Finansal kiralamaya yeni düzenleme geliyor

ANKARA - Finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin güvenilir ve etkin şekilde faaliyetlerini "Tek bir kanun çatısı" altında sürdürmelerini amaçlayan kanun tasarısı TBMM Başkanlığına sunuldu.

Finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri, bankaların faktoring işlemleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının finansal kiralama işlemlerini düzenleyen Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanun Tasarısına göre, finansal kiralama şirketlerince, faaliyet kiralaması yapılabilecek, bu faaliyetler hakkında kanunun finansal kiralama sözleşmelerine ilişkin hükümleri uygulanmayacak.

Konutların finansal kiralama yoluyla tüketicilere kiralanmasında ve finansman şirketlerinin konut finansmanı faaliyetlerine ilişkin diğer kanunlarda yer alan özel hükümler geçerli olacak.

Birlik, faaliyet kiralaması, finansal kiralama, kontrol, şube ve temsilciliklerini tanımlayan tasarıya göre, Türkiye'de söz konusu şirketler, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun (BDDK) en az 5 üyesinin aynı yöndeki oyuyla kurulabilecek.

Şirket, anonim şirketi şeklinde kurulacak, pay senetleri nakit karşılığı çıkarılacak ve tamamı nama yazılacak, nakden ve her türlü muvazaadan arınmış olarak ödenmiş sermayesi en az 5 milyon lira olacak.

Kuruluş izninin yanı sıra BDDK'dan faaliyet izni alınacak

Şirket, kuruluş izninin yanı sıra BDDK'dan da faaliyet izni alacak. Kuruluş iznini takip eden 6 ay içerisinde faaliyet izni için başvuruda bulunmayan şirketin, kuruluş izni geçersiz sayılacak.

Kuruluş izni alan şirketin faaliyete geçebilmesi için; sermayesini nakit olarak ödemesi, kurucularının belirtilen asgari sermayenin yüzde 5 tutarındaki sisteme giriş payının BDDK hesabına yatırılması, uygun hizmet birimleri ile iç kontrol, muhasebe, bilgi işlem ve raporlama sistemlerinin kurulması şartları aranacak.

Bütün ortakları Türkiye'de kurulu finansal kiralama şirketi olmak kaydıyla, kuruluş ve faaliyet izni almadan, BDDK'ya bildirimde bulunarak sadece bir gemi kiralamak üzere finansal kiralama şirketi kurulabilecek.

Şirket, her ne ad altında olursa olsun şube ve temsilcilik dışında teşkilatlanmaya gidemeyecek, acentelik veremeyecek.

Faktoring şirketleri teminat mektubu veremeyecek

Faktoring şirketlerince faktoring işlemleriyle sınırlı olmak kaydıyla, verilen garanti ve kefaletler hariç garanti, kefalet ve teminat mektubu veremeyecek olan şirket, Sermaye Piyasası Kanununa göre menkul kıymet ihracı, uluslararası piyasalardan ödünç para alınması, genel esaslar dahilinde ortak ve ortaklıklarından, bankalardan, para piyasalarından ve organize piyasalardan fon sağlanması dışında, mevduat veya her ne ad altında olursa olsun bir ivaz karşılığı para toplayamayacak.

Faktoring şirketleri, kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal veya hizmet satışından doğan veya doğacak fatura ile belgelenemeyen alacakları satın alamayacak veya tahsilini üstlenemeyecek.

Finansal kiralama şirketleri finansal kiralama işlemine konu edilen mallara, bu kapsamda alınan teminatlara ve malı kiralayan kişilere; finansman şirketleri ise alımı kredilendirilen mallara, hizmetlere, kredilerin teminatlarına, kredilendirilen malı veya hizmeti satın alan gerçek veya tüzel kişilere, kredi borcunun geri ödenmesi ve benzeri tüm kredi unsurlarını koruma altına alacak her çeşit sigortayı kapsayacak şekilde iştigal konusuna giren işlere ilişkin sigorta sözleşmelerinin yapılmasına aracılık dışında, sigortacılık işlemleriyle uğraşamayacak.

