”BOTAŞ kuralların dışında hareket etmiyor”

ANKARA - Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, doğal gazın özel fiyatlandırma tekniğinin bulunduğunu belirterek, ''6 ay, 9 ay geriden gelen bir sistematiği var ve biz dünyada 1,5 trilyon dolarlık bir piyasanın içinde yüzde 2'lik bir payız. BOTAŞ bu kuralların dışında hareket etmiyor" diye konuştu.

Bakan Güler, düzenlediği basın toplantısında, doğal gaza yapılan zam siyasi boyuta çekildiği için bu toplantıyı BOTAŞ Genel Müdürü Saltuk Düzyol ile birlikte yaptıklarını söyledi. Türkiye'nin doğal gazın yüzde 97'sini yurt dışından aldığını ifade eden Bakan Güler, "Bu, dünyadaki doğal gaz piyasasının da yüzde 2'sini oluşturuyor. Yani dışımızda yüzde 98'den daha büyük bir kısım var. Burada da büyük bir piyasa var ve kurallar var. Yani doğal gazı petrolle ve diğer mallarla karıştırmamak lazım" dedi. Doğal gazın özel fiyatlandırma tekniğinin bulunduğunu belirten Güler, şöyle konuştu:

"6 ay, 9 ay geriden gelen bir sistematiği var ve biz dünyada 1,5 trilyon dolarlık bir piyasanın içinde yüzde 2'lik bir payız. Dolayısıyla o kurallara uyuyoruz. BOTAŞ bu kuralların dışında hareket etmiyor ve edemez. Ancak kendi gazımızı inşallah çıkartırsak böyle bir durum söz konusu olursa daha özel bir takım kuralları belki koymak mümkün olabilir. Tabii basında şunu görüyoruz. Kar-zarar ayrı bir şey, borç-alacak ayrı bir şey, nakit akışı ayrı bir şey. Muhasebenin m'sini bilenler, finansmanın f'sini bilenler aslında bunları karıştırmıyor. Ama bu konuda büyük bir bilgi kirliliği var. Bu bilgi kirliliği halkımızı yanılttığı sürece de biz bundan mutlu olmuyoruz."

"Dolar ve petroldeki fiyat değişimleri etkili oldu"

Güler, zammın yapılması gerektiğini ifade ederek, doların ve petroldeki fiyat değişimlerinin bunda etkili olduğunu söyledi. Bakan Güler, BOTAŞ'ın kar-zarar, nakit akışı ile borç alacak konularının ayrı konular olduğunu ve bunların ayrı olarak ele alınması gerektiğini bildirdi.

Kendilerine daha önceden 585 milyon dolarlık bir hedef verildiğini hatırlatan Güler, "biz şu anda karsız satıyoruz, biz halkımızı, sanayicimizi, ihracatçımızı, dar gelirlimizi koruyacak şekilde bu karı da sıfırlayarak, size karsız bunu yansıtıyoruz, doları da petrol fiyatlarını da artıran biz değiliz" diye konuştu.

BOTAŞ'ın fevkalade verimli çalıştığını ifade eden Güler, 2002'de 17 milyar metre küp ile başlayan faaliyetlerin 40 milyar metre küpe yaklaştığını buna rağmen, maliyetleri düşürdüklerini ve karsız satış yaptıklarını kaydetti.

Dışarıda bir "deprem" olduğunu bunu Türkiye'ye yansıtmamak için sanayiciyi, ihracatçıyı, halkı, dar gelirliyi, emekliyi korumak için en asgari seviyede bu zammı yaptıklarını belirten Güler, "bu da tamamen doların artışı başka bir şey değil, petrolün artışı 6-9 ay geriden geliyor, dünyada bu doğal gazın tekniği, ticareti, tekniği apayrı bir sistemle oluyor. Biz dünyadaki bu büyük doğal gaz deryasında yüzde 2'lik bir damlayız, dolayısıyla biz bu kurallara uyuyoruz" şeklinde konuştu.

"Zam bize de yüksek geldi"

Güler, son zamma ilişkin, "hakikaten rakam bizim için de yüksek geldi. Biz bunu çok tartıştık, aşağıya yukarı 15 gündür biz bunun tartışmalarını yapıyoruz. Biz, bakanlarımız, ekonomiden sorumlu bakanlarımız en son gece son dakikaya kadar da bunun tartışmasını yaptık" dedi. Kendilerinin halkı düşünen bir hükümet olduklarını ifade eden Güler, sözlerine şöyle devam etti:

"Ancak neticede bu yapılması gereken bir şey, dünyada dışımızda olan bir şey, dünyada dolar arttı, bize de yansıdı, petrol de aynı şekilde. Biz burada (kar gözeterek, borç-alacak meselesinden, hedeflerimiz tutmadı da biz bunu öyle yaptık) şeklinde açıklamalar yanlış. Borç alacak, kar-zarar ve nakit akışı ifadelerini bilen herkes bunun doğru olduğunu biliyor ama bazı konuları çarpıtarak, bundan siyasi rant, ucuz politik kurnazlık düşünenlerin ifadeleri  politikanın seviyesi ve kalitesi açısından bizi düşündürüyor. Buna alet olmamak lazım. Biz 5,5 sene elektriğe zam yapmadık, 2007'de doğal gaza zam yapılmadı. Buna kimse bir şey demedi, (maliyet bazlı sistemi neden uygulamıyorsunuz, BOTAŞ batıyor) deniliyordu. BOTAŞ hiç bir zaman zarar etmedi. Alacaklı olması ayrı bir şey, nakit akışı ayrı bir şey, zarar meselesi ayrı şey, biz burada kararlı tutumumuzu gösterdik, burada alınan bir YPK kararı vardır, hükümetimizin bir ciddiyeti vardır sayın Başbakanın ilkeli bir duruşu vardır, biz bunu değiştirmedik ve piyasaya doğru mesaj verdik, biz bu işi ciddiyetle ele alıyoruz. Popülizmle ele almıyoruz, ekonominin gereğiyle ele alıyoruz, yatırımcıya da doğru mesaj veriyoruz."

