(13:00)AB'ye yapılacak kimyasal ihracatına 'kayıt koşulu'

ANKARA - Avrupa Birliği (AB), kimyasal üretimi düzenleyen REACH tüzüğüyle kimyasal maddelere 'kayıt koşulu' getirirken, sisteminin Türkiye'nin AB'ye kimyevi madde ihracatını doğrudan etkileyeceği düşünülüyor. Çevre Koruma Stratejisi çerçevesinde düzenlenen tüzük, AB'ye üye ülkelere kimyasal ürünlerini Avrupa Kimyasallar Ajansı'na (AKA) doğrudan kayıt ettirme olanağı tanırken, Türkiye'nin de aralarında bulunduğu ülkelere AB'de yerleşik bir ithalatçı veya "tek temsilci" aracılığıyla kayıt yaptırma koşulu getiriyor. Tüzüğe göre, yıllık ihracatı 1 ton ve üzerinde olan ancak 1 Aralık'a kadar AKA'ya ön kayıt yaptırmayan firmalar AB ülkelerine ihracat yapamayacak. AB dışı ülkelerdeki kimyasal madde üreticileri, kayıt dosyasının hazırlanması için ürünlerinin formül ve verilerini temsilciye veya ithalatçı firmaya bildirecek. Türkiye'deki kimya mevzuatını AB'ye uyumlaştırmakla sorumlu Çevre ve Orman Bakanlığından yetkililer, demir, çelik, maden, metal alaşımlar, otomotiv, kırtasiye, mobilya, beyaz eşya ve boya gibi pek çok sektörü kapsayan düzenlemeye göre firmalar, "ön kayıt'la AKA'ya başvurarak 2018'e kadar AB'ye ihraç etmeyi planladıkları tüm kimyasalları bildirecek, daha sonraki 10 yıl içinde de "esas kayıt" yaptıracak. EFTA ülkeleri doğrudan kayıt yaptırabiliyor Tüzükte, 27 AB üyesi ile kimyasal madde üretimlerini çevre koruma stratejisine uygun yürüten Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn'ın yer aldığı EFTA ülkelerindeki üreticiler "AB içi üretici", diğer ülke üreticileri ise "AB dışı üretici" kategorisine dahil ediliyor. "AB içi üreticilere" AKA'ya doğrudan kayıt yaptırma olanağı tanınırken Türkiye'nin de aralarında bulunduğu diğer ülkelerdeki ihracatçılara AB'de yerleşik bir ithalatçı veya AB üyesi bir ülkede "Tek Temsilci" aracılığıyla kayıt koşulu getiriliyor. Buna göre AB'de yerleşik bir ithalatçı aracılığıyla ürünlerini AKA'ya kaydettirebilecek Türk firma, kayıt dosyasını hazırlayıp AKA'ya sunması için gerekli tüm formülleri ithalatçı firmaya bildirecek. Türk firmalar ayrıca AB üyesi bir ülkede yerleşik tüzel veya gerçek kişiyi "tek temsilci" olarak atayabilecek ve kaydı bu firma yaptıracak. Fakat bu durumda da sorumlu "tek temsilci" olacak, ithalatçı firma "alt kullanıcı" konumunda yer alacak. Bazı kimyasallar yasaklanacak Tüzükteki "kimyasal ürünler" arasında "yalın haldeki kimyasallar", belirli bir formülle üretilmiş "müstahzarlar" ve "kimyasal içerikli eşyalar" yer alıyor. AKA, insan sağlığı ve çevre üzerinde risk taşıdığı şüphesiyle bazı kimyasalları değerlendirmeye tabi tutarak, bunların AB pazarında kullanılması veya pazara sürülmesini kısıtlayabiliyor veya tamamıyla yasaklayabiliyor. Diğer taraftan radyoaktif maddeler, gümrük kontrolü altında olan maddeler, izole edilmemiş ara ürünler, tehlikeli madde taşımacılığı, atıklar, üye ülkelerin savunma için getirdiği istisnalar ise tüzük kapsamına girmiyor. "İlave maliyetlerin farkındayız" Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, AB'ye tam üye olması durumunda Türkiye'nin, REACH tüzüğünü kimya sektörünün üretim faaliyetlerine uygulamasının zorunlu hale geleceği belirtilerek, REACH sisteminin Türkiye'nin AB'ye kimyevi madde ihracatını doğrudan etkileyeceği kaydedildi. Açıklamada, "Bakanlığımız başta olmak üzere ilgili kamu ve özel sektör kurum ve kuruluşları, REACH Tüzüğünün özellikle AB'ye ihracat yapacak firmalarımıza getireceği ilave maliyetlerin farkındayız. Bu maksatla, hem mevzuat uyumlaştırmaya hem de sanayicilerimizi bilgilendirmeye yönelik gerekli çalışmalar tam bir işbirliği ve eşgüdüm içerisinde yürütülüyor" denildi. Diğer taraftan Bakanlık, Dış Ticaret Müsteşarlığı ile İstanbul Maden ve Metal İhracatçı Birlikleri (İMMİB) tarafından sisteme hazırlık olarak REACH'le ilgili yayınlar Türkçe'ye çevrildi, konuya ilişkin bilgilerin de yer aldığı "http://reach.immib.org.tr" internet sitesi de Ağustos 2007'de faaliyete geçirildi.