DÜNYA Gazetesi'nin 47 ilden 302 işadamı ile yaptığı "Ekonomik Durum Anketi" sonuçlandı / Piyasada yaprak kımıldamıyor 2. yarı umutları başka bahara

Geçtiğimiz yılı iki seçim, e-muhtıra gibi siyasi nedenlerle, "ekonomide kayıp yıl" ilan eden iş dünyası, "üretim yılı" olmasını istediği 2008'in ikinci yarısından da umudu kesti. Yılın ilk yarısında artan durgunlukla birlikte, satışlar büyük oranda kan kaybederken, yapılan anlaşmalarda çek ve senet vadelerinin uzaması ise özellikle imalatçı konumdaki işadamını zorladı. Sanayide enerji kullanımı da düşerken, işadamı ikinci yarı beklentisini küçülttü. DÜNYA Gazetesi'nin Anadolu büroları tarafından 47 ilde sanayi ve ticaret dünyasının önde gelen 302 ismi ile yapılan "Ekonomik Durum Anketi" sonuçlandı. Ticaret ve sanayi odası başkanları, sektör temsilcileri ve kentlerin ileri gelen işadamları ile yapılan ankette, işadamları bir taraftan dünyada mortgage krizi ile yaşanan sıkıntıların Türkiye'ye yansıdığını söylerken, diğer yandan da AK Parti'ye açılan kapatma davasının, piyasayı adeta yaprak kımıldamaz hale getirdiğini altını çizerek, mikro reformların yapılamaması ile hammadde fiyatlarındaki artışın da durgunluğa neden olduğunu söylüyorlar. Türkiye'nin 7 bölgesinin ayrıca incelendiği ankette, sorulara verilen yanıtlarda yüzdelik dilimler değişse de birbirine yakın oranlarda cevaplar ortaya çıktığı görüldü. Bu da farklılıklar olsa da bölgelerin birbirine göre çok farklı düşünmediklerini de ortaya serdi. Temel neden küresel kriz AK Parti'ye dava ikinci sırada Ankete katılan 302 işadamı "Sizce piyasada durgunluk var mı" sorusuna, yüzde 81,13'le "Evet, durgunluk var, talep ve satışlar azaldı" şeklinde cevap verdi. Durgunluğun olmadığı yönünde görüş bildiren katılımcılar ise yüzde 2'de kaldı. "Bazı alanlarda durgunluk var bazılarında canlılık" diyen işadamları ise yüzde 10,6'lık bölümü oluşturdu. Katılımcılardan belirli bir durgunluk olmadığını ancak işlerin yavaşladığını belirtenler ise yüzde 5,6 oranında. Ankete katılan işadamları önem sırasına göre belirttikleri "piyasadaki durgunluğun temel nedeni"ni ise 32,45'lik bir oranla "Dünyadaki mali çalkantıların Türkiye'deki yansıması" şeklinde belirttiler. Katılımcıların durgunluğun en önemli ikinci nedeni olarak işaret ettiği şık ise yüzde 21.17 ile "AK Parti'ye açılan kapatma davası ve siyasi gerginlik" oldu. Öte yandan durgunluk sebebi olarak sırasıyla yüzde 16,62 ile "Vergi, istihdam yükleri vb. konularda mikro reformların yapılmaması", yüzde 15,01 ile "Gıda ve hammadde fiyatlarındaki hızlı artış" yüzde 8,24 ile "Faizlerin yeterince hızlı indirilmemesi"ni gösteren katılımcılar ayrıca yüzde 6,51'lik oranla diğer nedenleri de gösterdiler. Satışlar yüzde 67,55 azaldı "Yılbaşından bu yana satışlar"ın durumunun tespit edilmesine yönelik soruya ise sanayicilerin yüzde 67,55'i gibi büyük bir oranı "azaldı" şeklinde cevap verdi. "Değişmedi" diyenler yüzde 20.86 ile önceki durumlarının aynen devam ettiğini vurgularken, satışlarının arttığını söyleyen işadamları ise yüzde 11,59'da kaldı. Öte yandan uzayan çek ve senet vadeleri de işadamlarının en az durgunluk kadar etkiledi. Katılımcıların yüzde 71,19'u satışlarında çek ve senet vadelerinin artığını belirtti. Ankete katılanların yüzde 20,2'si yılbaşından önceki mevcut durumun devam ettiğini söylerken, vadelerin kısaldığını ise yüzde 8,61'lik bölüm dile getirdi. 