Finansal kiralama sözleşmesi

 Finansal kiralama sözleşmesi; "kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü bir kişiden veya bizzat kiracıdan satın aldığı, başka suretle temin ettiği veya daha önce mülkiyetine geçirmiş bulunduğu bir malın kullanım hakkını, her türlü faydayı sağlamak üzere kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören sözleşme" olarak tanımlanıyor.

Bilgisayar yazılımlarının çoğaltılmış kopyaları hariç olmak üzere patent gibi fikri ve endüstriyel haklar bu sözleşmeye konu olamayacak. Bütünleyici parça veya eklenti niteliklerine bakılmaksızın asli niteliğini koruyan her mal, tek başına finansal kiralama sözleşmesinin konusu olabilecek.

Yurtdışında yapılacak kiralamalar

Yurtdışından yapılacak finansal kiralama sözleşmeleri, Finansal Kiralama Şirketleri Birliğince tescil edilecek.

Özel bir sicile kayıtlı olmayan taşınır mallara ilişkin sözleşmeler, Finansal Kiralama Şirketleri Birliğince tutulacak özel sicile tescil edilecek.

Sigorta pirimlerini kiracı ödeyecek

Tasarıya göre, sözleşmede aksine hüküm yoksa kiracı, malın her türlü bakımından ve korunmasından sorumlu olacak, bakım ve onarım masraflarını karşılayacak.

Kiralanan malın sigorta ettirilmesi zorunlu olacak. Söz konusu malın kimin tarafından sigorta ettirileceği sözleşmede gösterilecek. Sigorta primleri ise kiracı tarafından ödenecek.

Malın sözleşme süresi içinde hasardan, ödenen sigorta miktarının karşılanmayan kısmı ile sınırlı olmak üzere, kiracı sorumlu olacak.

Kiracının seçimi ve talebi üzerine üçüncü kişiden sağlanan mal, kiracı tarafından teslim alınmışsa bu malın ayıplı olmasından kiralayan sorumlu tutulamayacak.

Sözleşmenin sona ermesi

Sözleşme, sözleşme süresinin dolması, kiracının iflası, ölümü veya fiil ehliyetini kaybetmesi hallerinde kendiliğinden sona erecek.

Sözleşmenin taraflarından her biri, sürenin bitiminden en az 3 ay önce bildirmek kaydıyla mevcut veya yeni şartlar ile sözleşmenin uzatılmasını talep edebilecek.

Kiralayan, kiralama bedelini ödemeyen kiracıya verdiği 30 günlük süre dolunca sözleşmeyi feshedebilecek. Ancak, sözleşmede süre sonunda mülkiyetin kiracıya geçeceği kararlaştırılmışsa tanınan bu süre 60 günden az olamayacak. Bir yıl içinde kira bedellerinden ikisinin zamanında ödememesi halinde kiracılarla yapılan sözleşmeler, kiralayan tarafından feshedilebilecek.

Sözleşme sona erdiğinde kiracı, malı derhal geri vermekle mükellef olacak. İade edilen malın sözleşmenin feshi tarihindeki değeri, vadesi gelmemiş kiralama bedelleri ile varsa kiralayanın bunu aşan zararı toplamından düşük olması durumunda aradaki fark kiracı tarafından kiralayana ödenecek.

Birlik kurulacak

Faktoring sözleşmesi ve finansman sözleşmesi tanımları yapılan tasarıya göre, her iki sözleşme de yazılı şekilde düzenlenecek.

Finansman şirketlerinin, kredilendirecekleri mal veya hizmetleri temin eden satıcılarla önceden yazılı şekilde genel bir sözleşme yapmaları zorunlu olacak.

Tüzel kişiliği haiz ve kamu kurumu niteliğinde olan Finansal Kiralama Şirketleri Birliği, Faktoring Şirketleri Birliği ve Finansman Şirketleri Birliği kurulacak.

