Dokuz sektörde Almanya, dört sektörde Irak bir numara

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - Türkiye’nin ihracatını 19 ülke kurtarıyor. Bu yılın ilk 6 ayında 74.4 milyar dolarlık ihracat yapıldı. Bu ihracatın ülke dağılımı incelendiğinde, Türkiye’nin (serbest bölgeler hariç) ihracat yaptığı 226 ülkeden sadece 19’una ihracat 1 milyar doları aşıyor. 19 ülkeden 11’i, Türkiye’nin 27 temel sektörün bir veya birkaçında en büyük pazar durumunda. Temel 27 sektörden 9’unda en büyük pazar Almanya, 4’ünde Irak, 3’ünde Rusya. ABD ve Birleşik Krallık 2’şer sektörde en büyük pazar. 19 ülkeye ihracat toplamın yüzde 68.4’ünü oluşturuyor.

Herhangi bir sektörde en büyük pazar durumunda olan 11 ülkenin toplam ihracat içindeki payı ise yüzde 43.8. İhracatta pazarı çeşitlendirmek amacıyla yapılan çalışmalarda Ortadoğu, Asya ve Afrika giderek önem kazanmakla birlikte, 27 temel sektörden 16’sında hâlâ Batı ülkeleri en büyük pazar durumunda. 9’unda Ortadoğu ve Asya ülkeleri en büyük pazar: Irak, su ürünleri ve hayvancılık mamulleri, hububat - bakliyat, ağaç mamulleri ile çimento, cam ve seramik ürünlerinde en büyük pazar. Halı ve çelikte en büyük pazar Suudi Arabistan. Kimyevi maddelerde Mısır, maden ve metallerde Çin (payı yüzde 39.3!), değerli maden ve mücevherde BAE birinci sırada.

5 sektörde ihracatın yüzde 30’da fazlası tek ülkeye

5 sektörde ihracatın yüzde 30’da fazlası tek ülkeye

Bazı sektörlerin ihracatında bazı ülke pazarlarının payı dikkat çekici şekilde öne çıkıyor. Su ürünleri ihracatının yaklaşık yarısı (yüzde 44.2) Irak’a yapılıyor. Hububat - bakliyat ihracatının 3’te 1’ini yine Irak’a yapılan ihracat oluşturuyor. Benzer bir durum ABD için de geçerli. Savunma sanayi ihracatının yüzde 39.4’ü ABD’ye yapılıyor. İki sektörün ihracatında da benzer bir durum var. Maden ve metaller ihracatının yüzde 39.3’ü Çin’e, yaş meyve ve sebze ihracatının yüzde 33.3’ü Rusya’ya yapılıyor. Buna göre 27 temel sektörün 5’inde ihracatın yüzde 30’dan fazlası tek bir ülkeye yapılıyor.

27 sektörün ihracatında en büyük pazarların hangi ülkeler olduğuna bakıldığında 11 ülkenin öne çıktığı görülüyor. Ancak bu 11 ülke, bir sektörde en büyük pazarken, başka sektörlerde de ikinci veya üçüncü en büyük pazar olabiliyor. Örnek, Almanya; 9 sektörde en büyük ihracat bu ülkeye yapılıyor. Ancak 7 sektörde de ikinci veya üçüncü en büyük pazar. Irak, 4 sektörde en büyük pazar, birinci sırada. Ancak 9 başka sektörde de ikinci veya üçüncü sırada. Rusya, üç sektörde birinci sırada, en büyük pazar durumunda; 4 sektörde ise ikinci veya üçüncü sırada en önemli pazar. Dolayısıyla bu 11 ülkenin Türkiye’nin ihracatında pazar olarak önemleri, herhangi bir sektörde en büyük pazar olmalarıyla sınırlı değil. Türkiye’nin 1 milyar dolar üzerinde ihracat yaptığı 19 ülke var. Ancak bu sıraya girmediği halde Norveç, gemi ve yat ihracatında birinci sırada. Bu sektör ihracatının yüzde 13.8’i Norveç’e yapılıyor. Dikkat çekici bir durum, ihracat 1 milyar doları geçmesine, hatta İran’da olduğu gibi 6 milyar dolara yaklaşmasına karşın bazı ülkeler, herhangi bir sektörde baskın bir pazar özelliği göstermiyor. İtalya’da da benzer bir durum gözleniyor. 27 temel sektörden her hangi bir sektörde en büyük pazar durumu gösteren ülkelerin toplam ihracatçı içindeki payı da Norveç hariç, yaklaşık yüzde 2’den başlayıp yüzde 9’a kadar çıkıyor. 9 sektörde en büyük pazar olan Almanya’nın Türkiye’nin ihracatındaki payı yüzde 9.