Buram buram iyot kokan bir sergi
Pera Müzesi ve İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nde açılan “İstanbul’da Deniz Sefası: Deniz Hamamından Plaja Nostalji” sergisini 26 Ağustos’a kadar görmek mümkün.
“İstanbul’da Deniz Sefası: Deniz Hamamından Plaja Nostalji” sergisi, Pera Müzesi ve İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nde arşiv meraklılarına sunuldu. Farklı koleksiyonlardan derlenen resim, fotoğraf, kitap, dergi ve karikatür gibi malzemelerden oluşan sergi, 1870’lerden 20. yüzyılın ortalarına uzanan süreçte, deniz hamamından plaja geçişe odaklanıyor. Sergiyi, 26 Ağustos’a kadar görmek mümkün. “İstanbul’da Deniz Sefası” sergisi, ele aldığı dönemde kent halkının boş zaman değerlendirme normlarındaki değişime ve toplumsallaşma kültürüne değiniyor.
Küratörlüğünü tarihçi, yazar ve akademisyen Zafer Toprak’ın üstlendiği belgesel niteliğindeki sergide; 10. yılını kutlayan İstanbul Araştırmaları Enstitüsü arşivinin yanı sıra İnönü Ailesi, Mehmet Aksel, Seyhun Binzet, Ayşe Bermek, Doğan Güral, Uğur Yeğin, Doğan Paksoy, Sakıp Sabancı Müzesi, Türkiye İş Bankası, Ziraat Bankası ve SALT Araştırma’ya ait koleksiyonlardan derlenen parçalar yer alıyor.
Pera Müzesi’nin kardeş kurumu İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nde ise, serginin bir uzantısı olarak Yeşilçam filmlerindeki plaj sahnelerinden oluşan bir seçki ve dönemin plaj konulu kitap, dergi, afiş ve karikatür gibi malzemeleri inceleme olanağı sağlayan izleme-okuma alanları bulunuyor.
İstanbullular’ı 19. yüzyılın ikinci yarısında “denize girmekle tanıştıran” deniz hamamları, serginin odaklandığı ana temalardan biri. Denizin içinde, suya dayanıklı ahşap kazıklar üzerine inşa edilmiş ve ahşap duvarlarla örtülerek ayrılmış yapılar olan deniz hamamları Yeşilköy, Bakırköy, Samatya, Yenikapı, Kumkapı, Çatladıkapı, Ahırkapı, Salıpazarı, Fındıklı, Kuruçeşme, Ortaköy, İstinye, Tarabya, Büyükdere, Yenimahalle, Beykoz, Paşabahçe, Kuleli, Çengelköyü, Beylerbeyi, Üsküdar, Salacak, Moda, Fenerbahçe, Caddebostanı, Bostancı, Kartal, Maltepe, Pendik ve Tuzla’da kurulmuştu. Sergide bunların bazılarından fotoğraflar bulmak mümkün.
Deniz hamamları 1920’lerde evriliyor ve yerini plajlara bırakıyor. Plaj olgusu zaman içinde kendi eğlencesini, modasını ve kültürünü de yaratıyor.
"İstanbul'da Deniz Sefası" sergisinin bir diğer yoğunlaştığı konu da bu kültür. “İstanbul’da Deniz Sefası” sergisine kapsamlı bir yayın da eşlik ediyor. Sergi kataloğunda, tarihçi, yazar ve akademisyen Zafer Toprak, araştırmacı yazar Gökhan Akçura ve akademisyen Meltem Gürel’in makaleleri yer alıyor.
Melek Celal Sofu’nun “Moda Koyunda Kadınlar” tablosu
***
La Turquie Kamâliste dergisinde Salacak Plajı, Ağustos 1937