Birliklerin aldığı karar ve tedbirlere uymayan üyelere, 1000 liradan 10 bin liraya kadar idari para cezası verilecek.

Faturalar için merkezi kayıt sistemi

Faktoring Şirketleri Birliği, faktoring işleminin mal veya hizmet satışından doğduğunu belgeleyen faturaların seri numaralarının tutulduğu ve faktoring şirketlerinin gerektiğinde erişimine açık bir Fatura Merkezi Kayıt Sistemi kuracak. Faktoring şirketleri ile bankalar, sözleşme düzenlenmeden faturayı sistemden kontrol edecek.

Kanuna aykırı finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketi açanlara, 3 bin liradan 10 bin liraya kadar idari para cezası uygulanacak. Ana faaliyet konuları dışında faaliyette bulunan şirketlere 50 bin liradan 100 bin liraya kadar para cezası verilecek.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunca, bu kanuna dayanılarak alınan kararlara, çıkarılan yönetmelik ve tebliğlere, düzenlemelere ve talimatlara uyulmaması halinde, bin liradan 5 bin liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

İzinsiz faaliyette bulunma

İzin almaksızın, meslek edinerek finansal kiralama, faktoring ve finansman faaliyetlerinde bulunan gerçek kişiler ile tüzel kişilerin yetkilileri, 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve 1000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Ayrıca, bu suçun bir işyeri bünyesinde işlenmesi halinde, işyerlerinin 1 aydan 1 yıla kadar, tekrarı halinde ise sürekli olarak kapatılacak.

Alınması gereken izinleri almaksızın, ticaret unvanlarında, her türlü belge, ilan ve reklamlarında veya kamuoyuna yaptıkları açıklamalarda şirket gibi faaliyet gösterdikleri izlenimini uyandıracak söz ve deyimleri kullananlara, 3 aydan 1 yıla kadar hapis ve 1000 güne kadar adli para cezası verilecek.

Kanunla yetkilendirilen mercilerin ve denetim görevlilerinin istedikleri bilgi ve belgeleri vermeyen kişilere, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 500 günden 1500 güne kadar adli para cezası uygulanacak.

Faaliyet izninin iptal edilmesi

Bir şirketin faaliyet izninin hangi nedenlerle iptal edileceği belirlenen tasarıya göre, "faaliyet izninin alınmasını müteakip 1 yıl içerisinde faaliyete geçilmemesi, Birliğe süresi içinde üye olunmaması, sisteme giriş payının Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurum hesabına yatırılmaması ve adres değişikliğinin süresi içerisinde bildirilmemesi, faaliyetlere kesintisiz 1 yıl süre ile ara verilmesi, 1 yıl içinde iki defadan fazla ana faaliyet konuları dışında faaliyette bulunulması, mevduat veya her ne ad altında olursa olsun bir ivaz karşılığı para toplanması, garanti, kefalet ve teminat mektubu verilmesi" hallerinin herhangi birinin gerçekleşmesi, faaliyet izninin iptal edilmesine gerekçe olacak.

Geçiş hükümleri

Finansal Kiralama Kanunu ile Ödünç Para Verme İşleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılacak.

Kanun uyarınca yapılacak düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar, geçiş sürecinde doğabilecek mevzuat boşluğunun önlenmesi için mevcut düzenlemelerin kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunacak.

Kanunda öngörülen düzenlemeler, 1 yıl içerisinde yürürlüğe konulacak.

Tasarıya göre, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyette bulunan şirketler, birliğin faaliyete geçtiği tarihi izleyen 1 ay içinde birliğe üye olacak.

Fatura Merkezi Kayıt Sistemi, Faktoring Şirketleri Birliğinin faaliyete geçtiği tarihi izleyen 6 ay içinde kurulacak.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce düzenlenen finansal kiralama sözleşmelerine, yürürlükten kaldırılacak olan Finansal Kiralama Kanunundaki süreye ilişkin hükümlerin uygulanmasına devam olunacak.