(11:00)Ön ödemeli sözleşmede 'koruma zırhı'

ANKARA - Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Kanununda yapmayı öngördüğü değişiklikle, "ön ödemeli" sözleşmelerde tüketiciye koruma zırhı geliyor. Bu kapsamdaki sözleşmelerde, müteşebbislere teminat gösterme zorunluluğu getirilirken, teminat, sigorta şirketi veya kredi kurumu aracılığıyla verilecek. Bakanlığın, tarafların görüşlerine sunduğu 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Kanunun'unda değişiklik öngören kanun taslağında ön ödemeli satışlar yeniden düzenlendi. Taslakta ön ödemeli sözleşmeler; bedelin toptan veya taksitler halinde, malın veya hizmetin teslim veya ifa edilmesinden önce ödendiği sözleşmeler olarak tarif edildi. Taksitli sözleşmelerden farklı olarak, ön ödemeli sözleşmelerde, tüketicinin önce ifada bulunduğu, mal ve hizmetin ise daha sonra sunulduğu hatırlatılarak, bu tür sözleşmelerde tüketicinin bedeli taksitler halinde veya toplu halde ödemiş olabileceğine dikkat çekildi. Her iki durumda da ön ödemeli sözleşmelere ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilen taslağın gerekçelerinde, bu tür sözleşmelerde henüz bir mal veya hizmet edinmeden tüketicinin para ödemeye başlaması nedeniyle özel bir korunmaya ihtiyacı olduğu belirtilerek, bir koruma zırhı oluşturuldu. Yasa taslağının gerekçesinde, ön ödemeli sözleşmelerde en önemli sorunlardan birisinin müteşebbislerin konut yapımı gibi yüzlerce tüketiciyle sözleşme imzalayarak piyasadan yüksek tutarlarda para toplamalarının oluşturduğuna dikkat çekilerek, sadece bankalara verilen bu yetkinin ön ödemeli sözleşme yapısı içinde dolaylı olarak müteşebbislere verilmesinin bu paraların güvence altına alınması zorunluğunu doğurduğuna işaret edildi. Aksi halde müteşebbislerin iflası ile birlikte ödemede bulunan tüketicilerin ciddi şekilde mağdur olma tehlikesi ile baş başa kaldıkları belirtilen gerekçede, gazete, radyo, televizyon ilanı vb. yollarla tüketicilere duyurularak ön ödemeli sözleşmelere iştirakçi kabul edilen durumlarda, tüketiciler tarafından ödenen meblanın iade edileceğine ilişkin müteşebbislere teminat gösterme zorunluluğu getiriliyor. İki şekilde teminat Yasa taslağının aynen yasalaşması halinde, söz konusu teminat iki şekilde verilecek. Bu teminatlardan ilki, Türkiye'de ruhsat almış bir sigortacı ile kurulan ve sigortalısı tüketici olan bir sigorta sözleşmesi imzalanması yoluyla sağlanacak. İkinci teminat ise Türkiye'de faaliyet göstermeye yetkili bir kredi kurumu ile yapılan, muhatabının tüketici olduğu ve ilk talep de ödeme garantisi veren teminat sözleşmesi yapılmasını kapsayacak. Bu iki alternatifle tüketici doğrudan üçüncü kişilere karşı bir talep hakkı kazanacak ve bu sayede müteşebbisin iflas etmesi halinde risk altında kalmayacak. Söz konusu teminatlar, sadece özel kampanyalarla iştirakçi toplanan hallerde geçerli olacak. Münferit bazı ön ödemeli sözleşmelerde ise bu hükümler geçerli olmayacak. Yine söz konusu teminatlar mal veya hizmetin bağlı krediyle satılması durumunda da aranmayacak. Taslakta, ön ödemeli sözleşmeler yazılı şekil şartına bağlanıyor. Yazılı olma şartına uyulmadan kurulan sözleşmeler borçlar kanununun ilgili maddeleri kapsamında batıl olduklarından yazılı sözleşmenin bir örneğinin tüketiciye verilmesi de zorunluluk kapsamına alınıyor. Aksi halde müteşebbise kanunda öngörülen idari para cezası uygulanacak. Ön ödemeli sözleşmelerin zorunlu içeriği ile uygulama usul ve esasları Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yönetmelikle belirlenecek ve bu sözleşme içeriği daha sonra tüketici aleyhine değiştirilemeyecek. Yasa taslağıyla, tüketicinin uzun yıllar ödeme yapıp hiçbir edimde bulunmama ihtimalini engellemek amacıyla, ön ödemeli sözleşme kapsamında bulunan mal veya hizmetlerin teslim veya ifasında süre sınırlaması getiriliyor. Buna göre, sözleşme süresi konut ve tatil amaçlı taşınmaz mallara ilişkin satım sözleşmelerinde 36 ay, diğer bütün mal ve hizmet sözleşmelerinde ise 12 ayla sınırlı olacak.