Bankacılıkta toplam aktifler, TL bazında yükseldi, dolar bazında düştü

İSTANBUL - Bankacılık sistemi toplam aktifleri, Haziran 2009 itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre TL bazında yüzde 17 artarak 738 milyar liraya yükselirken, dolar bazında ise yüzde 7 azalarak 484 milyar dolar oldu.

Türkiye Bankalar Birliğince (TBB) bankacılık sistemine ilişkin hazırlanan Haziran 2009 raporuna göre,kredilerin toplam aktiflere oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 4 puan azalarak yüzde 49 oldu. Mevduatın krediye dönüşme oranı, Haziran 2008'e göre 5 puan azalarak yüzde 78'e geriledi. Haziran 2009 itibariyle bu oran kamu bankalarında yüzde 54, özel bankalarda yüzde 82 ve yabancı sermayeli bankalarda yüzde 103 oldu.

Toplam aktiflerin yüzde 52'si, kaynakların ise yüzde 79'u 1 yıldan daha kısa vadeli. Sektör özkaynakları son bir yılda yüzde 27 artarak Haziran 2009 itibariyle 93,8 milyar lira olarak gerçekleşti. Özkaynaklardaki artışta, ödenmiş sermaye ve olağanüstü yedeklerdeki büyüme etkili oldu. Serbest özkaynakların toplam aktiflere oranı ve sermaye yeterliliği standart rasyosu da Haziran 2008'e göre yükseldi.

Finansal kurumların toplam piyasa değeri 2008 yıl sonundaki 45 milyar dolardan, Mart 2009 itibariyle 41 milyar dolara geriledi, ancak yılın ikinci çeyreğinde tekrar yükselerek Haziran 2009 itibariyle 62 milyar dolar oldu.

Bankacılık sistemi toplam aktifleri, Haziran 2009 itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine göre TL bazında yüzde 17 artarak 738 milyar liraya yükselirken, dolar bazında ise yüzde 7 azalarak 484 milyar dolar oldu. Haziran 2008'e göre, toplam aktifler mevduat bankalarında yüzde 16, kalkınma ve yatırım bankalarında ise yüzde 22 oranında arttı. Aynı dönem itibariyle kamu bankalarının toplam aktifler içindeki payı 2 puan yükselirken, özel ve yabancı bankaların payları ise 1'er puan azaldı.

Rapora göre, 2009'un ilk yarısında bilanço toplamı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17 oranında büyüdü. Bankacılık sektörünün toplam bilançosu, Haziran 2008-Haziran 2009 döneminde 104,8 milyar lira artış kaydetti. Bu artışın yüzde 59'u (61,6 milyar lira) mevduattan, yüzde 20'si (21 milyar lira) mevduat dışı kaynaklardan, yüzde 19'u (19,7 milyar lira) özkaynaklardan geldi. Diğer pasiflerin kaynak artışına katkısı yüzde 2 oldu.

Sağlanan kaynakların yüzde 25'i (25,7 milyar lira) kredilere, yüzde 53'ü (55,6 milyar lira) finansal varlıklara, yüzde 22'si (22,9 milyar lira) likit aktiflere ayrıldı. Duran aktifler ve diğer aktiflerdeki değişme sınırlı kaldı.

Yılın ilk yarısında bilanço büyümesi yavaşladı

Rapora göre, yılın ilk yarısında bilanço büyümesi yavaşladı. Bilanço büyüklüğü dolar bazında azaldı. Sağlanan kaynakların yüzde 41'i (13 milyar lira) mevduattan, yüzde 35'i (11,1 milyar lira) özkaynaklardan ve kalanı mevduat dışı kaynaklardan geldi. Varlıklar tarafında toplam krediler geriledi, kaynakların tamamına yakını kamu kesimi borçlanma ihtiyacının artması nedeniyle menkul kıymetler portföyüne ayrıldı.

Dolar bazında, kamu bankaları hariç bütün banka gruplarının bilançosu küçüldü.

Yılın ilk 6 ayında mevduat bankaları bilanço büyüklüğü ortalama yüzde 4,4 artış kaydetti. Sektörde faaliyet gösteren 32 mevduat bankasının 13'ü sektör ortalamasının üzerinde büyürken, 15 mevduat bankasının bilançosu küçüldü.

