Ayrıştırmayla 1 milyon ton kağıt kurtarılacak

Türkiye'de 1 yılda kullanılan kağıt miktarı

 

 

Geri dönüşümle tekrar kazanılan miktar

 

 

Ekonomiye kazandırılamayan miktar

 

 

 

İZMİR - Türkiye'de bir yıl içinde 5 milyon ton kağıt kullanılıyor. Bunun yaklaşık 2.5 milyon tonu geri dönüştürülerek kağıt fabrikalarında yeniden kağıt oluyor. Kullanılan kağıdın yaklaşık 500 bin tonunun arşivlendiği düşünüldüğünde, 2 milyon ton kağıt da ekonomiye kazandırılamadığı için çöp oluyor. Hammaddesinin tamamını atık kağıtlardan sağlayan yerli kağıt sanayi, çöpten yıllık 1 milyon ton daha fazla kağıdı kurtarmak için geri dönüşüm oranını yüzde 45-50'den yüzde 70'e çıkarmak istiyor. Bunu da 2023 yılına kadar gerçekleştirmeyi hedefliyor. 

Türkiye'nin en büyük kağıt üreticileri, bu konuda etkili sonuç almak üzere Mart 2012'de atık Kağıt ve Geri Dönüşümcüler Derneği'ni (AGED) kurdu. Geri dönüşüm oranını yükseltmek için STK'lar da dahil sektörün tüm paydaşları ile ortak çalışmalar yapan AGED, atık kağıdın evlerde ayrıştırılarak, toplayıcı-ayrıştırıcı firmalar aracılığıyla kağıt sanayisine ulaştırılması için geri dönüşüm sisteminin yeniden kurgulanmasına dönük çalışmalar yürütüyor. 

Bu kapsamda, sektörün tüm bileşenleri 3 Ocak 2013'te Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar ile görüştü. Toplantıda AGED, TÜRKÇEV, ÇEVKO, Belediyeler Birliği ve özel sektörün de temsil edileceği bir komisyonun kurulması, geri dönüşüm konusunda başarı sağlamış ülkelerdeki modellerin incelenmesi ve Türkiye için doğru bir geri dönüşüm yönetmeliğinin hazırlanması konusunda talep ve önerilerin hazırlanması kararlaştırıldı. Komisyon üyelerinin 2 ayda bir Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile bir araya gelerek çalışmalarda gelinen aşamaları gözden geçirilmesi planlanıyor. 

 

Devlet fon ayırmalı

Hammadde konusundaki istikrarsızlığın yerli kağıt sanayisinin en temel sorunu olduğunu belirten AGED Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Saral, bu konudaki tek çözümün ise atık kağıdın toplanma miktarını arttırmak olduğunu vurguladı. AGED'in temel amacının sektörün bütün paydaşları ile işbirliği yaparak, Türkiye'de atık kağıdın yüzde 70'ni ekonomiye kazandırmak olduğunu belirten Saral, bunu da 2023 yılına kadar başarmış olmayı hedeflediklerini kaydetti. 

Türkiye'de bir yılda 5 milyon ton kağıt tüketildiğini, atık kağıdı geri dönüştürme oranının yüzde 20 daha artması durumunda, yıllık 1 milyon ton kağıdın daha çöpten kurtarılmış olacağına işaret eden Saral, şu anda geri dönüşümde bütün yükün özel sektörün sırtında olduğunu belirterek, kamu aracılığıyla geri dönüşümden sağlanan değerden sisteme kaynak aktarılmamasından yakındı ve devletin geri dönüşüm sistemini fonlamasını gerektiğini savundu. 

