Gıda ve hammadde fiyatlarındaki artış, dünya çapında fiyatlarını körüklüyor / 'Enflasyon canavarı' geri döndü

Uzun süredir ılımlı bir seyir izleyen enflasyon, yeniden dünyanın başını ağrıtmaya başladı. Gıda, enerji ve diger hammadde fiyatlarında yaşanan artış, birçok ülkede enflasyon oranlarını tırmandırmaya başlarken, merkez bankaları enflasyonu kontrol altına almak için harakete geçti. Uzmanlar, fiyat artışlarının önümüzdeki aylarda da süreceği uyarısı yapıyor. Amerikan Wall Street Journal'da yer alan haber-yorumda, küresel enflasyon sarmalı incelendi. Habere göre, ABD, Avrupa ve diğer zengin ülkelerde bu yıl enflasyon oranının ortalama yüzde 2.6 ile 1995'ten bu yanaki en yüksek seviyeye çıkması bekleniyor. Euro bölgesinde yüzde 3.5 ile son 10 yılın en yüksek enflasyonu yaşanırken, ABD'de fiyatlar bir önceki yıla göre yüzde 4 fazla seyrediyor. Uzun süre deflasyon ile boğuşan Japonya'da bile ılımlı bir enflasyon artışı var. Gelişmekte olan ülkelerde ise enflasyon rakamının yüzde 7.4 ile 2001 yılından bu yanaki en yüksek düzeye çıkacağı tahmin ediliyor. Çin'de tüketici fiyatları şubat ayına kadarki 12 ay içinde yüzde 8.7 ile son 10 yılın en hızlı artışını gösterirken, Vietnam'da fiyat artışı yüzde 19.4'e dayandı. Şubatta Venezüella'da yüzde 25.4'lük artış kaydedilirken, Ukrayna'da enflasyon oranı yüzde 21.9 olarak gerçekleşti. Merkez bankaları faiz artırıyor Enflasyon seviyeleri ülkeden ülkeye farklılık gösterdiği gibi, ülkelerin enflasyonla mücadele biçimleri de farklı. ABD ve İngiltere, ekonomik durgunluk risklerine odaklanıyor ve enlasyonu ateşleme pahasına faiz oranlarını aşağı çekiyor. Ancak diğer merkez bankalarının faizleri artırdığı gözleniyor; Avustralya, Şili, Çin, Kolombiya, Macaristan, Polonya, Rusya, Güney Afrika, İsveç, Tayvan son zamanlarda faiz oranlarını artıran merkez bankaları. Mısır, Hindistan, Kamboçya, Vietnam gibi bazı ülkeler de, fiyat artışlarına neren olan piriç, buğday gibi ürünlerin ihracatına sınırlama getirdi. Bu arada yüksek enflasyon nedeniyle Letonya, Estonya ve Litvanya Euro'ya geçme planlarını erteledi. Merkez bankaları, küresel ekonominin yavaşlamasıyla enflasyonun hız kesmesini umuyor. Fiyat artışı sürecek WSJ'nin haberine göre, emtia fiyatları şu anki seviyesinde kalsa bile, şirketlerin daha önceki zamlara verdikleri tepkiler nedeniyle küresel enflasyon önümüzdeki aylarda da artmaya devam edecek. Uzmanlara göre enflasyon korkusunun kendisi de başlı başına artışı körükleyecek bir neden. Uzmanlar, "Eğer tüketici ve şirketler, fiyat artışlarını normal olduğunu düşünürse bu yönde haraket etmeye başlayacak" diyor. IMF eski baş ekonomisti olan Harvard Üniversitesi'nden Profesör Kenneth Rogoff, "Bunun anahtar öneme sahip bir risk olduğunu ve enflasyon bir kere yükseldiği zaman aşağı çekmenin zor olduğunu söylüyor. Rogoff'a göre yükselen enflasyon beklentilerini geriye çevirmek oldukça zor. Fiyatlar neden yükseliyor . Enflasyon artışının temelinde ağırlıklı olarak gıda, enerji ve hammadde fiyatlarındaki artış yatıyor. Milyonlarca Asyalı'nın başlıca yiyeceği olan pirinç fiyatları son 1 yıl içinde ikiye katlandı. Dünya Bankası küresel gıda fiyatlarının son 3 yıl içinde yüzde 83 artış gösterdiği tahmininde bulunuyor. Gıda fiyatlarındaki artışın nedeni ise, tahılların alternatif enerji üretiminde kullanılması. . Hindistan ve Çin gibi gelişmekte olan ekonomilerde doğal kaynaklara talebin artması dünya genelinde hammadde fiyatlarını yukarı itiyor. Demir cevheri gibi emtia ürünlerinin fiyatlarındaki artışın şirketlerin maliyetlerine yansıması enflasyonu çıkarıyor. . Petrol fiyatlarınına arz sıkışıklığı nedeniyle 112 dolar/varil düzeyine kadar çıkması akaryakıt ve ulaşım masraflarını yükseltti. . Dolar, enflasyonun bir diğer kaynağı. Dolardaki zayıflık sadece ABD'deki ithal ürünlerin fiyatını artırmakla kalmıyor, paralarını ABD Doları'na bağlayan Suudi Arabistan, Hong Kong, Moğolistan gibi birçok ekonominin başına da enflasyonu sarıyor. Çünkü bu ülkeler, ekonomik durgunluk ile karşı karşıya bulunmasa bile FED'in faiz indirimlerini takip etmek zorunda kalıyor. . Piyasalarda son 10 yıldır devam eden 'kredi bolluğu' da enflasyonu körükleyen faktörler arasında. . Enflasyonu yükselten bazı faktörler de ülkelden ülkeye değişiyor. Örneğin Almanya'da maaşların artması, Çin'de domuz eti sıkıntısı yaşanması, Güney Afrika'da elektrik sıkışıklığı, Hindistan'da memur maaşlarına yapılan zamlar bu faktörlerden bazıları.