Fabrikaların kapandığı deri sektörü, çıkış yolu arıyor

İSTANBUL - Bir dönem Türkiye ihracatının sürükleyici sektörleri arasında yer alan deri, özellikle son beş yıldır ciddi bir darboğazdan geçiyor. Küresel ısınmanın etkisiyle talepte daralma, değerli YTL ve yüksek girdi maliyetleri nedeniyle birçok deri fabrikası kapanırken, ayakta kalanlar da kapasite düşürerek yoluna devam ediyor. Türkiye genelindeki 13 organize deri sanayi bölgesi ve deri üretim alanlarında faaliyet gösteren firma sayısı beş yılda üçte iki oranında azaldı. Eskiden 200 fabrikanın faaliyet gösterdiği Tuzla Deri Organize Sanayi Bölgesi'ndeki firma sayısı 20'ye kadar düşerken, Gönen'de de 20 deri fabrikası kapandı. Kalan 30 fabrika da kapasitesinin altında çalışıyor. 113 fabrikanın bulunduğu Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesi'nde de fabrikaların yarıdan fazlası, kapasitesini azaltmış durumda. Menemen ve Uşak da durum çok farklı değil. TOBB Sanayi Veritabanı kayıtlarına göre 2005 yılında bin 462 olan deri işletme sayısı, 2007 sonunda 422'ye düştü. Deri sektörü, ihracatta da kan kaybediyor. 2007 yılındaki resmi ihracat rakamı bir önceki yıla göre yüzde 5.2'lik artışla 1.24 milyar dolara ulaşsa da dövizdeki parite farkı dikkate alındığında reel bir daralma ortaya çıkıyor. Sektörün ihracatını dengeleyen unsur ise yolcu beraberi, kargo ve turistik satışlar. Güneş: Treni kaçırırsak geri dönüşü çok zor olur Deri sanayiinde büyük bir karamsarlığın hakim olduğunu söyleyen Çorlu Organize Deri Sanayicileri Derneği ve Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Şinasi Güneş, "Yaklaşık 30 yıldır ettiğimiz mücadele sonucunda bu sektörü, dünyanın lider sektörlerinden biri haline getirdik. Ama şu anda bu sektörün Türkiye'den gideceği korkusunu yaşıyoruz. Asıl acı olan bu" dedi. Her sektör gibi dericilerin de bir çıkış yolu aradığını söyleyen Güneş, "Ama bu süreçte firmaların ne kadarı ayakta kalır? Dünyadaki konumunu kaybeder mi? Treni kaçırırsak bunun geri dönüşü çok zor olur" diye konuştu. Deri sanayiinde hammaddenin yüzde 90 oranında ithal edildiğini ve 2004 yılına göre maliyetlerin yüzde 60 arttığını dile getiren Güneş, maliyet artışının Uzakdoğu ile rekabeti baltaladığını kaydetti. Tabakhaneleri sıkıntılı bir dönem bekliyor Küresel ısınma nedeniyle global talepte bir daralma yaşandığını belirten Güneş, Rusya pazarındaki değişimin de deri sektörünü olumsuz etkileceğini ifade etti. 2008 yılında özellikle tabakhaneler bazında sıkıntılı bir dönem yaşanacağını öngören Güneş, "Bizim bölgemizde bugün dünyanın sayılı kapasitesine sahip firmalar var. Bunlar bir şekilde ayakta durmaya çalışıyor. 113 fabrikanın yarıdan fazlası işlerini azalttı. Tuzla'da 200 fabrikadan 20 fabrika kaldı. Çalışan sayısı 10 binden 3 binlere düştü. Sektör açmaza doğru gidiyor, bu ülkeden giderse bir daha geri getiremeyiz" dedi. Türk deri sektörünün know how ve kalite olarak Avrupa'da lider olduğunu belirten Güneş, şunları söyledi: "Deride İtalyanlar'ı, Fransızlar'ı yok ettik. Ama şimdi kendimizi yok ediyoruz. Bunu ilgili mercilere bir türlü anlatamıyoruz. 