Daha çok atık kağıdı ekonomiye kazandırmak için ödül ve cezaya dayalı yeni bir sistem gerektiğini savunan Saral, "Türkiye, atıkların ne olacağını kurgulamamış. Bu nedenle de imar düzenlemelerinde atıkların toplanacağı alanlar belirlenmemiş, yönetmeliklerde bu konuya yer verilmemiş. Belediyelerin, toplayıcı ve ayrıştırıcı firmalar ile kağıt ürünlerini piyasaya sunan firmaların arasında bir sistem kurulması lazım. Kağıdı piyasaya sürenlerin, atıkların toplanması konusunda ödemek zorunda oldukları paradan toplayıcılara pay verilmeli. Çevre temizlik vergisi toplayan belediyelerin ise toplanacak atıkları kayıt altına alacağı ve denetim yapacağı bu sistemde, atık kağıdı evinde ayrıştırarak, toplayıcılara aktaran kişilerin de bu davranışlarının ödüllendirilmesi gibi bir yaklaşım ile yeni yönetmelik hazırlanırsa, hedefe ulaşırız" diye konuştu. 

 

Geri dönüşüm belediyelerin çöpünü azaltacak

 

 

Geri dönüşüm belediyelerin çöpünü azaltacak

Saral, geri dönüşüm sisteminin yeniden kurgulanması talebini iletmek üzere 3 Ocak 2013'te Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar ile görüştüklerini belirterek, "Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı ile sektörün birlikte hareket etmesi konusunda bir ortak irade oluştu. Bakanlık sektörün tüm paydaşlarını karşısında görmek istiyor. Sektördeki tüm STK'lar bu çalışmanın içinde yer alacak. Herkes bulunduğu yerden geri dönüşüm konusundaki eksiklikleri belirleyecek, çözüm önerilerini ortaya koyacak. Sistemin baştan aşağı yeniden kurgulanması için gerekli çalışmalar yapılacak. Getirilecek yeni sistemle atık kağıdın yüzde 70'ini kaynağından ayrıştırılması hedefleniyor" dedi. 

Saral, bir yandan daha çok atık kağıt ekonomiye kazandırılırken, bir yanda da kaliteli atığın toplanmasını hedeflediklerini, kaynağından ayrıştırmanın her iki konuda da etkili bir çözüm olarak gördüklerinin altını çizdi. Saral, kaynağında ayrıştırmanın sağlanması durumunda, toplaması gereken çöp miktarı azalacağı için belediyelerin de kazançlı çıkacağına dikkat çekti.

 

İhracatın şarta bağlanması stokları arttırmadı 

Hurda kağıt ihracatının şarta bağlanması konusundaki tartışmaları yorumlayan Saral, "Tüm ülkeler kağıt sanayisini stratejik olarak görür ve sektörün hammadde ihtiyacını güvence altına almak için çeşitli önlemlere başvurur. Mısır, Suriye, Çek Cumhuriyeti ve İran'da kağıt ihracatı yasak. Yunanistan'da ihraç etmek için lisanslı firmalarla çalışmanız gerekiyor. Uzakdoğu'da da pek çok ülkede benzer yasaklar var. Türkiye'de de ihracatın kayıt altına alınması, envanter çıkarılması ve ileriye dönük çalışmalara yön verilmesi adına aslında sektörü disipline eden bir durum" diye konuştu.

İhracat konusundaki düzenlemenin toplayıcı-ayrıştırıcı firmaların elinde stokları büyüttüğüne inanmadığını belirten Saral, "Elinde stok olan firma varsa almaya hazırız. İhracatın kayda bağlanması Ekim 2012'de çıktı. Kasım ayından bu yana ihracat yapmak isteği ile firmama başvuranların hepsinin talebini onayladık. Aralık ayından bu yana ise bu taleple bir tek firma dahi gelmedi" diye konuştu. 

Saral, Kasım 2011'den bu yana Türkiye'de atık kağıdın yurtdışından pahalıya fiyatlandığını, bu durumun global piyasalardaki daralmadan kaynaklandığını, kış döneminin de atık kağıt talebinin ve toplama oranının minimum seviyede olduğu bir dönem olarak geçtiğini kaydetti. 

Saral, Modern Karton ve Kipaş'ın kapasite artışına gittiğini ve bu iki firmanın 2014 yılında 1 milyon ton daha fazla kağıdı piyasaya süreceğini, bunun da daha fazla atık anlamına geldiğini sözlerine ekledi.