İhracatta 'para bulamazsan mal gönder' devri

Sercan AKINCI

İSTANBUL - İhracatta 'takas dönemi' başladı. İhracat yapılan bankacılık sisteminin kullanılmadığı ya da kullanılamadığı ülkelerde ihracatçıyı korumak adına takas usulü ticaret gerçekleştirilebilecek. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü'nce 28 Haziran 2013 tarihinde yayımlanan genelgeye göre, takas usulüne göre ticaret yapılması altı şarta bağlandı. Buna göre, "Takas işleminde tarafların aynı gerçek veya tüzel kişi olmalı. Takas işlemine ilişkin ithalat ve ihracat işleminin aynı gümrük müdürlüğünden yapılmalı. Takas işlemi gerçekleştirileceğinin ithalat ve ihracat işlemlerinin yapılması planlanan gümrük müdürlüğüne dilekçe ile bildirilmesi ve takasa ilişkin sözleşmenin (Takas sözleşmesinin ithal ve ihraç edilecek eşyanın cinsini, Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunu, miktarını, birim fiyatını, toplam değerini ve sözleşme süresini içermesi gereklidir.) aslı ve yeminli tercüman tarafından yapılan Türkçe çevirisinin dilekçeye eklenmeli. Takas işlemi kapsamında yapılan ithalatlarda Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF) tutarı için 4458 sayılı Gümrük Kanununun 202'inci maddesi çerçevesinde teminat verilmeli. Eşya ihracatının önce yapılması halinde, ilk ihracat beyannamesinin tescil tarihinden itibaren 3 ay içerisinde takas işleminin tamamlanmalı. Eşya ithalatının önce yapılması halinde, ilk ithalat beyannamesinin tescil tarihinden itibaren 3 ay içerisinde takas işleminin tamamlanmalı"

'Ülkelerin iç meseleleri ya da kur önemli değil'

Sistemi DÜNYA'ya anlatan Kimyevi Maddeler ve Mamülleri İhracatçı Birliği (İKMİB) Başkanı Murat Akyüz, sistemin ilk olarak İran ile uygulamaya geçtiğini söyledi. Fakat bunun daha önce İran ile yapılan altın ticareti gibi olmadığına vurgu yapan Akyüz, "2 sene boyunce ihracatta takas sistemi üzerine çalışmıştık. Devleti ikna etmeye çalıştık. İran ile yapılan altın ticaretinde altın emtia mıdır, para mıdır diye tartışıyorduk. Biz işimize geldiği gibi kullandık. ABD, bu emtia değildir, paradır dedi. Bunu da "Kontrol altına alır, hatta yaptırım uygularım dedi" diye konuştu. Yeni sistemin herhangi bir döviz kuruna bağlı olmadan ürüne karşı ürün şeklinde kurguladığını ifade eden Akyüz, "Bunu para sıkıntısının olduğu ülkelerde, finansal problemlerin yaşandığı yerlerle uygulayacağız. Bu bölgelere örnek olarak; Sahra Altı, İran, bazı Türki Cumhuriyetler gösterilebilir" dedi.

Takas sistemiyle KKDF kalkıyor

Sistemde önemli olanın ürüne karşı ürün olması olduğuna dikkat çeken Akyüz şöyle devam etti: "Örneğin benim bir şirketimden kot düğmesi gönderiyorduk, ama oradan burada devalüasyon oldu, döviz bulamıyoruz biraz bekleyin diyorlardı. Artık şu hammaddeden şu kadar ton karşılık olarak gönder diyebiliyoruz. O da iç piyasadan rahatlıkla bulabiliyor. Orada döviz kuru ne olmuş, İran'daki bankalar kapalı mı açık mı hiç bakmıyorsunuz. Ayrıca ürünü peşin ödemeyle almadığımız takdirde, devlet yüzde 6 KKDF kesintisi uyguluyordu. Yüzde 6 bizim karımız bile değil. Bu nedenle KKDF'de, para kullanılmadığı için devre dışı kalıyor. Bu sistem ihracat ve ithalattaki ülke tercihini etkileyebilir.  Irak'tan almam da İran'dan alacağım diyebilirim. Ticaretteki ürünün zaten muadil bir değeri olacağı için ihracat ya da ithalat daha düşük gözükmeyecek. Bu yüzden takas sisteminin 2023 hedeflerine olumsuz etkisi olmayacak İhracat yapıldığı anda 250 bin liralık bir mamul gittidenilecek.” Öte yandan, yönetmeliğe göre; ithalat ve ihracatın tamamen veya kısmen gerçekleştirilmemesi halinde ise ithalatın ihracatı aşan kısmı için KKDF ile buna bağlı diğer alacakların tahsili gerekiyor.

'Sistem daha çok yeni duyurmaya çalışıyoruz'

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi sistemin daha çok yeni olduğunu ve duyurmaya çalıştıklarını söyledi. Sistemin uygulanmaya karşın rakamların ortada olmadığını belirten Büyükekşi, "Öncelikle sistem sadece İran ile uygulanmayacak. Finansal sıkıntıların olduğu tüm ülkelerle uygulanacak. Sistemde önemli nokta A şirketinden B şirketine mal gönderiliyorsa, gelecek malda yine B şirketinden A şirketine gelmeli. Araya 3'üncü bir şirket giremez. Türkiye'nin yüksek olan ithalat rakamlarının daha da büyümesinden endişe edildiği için vadeli olarak yapılan ithalatlardan KKDF alınıyordu. Fakat bu sistemle ortada para olmayacağı için KKDF kesintisi de uygulanmayacak” dedi.

Güner: 'İhracatımız yüzde 50 artar'

Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı Ayhan Güner, sistemin kendi sektörlerinde uygulanabilmesi halinde toplam ihracatlarının yüzde 50 artacağını aktardı. Takas usulünün bankacılık sisteminin sıkıntılı olduğu ülkelerde yeni bir açılım getireceğine dikkat çeken Güner, "Bu noktada İran otoriteleri ile görüşülerek, İran'a Türkiye'den mücevher ithalatında serbestlik ortamının yaratılmasına çalışılmalıdır. Böylece özellikle durma noktasına gelen İran'a olan ihracatımızı artırabileceğimizi düşünüyoruz. Uygulamanın gelişmesine bağlı olarak ihracatımıza yeni bir soluk kazandırılabilir. Bunu zaman gösterecektir fakat konunun taraflara ve uygulayıcılara iyi anlatılması uygulamanın da başarısını doğrudan etkileyecektir" dedi.