Toplam aktiflerin dağılımında, kamu bankalarının payı 2 puan artarken, özel ve yabancı bankaların payı 1'er puan azaldı. Toplam mevduat içinde kamu bankalarının payı 1 puan yükselirken, yabancı bankaların payı 1 puan geriledi. Toplam kredilerde kamu bankalarının payı 3 puan artarken, özel bankaların payı 2 ve yabancı bankaların payı 1 puan azaldı.

Rapora göre, takipteki krediler özel karşılıklardan daha hızlı arttı ve karşılıkların takipteki kredileri karşılama oranı düştü. Karşılık öncesi takipteki kredilerin bilanço içindeki payı yüzde 2,4 toplam kredilere oranı ise yüzde 4,8 düzeyine yükseldi. Özel karşılıklar düşüldükten sonra takipteki kredilerin toplam krediler içindeki payı ise yüzde 0,9 oldu. Takipteki kredilerin yüzde 82'si için özel karşılık ayrıldı.

Pasiflerin yapısı

TBB raporuna göre, toplam mevduat, Haziran 2009 itibariyle geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15 oranında arttı. TL mevduat yüzde 15 artarken, yabancı para mevduatın TL karşılığı yüzde 16 büyüdü. Toplam pasifler içinde toplam mevduatın payı yüzde 63 düzeyinde oldu. Yabancı para mevduat dolar bazında yüzde 7 azaldı. Haziran 2009 itibariyle yabancı para mevduat 168 milyar lira (110 milyar dolar), TL mevduat ise 299 milyar lira (196 milyar dolar) düzeyinde gerçekleşti.

Haziran 2009 itibariyle mevduat bankalarının sermaye yeterliliği oranı ortalama yüzde 17,9 olarak gerçekleşti. Söz konusu oran, 21 bankada ortalamanın üzerinde yer aldı. 

Rapora göre, Haziran 2009 itibariyle sektörün net dönem karı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 33 oranında artarak 10 milyar 663 milyon lira (6 milyar 993 milyon dolar) oldu. İlk 6 aylık dönemde bankacılık sektörünün aktif karlılığı yüzde 1,4 özkaynak karlılığı ise yüzde 11,4 oranında gerçekleşti. Mevduat bankaları grubuna dahil olan kamu bankalarının Haziran 2009 itibariyle özkaynak karlılığı (dönemsel) yüzde 16,1 özel bankaların yüzde 11,6 ve yabancı bankaların yüzde 9,6 şeklinde oldu.

Yılın ilk yarısında bankacılık sektörünün faiz gelirleri 43,9 milyar lira, faiz giderleri 23,5 milyar lira olarak gerçekleşti. Net faiz gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 36 oranında artarak 20,4 milyar lira düzeyine yükseldi.

Net ücret ve komisyon gelirleri yüzde 9 artarak 4,6 milyar liraya ulaştı. Bilanço dışı yükümlülükler, Haziran 2008'e göre yüzde 4 artarak 491 milyar liraya yükseldi.

Çalışan sayısı azaldı

Bankacılık sektöründe, Aralık 2008'e göre çalışan sayısı 343 kişi azalarak Haziran 2009 itibariyle 171 bin 255'e geriledi. Çalışan sayısı kamu bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarında arttı, diğer banka gruplarında ise azaldı.

Haziran 2009 itibariyle faaliyet gösteren banka sayısı 45 oldu. Aralık 2008 dönemine göre, banka sayısı değişmedi, şube sayısı ise 61 adet artarak 8 bin 851'e yükseldi.

Bankalararası Kart Merkezi'nin verilerine göre, Haziran 2009 itibariyle toplam kredi kartı sayısı Haziran 2008'e göre yüzde 9 artarak 44 milyona, toplam banka kartı sayısı da yüzde 7 artarak 61,2 milyona yükseldi. Aynı dönem itibariyle POS ve ATM sayıları da, sırasıyla yüzde 7 ve 11 artarak 1 milyon 707 bin 974 ve 22 bin 714 düzeyine ulaştı.

2009 yılının ilk yarısında kredi kartı işlem hacmi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12 artarak 97,6 milyar lira, banka kartı işlem hacmi ise yüzde 21 artarak 88 milyar lira oldu. Yıllık bazda kredi kartı işlem hacmi 195 milyar lira, banka kartı işlem hacmi ise 169 milyar lira olarak gerçekleşti.

İnternet bankacılığı aktif müşteri sayısı Haziran 2009 itibariyle geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17 artarak 5,6 milyon kişiye ulaştı. İnternet bankacılığından yapılan işlemler geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14 artarak 225 milyar liraya yükseldi.