerin hisselerinin değerinden fazla arttığına dair kaygılar yeniden ‘teknoloji balonu’nu gündeme taşıdı. Sektörün önde gelen bazı uzmanları yakında teknoloji balonunun patlayabileceği uyarısı yaparken, uzmanlar ise balon oluştuğuna dair net bir gösterge bulunmadığını, şu anki iş modellerinin daha güvenli olduğunu ve 2000 yılındaki gibi teknoloji balonun patlamasının söz konusu olmadığını söylüyor. Teknoloji hisselerinin işlem gördüğü Nasdaq endeksi bu ay 5000 puan bariyerini aştı ve tüm zamanların en yüksek seviyeleriyle arayı iyice açtı. Apple, Facebook, Google, Microsoft gibi teknoloji devlerinin işlem gördüğü endeks bu ay içinde 5.138 puanla rekor kırdı ve son bir yıl içinde yüzde 17.30 prim yaptı. Bu hızlı yükseliş, ‘15 yıl önceki kriz yeniden kapıda mı?’ sorularını gündeme getirdi.
Sequoia Capital Başkanı Sir Michael Moritz’e göre cevap evet. Moritz, The Times gazetesine yaptığı açıklamada, teknoloji hisselerinde görülen aşırı yükselme nedeniyle, bu sektörde oluşan balonun patlamak üzere olduğunu söyledi. Moritz, birçok teknoloji şirketinin kazançları ile karşılaştırılınca değerlerinin aşırı yükseldiğini söyledi. Piyasa değeri 1 milyar doları geçen ve “tek boynuzlu at” olarak anılan birçok şirketin yakında batacağını öne süren Moritz, “Birçok saçma küçük şirket ortadan yol olacak. Bu tek boynuzlu atların çoğunun nesli tükenecek” dedi. Benchmark Capital ortaklarından Ben Gurley de geçen hafta benzer bir uyarıda bulunarak, “Bu yıl sanırım çok sayıda ölü tek boynuzlu at göreceğiz” dedi. Uber ve Snapchat’e yatırım yapan Gurley, teknoloji şirketleri ve yatırımcılardaki mantık dışı davranışlar konusunda uyarıda bulunarak “Şu anda Silicon Vadisi’nde korku diye bir şey yok” diye konuştu.
Milyarder yatırımcı Mark Cuban, balon iddialarını destekliyor. Cuban, özel yatırımcıları, 2000 yılından gördüğümüzden bile daha kötü bir balon yaratmakla suçluyor. Risk sermayesi grubu Union Squares Ventures’dan Fred Wilson ve Andreesen Horowitz’den Marc Andreesen teknoloji ‘startup’larının hızlı yükselişinin risk oluşturduğu uyarısı yapıyorlar. Teknoloji startupları büyük bir hızla değer kazanıyor. Araştırma şirketi CB Insights verilerine göre son iki yılda 50 startupın değeri 1 milyar doların üzerine çıktı. Uber, 41 milyar dolar ile en değerli yeni şirket. Snapchat’ın değeri ise 19 milyar dolar olarak görülüyor. Çin kökenli akıllı telefon üreticisi Xiaomi’nin değeri ise yatırımcılara göre 46 milyar dolar.
Nasdaq Advisory Services analisti Michail Stiller ise aynı görüşte değil. Stiller, teknoloji sektörünün 1999 yılına kıyasla daha ucuz seviyede olduğunu ve şirketlerin daha iyi bir iş modeline sahip olduğunu söylüyor. 2000 yılında internet kullancısının 400 milyon olduğunu şimdi ise 3 milyar kişinin internet kullandığını belirten Stiller, pazarın da 2000 yılına göre 8 kat daha büyük olduğuna dikkat çekiyor. Bazı şirketlerin oldukça pahalı olduğunu göründüğünü kabul eren Stiller ancak bu şirketlerin ciddi kar ve gelire sahip olduğunu ifade ediyor.
Balon oluşmadığına dair gerekçeler
Şirketler daha yavaş halka açılıyor
• 2000 yılındaki internet patlaması döneminde birçok şirket daha gelir elde etmeye başlmadan halka açılmaya koştu. şimdi şirketler halka açılmak için doğru zamanı bekliyor.
Riskli fon toplama 2000 yılının altında
•2000’de risk sermayesine büyük paralar akıtıldı, risk sermayesi şirketleri bu paraları birçok teknoloji şirketlerine yatırdı. bunların bazıları iflaslarla sonuçlandı. Bugün de risk sermayesiyle fon toplanıyor ancak miktarlar 2000 yılının çok altında.
Toplam yatırım sayısı makul
• 2000’de risk sermayesi şirketleri rekor seviyede anlaşma yapmıştı. Sadece bir yıl içinde 2000’den fazla anlaşmaya imza attılar. Bugün ise durum çok farklı. 2007 yılından bu yana risk serameyesi anlaşmaları sakin bir seyir izliyor. Bu da risk sermayesinin seçici davrandığının göstergesi.
Risk sermayesi yatırımları artsa da 2000 zirvesinin yarısı kadar
• Risk sermayesi yatırımları 2013 ve 2014’te hızlı bir yükseliş kaydetti fakat hala internet patlaması döneminin oldukça gerisinde. Çünkü para daha az sayıdaki büyük çaplı anlaşmalara yoğunlaşıyor.
