Ekonomi yönetiminden swap kısıtlamalarını gevşetme hazırlığı
Ekonomi yönetimi, 2018'de kur krizi sırasında getirilen ve değişen oranlarda bugüne kadar sürdürülen Türk bankalarının yabancılarla swap (döviz-TL takası) limitlerini artırmak üzere çalışma yapıyor.
Türk bankalarının yabancılarla swap (döviz-TL takası) limitlerini artırmak üzere çalışma yapılıyor. 2018'deki kur krizi sırasında alınan önlemlerin bir parçası olarak ortaya çıkan bu durum, değişen koşullara uyum sağlamak için revize ediliyor.
Bloomberg'in haberine göre, Türk yetkililer, Türk bankaların yurt dışı bankalarla yaptığı swap (döviz-TL takası) işlemlerindeki kısıtlamaları hafifletmek üzere çalışma yürütüyor.
Swap limitlerinin gevşetilmesi, Türkiye'ye girişi istenen yabancı yatırımcıların ekonomi yönetimine sundukları temel talepler arasında yer alıyordu.
Limitlerin ne kadar ve ne zaman gevşetileceğinin henüz belli olmadığı, adımların kademeli olarak atılmasının muhtemel olduğu aktarılan haberde, öncelikli olarak daha uzun vadeli işlemlerle ilgili limitlerin gevşetilmesinin planlandığı, böylelikle kısa vadede ortaya çıkabilecek istenmeyen oynaklık etkisinden sakınılmak istendiği belirtildi.
Söz konusu adımların zamanlamasında enflasyon dahil bir dizi faktörün hesaba katılacağı haberde kaydedildi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Merkez Bankası (TCMB) ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) konuyla ilgili görüş talebine yanıt vermedi
Haberde, swap limitlerinin gevşetilmesi yoluyla yabancıların liraya erişiminin artmasının, piyasayı yabancılara açma yolunda önemli bir adım olacağı vurgulandı.
İngiltere Merkez Bankası (BoE) verilerine göre, Londra'da spot piyasada günlük TL işlem hacmi 2023 yılında 5,2 milyar dolar olmuştu.
Yabancılar gevşeme talep ediyordu
Yabancılar, Türk bankalarının Londra ile swap piyasasına dönük kısıtlamaların, kur riskine karşı korunmayı zorlaştırdığını, bu nedenle de Türk varlıklara yatırım yapmalarının önünde engel oluştuğunu öne sürüyor.
Swap piyasasına dönük sınırlamalar, 2018'deki kur krizinin ardından yabancıların TL'yi açığa satışını engellemek üzere Ankara'nın attığı adımlar arasında yer alıyordu.
TCMB ve BDDK verilerine göre, 29 Mart ile 26 Nisan tarihleri arasındaki dört haftalık süreçte swap (döviz-TL takası) yoluyla tahminen 6,8 milyar dolarlık yabancı sıcak para girişi oldu.
Son haftalarda yabancıların TL uzun pozisyonlarındaki artış, gecelik faizlerin Türkiye'de yüzde 53'e yaklaşırken Londra'da yüzde 28'e kadar düşmesine neden olmuştu.
Swap limitlerinin açılması, Türk bankalarının yurt dışında swap yoluyla ucuz TL'ye erişmesini beraberinde getirebilir. Öte yandan, yabancıların risk görmesi durumunda TL'yi açığa satma imkanları da artmış olacak.
Düşük faiz politikasının uygulandığı dönemde bu kısıtlamalar, kurda istikrarı korumak amacıyla değişen oranlarda sürdürüldü. Mayıs 2023 seçimleri sonrasında ekonomi politikaları değişse de geride kalan bir yılda kurda oynaklığın artabileceği endişesiyle swap limitleri konusunda adım atılmadı.
Erdoğan 'elimizin tersiyle ittik' demişti
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın iki yıl önce "elimizin tersiyle itiyoruz" dediği yüksek faizle sıcak para çekme politikası, şimdi birincil öncelik oldu. Seçim sonrasında yüksek faiz için gelen sıcak para artınca son haftalarda kurda yatay seyir ortaya çıktı.
Erdoğan, 30 Kasım 2021 tarihinde katıldığı televizyon programında "faiz sebep enflasyon sonuç" tezini savunurken "yüksek faiz vererek sıcak para çekme politikasını elimizin tersiyle itiyoruz" demişti.
"Yüksek faiz kazancı için kısa vadeli olarak ülkeye giren küresel fonlar olduğunu" dile getiren Erdoğan, "bu sıcak paranın döviz kurunu geçici olarak düşürebileceğini, bunun ideal olan bir durum olmadığını" söylemişti.
"Bir süre sonra bu fonların yüksek faiz kazancını alıp düşük kurdan tekrar dövize dönerken kurun yeniden yükseleceğini" aktaran Erdoğan, "yükselen kuru düşürmek için her seferinde daha yüksek faiz vermek gerektiğini, sürekli tekrarlanan bu sürecin, ülkenin kaynaklarını küresel sermaye aktaran ve ekonomiyi bağımlı hale getiren bir kısır döngü olduğunu, şu anda da bunun yaşandığını" ifade etmişti.
Erdoğan, bu görüşünü Mayıs 2023 seçimleri sonrasında 180 derece değiştirdi ve ödemeler dengesi krizinin eşiğine gelen ekonomiyi kurtarması için Mehmet Şimşek'e görev verdi.
Şimşek de, Erdoğan'ın iki yıl önce "elimizin tersiyle itiyoruz" dediği sıcak parayı çekmek için yüksek faiz politikasına geçiş yaptı.
31 Mart seçimlerinin ardından ise beklenen sıcak para girişi başladı.
Seçim sonrası ne kadar sıcak para geldi?
TCMB ve BDDK verilerine göre, 29 Mart ile 26 Nisan tarihleri arasındaki dört haftalık süreçte swap (döviz-TL takası) yoluyla tahminen 6,8 milyar dolarlık yabancı sıcak para girişi oldu.
Bu dönemde yabancılar nette 225 milyon dolarlık hisse, 843 milyon dolarlık da devlet iç borçlanma senedi (DİBS) satın aldı.
Bu dönemde mevduat faizlerindeki artışın ve döviz kurlarındaki yatay seyrin etkisiyle yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı da yaklaşık 6,1 milyar dolar azaldı.
Yabancı sıcak para girişi ve yurt içi yerleşiklerin dövizden TL'ye geçişlerinin etkisiyle de TCMB nette döviz alımı yoluyla kendine ait rezervi artırma yoluna geçti ve swap hariç net rezerv dört haftada yaklaşık 17 milyar dolar arttı.
TCMB'nin yurt içi bankalardan swap ile ödünç aldığı döviz ve altın miktarı da bu dönemde yaklaşık 18,2 milyar dolar azaldı.
Döviz kurlarındaki yatay seyrin ve kur beklentilerindeki düşüşün etkisiyle de şirketlerin döviz kredileri hacmi son dört haftada 6 milyar dolar, yılbaşından bu yana 12 milyar dolar arttı.