Güler, söz konusu fiyatların düşüş trendine de geçeceğine, çünkü yansımaların formül gereği geriden geldiğine dikkat çekerek, "düşme trendine geldiği dönemde de bu 2009'un ilke çeyreğinden itibaren olacak, eğer dolarda aleyhte bir oynama olmazsa bunu yansıtacağız" dedi.

Botaş Genel Müdürü Saltuk Düzyol

Botaş Genel Müdürü Saltuk Düzyol da gerek Türkiye'nin, gerekse doğal gaz ithalatçısı diğer ülkelerin imzaladığı, uzun dönemli doğal gaz alım satım sözleşmelerinin hemen hemen tamamında alım fiyatının petrol, petrol türevi veya petrolün yakın ikamesi ürünlerin, geçmiş 6,9,12 aylık döneme ait fiyat endekslerine bağlı olarak belirlendiğini kaydetti.

Alıcı taraf açısından bakıldığında doğal gazın fiyatının, petrol fiyatlarının hızlı yükseldiği dönemlerde nasıl yavaş yavaş yükseliyorsa, petrol fiyatlarının hızlı düştüğü dönemlerde de yine yavaş yavaş düştüğüne işaret eden Düzyol, uzun dönemde petrol ve petrol türevi ürünlerin fiyatlarındaki artış ve azalışların süreklilik arz ettiğinde doğal gaz fiyatlarının da belirli bir süreç içerisinde istikrara kavuştuğunu söyledi.

Diğer ithalatçı ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de ithal edilen doğal gazın bedelinin dolar olarak ödendiğine, ancak tüketiciye satışının TL üzerinden yapıldığına dikkati çeken Düzyol, bu nedenle döviz kurlarındaki dalgalanmaların da doğal gaz satış fiyatları üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu ifade etti. BOTAŞ Genel Müdürü Düzyol şu bilgileri verdi:

"Son 10 aylık dönemde Dolar, YTL karşısında yaklaşık yüzde 33 oranında değer kazanmıştır. Aynı dönem içerisinde doğal gaz alım satım anlaşmalarımızdaki fiyat formüllerinde referans alınan petrol türevlerinin fiyatları ise YTL bazında ortalama yüzde 120 oranında artış göstermiştir. Bu dönemde petrol fiyatları 150 dolar varil seviyesini zorlamış ve uzunca bir süre 100-120 dolar aralığında seyretmiştir. Buna karşılık BOTAŞ, söz konusu dönemde doğal gaz satış fiyatlarına nihai tüketiciye konutta yüzde 73 ve sanayide yüzde 75 oranında yansıyacak şekilde zam yapmıştır.

Söz konusu dönemde Avrupa'nın ithal ettiği doğal gaz alım fiyatının belirlenmesinde baz alınan petrol türevlerinin fiyatları avro bazında ortalama yüzde 64 oranında artmış iken, Avrupa'da sanayici için uygulanan nihai satış fiyatlarında yüzde 75 oranında, yani petrol türevleri fiyat artış oranının üzerinde artış gerçekleşmiştir. Konut sektöründe ise bu oran daha yüksek olmuştur. Dolayısıyla Türkiye'de doğal gaz satış fiyatlarına yapılan artışlar Avrupa piyasalarında yapılan artışların altında kalmıştır."

Maliyet bazlı fiyatlandırma mekanizması çerçevesinde doğal gaz satış fiyatlarının, geçmiş iki aylık döneme ilişkin alım fiyatları ve dolar kurundaki değişim oranları esas alınarak belirlendiğini anlatan Düzyol, yapılan fiyat ayarlamalarından BOTAŞ'ın kamu kurum ve kuruluşların sattığı doğal gazın bedelini tahsil edememesinin, hiç bir surette etken olmadığını, fiyatların doğrudan alım fiyatları ve döviz kurundaki değişimlere bağlı oluştuğunu vurguladı.

2009'da indirimler olabilir

Doğal gazda yapmakta oldukları fiyat ayarlamalarının, diğer ülkelerde olduğu gibi, tamamen ekonominin kurallarına uygun bir şekilde maliyet esaslı olarak yapıldığını ifade eden Düzyol, bu son fiyat ayarlamasına rağmen doğal gazın kalorifik değer olarak bakıldığında ve nihai tüketiciye yansıyan fiyatlar baz alındığında, yakıtın ikamesi ürünler olan kalorifer yakıtından yüzde 47, LPG'den yüzde 152, motorinden ise yüzde 109 oranında daha ucuz olduğuna dikkati çekti.

Düzyol, "hali hazırda 65-70 dolar aralığında olan petrol fiyatlarının mevcut seviyesini önümüzdeki 6-9 aylık dönemde koruması ve dolar kurunun da mevcut seviyesinden daha fazla bir artış göstermemesi halinde, 2009 yılının ilk çeyrek döneminden itibaren alım maliyetlerinde yaşanacak düşüşe bağlı olarak nihai tüketici fiyatlarında önemli indirimler söz konusu olacaktır. İndirimin oranı ise yine bu iki parametredeki değişim oranına bağlı olacaktır" diye konuştu. Düzyol ayrıca, doğal gaz alım fiyatlarının belirlenmesinde baz alınan formülü örnek vererek açıkladı.