30 yılda biriktirdiğimiz sektör buradan gidecek. Fabrikalarını Çin'e taşıyan arkadaşlarımız var. Biz de mi Mısır'a gidelim?" Tolunay: Sektör güçlü konumunu kaybedecek İTKİB Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Lemi Tolunay, deri ve deri mamulleri sektöründe tıkanıklık yaşanan noktanın yaklaşık 5 yıldır hükümetin uyguladığı ekonomi politikası ile Merkez Bankası para politikası olduğunu söyledi. Yüksek faiz/düşük kur uygulamasının iş gücü, enerji ve girdi maliyetlerini yukarı çektiğini vurgulayan Tolunay, maliyet enflasyonu ve düşük kurun uluslararası rekabet gücünü kırdığını kaydetti. Tolunay, "Halbuki sektör, teknolojik olarak dünyanın en modern altyapısı, eğitimli kadrosu ve know how birikimi ile üretim yönünden Avrupa'nın birincisi. Bir dönem Avrupa'nın deri devleri olan Fransa, İtalya ve İspanya konumlarını kaybetmiş ve bu güç şimdi Türkiye'ye kaymıştır. Mevcut hükümet ve Merkez Bankası para politikaları devam ettiği sürece sektör kan kaybedecek ve uzun dönemde Türk dericileri bugünkü konumlarını kaybedeceklerdir" dedi. Uzakdoğu ülkelerinin rekabetinin kalite, işçilik ve malzeme yönünden Türk deri sektörü için tehdit olmadığını söyleyen Tolunay, Türk ürünleri ile Uzakdoğu ürünlerinin pazar segmenti ve fiyat kategorisi olarak ayrı olduğunu belirtti. Sektörün yerinde kalması bile büyük başarı Deri ve deri ürünlerinin Türkiye'nin geleneksel ihracat ürünlerinden olduğuna dikkat çeken Tolunay, deri endüstrisinin Türkiye'de yüzlerce yıllık geçmiş ve altyapıya sahip olduğunu kaydetti. Deri ve deri mamulleri sektörünün 2007 yılı resmi ihracatının 1.24 milyar dolar olduğunu açıklayan Tolunay, yolcu beraberi, kargo ve turistik satışların da 1 milyar dolar olarak öngörüldüğünü belirtti. 2008 için durumun çok parlak olmadığını dile getiren Tolunay, "2008 yılı için reel ihracat artışı beklememiz çok iyi niyetli bir yaklaşım olacaktır. Sektörün olduğu yerde kalabilmesi bile büyük başarıdır. Yılın ilk 3 ayına baktığımızda yüzde 23,4'lük bir ihracat artış oranımız var. Bunun yine yüzde 10'luk kısmı pariteden kaynaklanıyor. Geri kalan bölüm ise konfeksiyonda katma değeri yüksek mallar üretilmeye başlanması ve ihracatı ile özellikle ayakkabıda yeni AB ülkelerine yapılan ihracatdan kaynaklanmaktadır. Yıllık projeksiyonda ayni performansın devam edebilmesi sektörü önemli ölçüde rahatlatacak" dedi. Hazar: İşimizi seviyoruz gelecekten umutluyuz Türk deri sektörünün bilgi birikimi, teknolojik alt yapısı ve çevre dostu üretime verdiği önem nedeniyle dünyada ilk sıralarda yer aldığını söyleyen Türkiye Deri Konfeksiyoncuları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Hazar ise sektörün geleceği açısından daha iyimser. Hedefin en az 5 milyar dolar ihracat olduğunu belirten Hazar, "Bu ihracatı sektörümüz rahatlıkla sağlayabilecek