2. yarıdan sadece yüzde 13,91 umutlu Üretimle ilgili tespitlerde bulunmak üzere katılımcılara yöneltilen "Yılbaşından bu yana enerji kullanımı" ile ilgili soruya da yüzde 45,7'lik bölüm "değişmedi" şeklinde yanıt verdi. Enerji kullanımı "arttı" diyenlerin oranı yüzde 17,88'de kalırken, "azaldı" diyenler yüzde 36,42 oldu. Yılın ikinci yarısı içinse ankete katılan 302 işadamının 145'i karamsar bir tablo çizerek "işlerin daha da durgunlaşacağını" ifade etti. Neredeyse katılımcıların yarıya yakınının, oransal olarak da yüzde 48,01'ine denk gelen kısmının bu cevabını, yüzde 38,08'le "önemli bir değişiklik olmaz" yanıtını verenler takip etti. Ankete katılanların yüzde 81,13'ünün mevcut durumu "durgunluk var" şeklinde tanımladığı hatırlanırsa, yüzde 38,08'in durgunluğun devam edeceği yönünde görüş bildirdiğini söylemek mümkün. Ancak yılın ikinci yarısından ümidini kesmeyen 42 işadamı da soruyu "işler açılır" şeklinde yanıtladı. 2008'in ikinci yarısından umutlu olan bu işadamlarının oranı ise 13,91 oldu. "Uzun vadeli kredi borçlanmaları hem üretimi hem tüketimi vurdu" Ekonomik Durum Anketi'nde piyasadaki durgunluğun temel nedeninin sorulduğu soruya, önem sırasına göre, "diğer" şıkkını işaretleyen katılımcıların oranı yüzde 6,51 oldu. Bu şıkta işadamlarının işaret ettiği en önemli sorun ise "Uzun vadeli ihtiyaç kredileri nedeniyle hem tüketicinin hem üreticinin borçlandırılması ile tüketime ve üretime dönecek nakit akışının bankalarda kaldığı" şeklinde belirtildi. Öte yandan "kötü durumdaki firmaların can havliyle yaptığı rekabet"in de piyasa üzerinde olumsuz etki yarattığı söylendi. Katılımcılar durgunluğu pek çok nedenin bir araya gelerek oluşturduğuna da dikkat çektiler. "Diğer" seçeneğini yanıtlayan katılımcıların belirttiği bazı değişik nedenler ise şöyle: Spekülasyonlar, hükümetin yetersizliği, dış borca dayanan ekonomi ve cari açık, Türkiye'ye uygun sanayi politikalarının olmayışı, yatırımcının yeterince desteklenmemesi, kayıtdışı ve bürokratik engeller." Doğu Anadolu'da enerji kullanımı yüzde 50 düştü Ankette yöneltilen "yılbaşından bu yana elektrik kullanımı"nın nasıl bir seyir izlediği yönündeki soruya ise Doğu Anadolu Bölgesi en fazla "düştü" diyen bölge oldu. Doğu'da elektrik kullanımı yüzde 50 azalırken onu Karadeniz bölgesi yüzde 49,02'lik düşüşle takip etti. Öte yandan Marmara, Ege, İçanadolu, Akdeniz ve Güneydoğu bölgelerinde ise katılımcıların büyük bir çoğunluğu enerji tüketimlerinin "değişmedi"ğini söylediler. Satışlarını en çok artıran Akdeniz oldu Genel olarak tüm Türkiye'deki satışların yüzde 67,55 azaldığını ortaya seren ankette, satışların en çok arttığını belirten bölge Akdeniz oldu. Akdeniz'deki sanayicilerin yüzde 23,53'ü satışlarının yükseldiğini belirttiler. İç Anadolu ise yüzde 18,87'lik artışla satışlarını yukarıya taşıyan ikinci bölge oldu. Onu Ege, Güneydoğu ve Marmara takip ederken, Karadeniz'de satışlarını artıranlar sadece yüzde 2'de kaldı. Doğu'da ise satışlar hiç artmadı. Ege çek ve senet vadelerinin uzamasında birinci sırada Türkiye genelinde satışlarda çek ve senet vadelerinin yüzde 71,19 oranında uzadığı belirlenirken, Ege Bölgesi yüzde 83.78 oranla Türkiye'de vadelerin en çok zamana yayıldığı bölge oldu. Türkiye ortalamasının üzerinde vadelerin uzadığı bölgeler ise Ege'nin ardından, İç Anadolu, Güneydoğu ve Doğu şeklinde ortaya çıktı. İç Anadolu en umutlu bölge Ankette neredeyse yüzde 50'lik bir oranla işlerin daha da durgunlaşacağını belirten işadamlarına rağmen, işlerin ikinci yarıda artacağına inanan işadamları da vardı. Bu işadamlarının bölgelere göre dağılımında ise İç Anadolu'daki işadamlarının daha umutlu olduğu ortaya çıktı. İç Anadolu'da işlerin açılacağını söyleyen işadamlarının oranı yüzde 20,75 oldu. Bunu yüzde 20 ile Marmara, yüzde 16,22 ile Ege, yüzde 11,76 ile Karadeniz, yüzde 9.8 ile Akdeniz ve yüzde 7.14'le Güneydoğu takip etti. Doğu Anadolu Bölgesi'nden ise işlerin açılacağı şıkkını işaretleyen hiç bir işadamı çıkmadı.