kapasitede. Deri sektörü ulaştığı bu başarılı seviyeyi tabiatı ile yeterli görmemektedir. Hep daha iyiye, daha yüksek başarılara ulaşmayı amaçlamaktadır" dedi. Türk deri sektörünün sanayi imalatının yüzde 2.5'ini, istihdamın yüzde 1.5'ini, sanayi ürünleri ihracatının da yüzde 1.2'sini karşıladığını kaydeden Hazar, "Küresel ısınma eğer gerçekten olur ise bunun etkilerinin çok uzun yıllar sonra ortaya çıkacağını düşünmekteyim. Biz sanayici girişimciler olarak, gelecekten devamlı umutluyuz. Ülkemizi ve işimizi çok seviyoruz. Bu azimle 2008 ve devam edecek yıllarda sektör olarak önemli başarılara imza atacağız" dedi. Üretimin desteklenmesi gerekiyor Firma kapatma durumlarının her dönemde yaşanabilecek gelişmeler olduğunu söyleyen Hazar, bu gelişmelerin sektörün genel gidişatını olumsuz etkilemeyeceğini düşünüyor. Sektörün önündeki engellerin kaldırılması ve makroekonomik dengelerin korunması halinde olumsuz gelişme beklemediklerini kaydeden Hazar, şunları söyledi: "Sektörümüzün en önemli sorunları dampingli ithalatın önlenmesi, uluslararası fiyatlardan üretim girdilerinin ve hammaddelerin temin edilmesi, aşırı değerli YTL'nin etkilerini azaltıcı yapısal düzenlemelerin acilen yapılması, sektörel ve bölgesel teşviklerin verilmesi, ihracat faaliyetlerimizin desteklenmesi, yurt için yatırımların ve üretimlerin desteklenmesi, desteklerin artırılması, sektör kümelenmelerinin oluşturulması, istihdam üzerindeki yüklerin kaldırılması gereklidir. Yetkili merciler nezdinde bu konuda girişimlerimiz devam ediyor. Bu girişimlerimizden olumlu sonuçların alınacağını ve sektörün gelişmesinin devam edeceğini hepimiz umut etmekteyiz." 2. Deri Moda Fuarı başlıyor Türkiye Deri Vakfı tarafından ikincisi düzenlenecek İstanbul Deri Moda Fuarı, 17 Nisan Perşembe günü TÜYAP'ta başlıyor. Türk deri hazır giyim ürünlerinin görücüye çıkacağı fuarın hedeflediği pazar ise Rusya ve BDT ülkeleri. Türkiye Deri Konfeksiyoncuları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Hazar, "Fuarla ürünlerimizi hem yurtiçindeki tüketicilere, hem yurtdışındaki tüketicilere tanıtmayı, yurtdışından katılacak işadamları ile yararlı görüşmeler ve alış verişler yapmayı, ülkemizi, ürünlerimizi, deneyimlerimizi ve üretim üstünlüklerimizi tanıtmayı amaçlamaktayız" dedi. İhracatın sürükleyicisi deri konfeksiyon (Milyon dolar) Kalem 2007 ihracatı Hazırgiyim ve konfeksiyon 574,24 Ayakkabı 322,17 Saraciye 181,70 İşlenmiş deri 161,10 Kaynak: İDMİB Türkiye genel ihracatı içinde deri ve deri mamullerinin payı 2006 2007 Değişim (Yüzde) Türkiye genel ihracatı 85.774.644 105.925.486 23.5 Deri ve deri mam. ihr. 1.178.517 1.239.453 5.2 Deri ve deri mam. Türkiye genelinden aldığı pay (%) 1.4 1.2 - Tarıma dayalı işlenmiş ürünler ihr. 7.500.095 8.795.070 17.3 Deri ve deri mam. tarıma dayalı işl. ür. ihr. payı (%) 86.2 86.7 - Sanayi ürünleri ihracatı 73.929.929 91.852.710 24.2 San. ür. ihr. toplam ihr. payı (%) 86.2 86.7 - Kaynak: TİM