Noterler, tapu işlemine talip

İbrahim EKİNCİ

DÜNYA - Noterler, tapu işlemlerine talip oldu. Türkiye Noterler Birliği (TNB) Başkanı Yunus Tutar, Latin Noterlik modelini uygulayan 35 Avrupa ülkesindeki uygulamaları inceleyerek ‘Değişim Projesi’ hazırladıklarını söyledi. Tutar, "Tüm Avrupa, Orta ve Güney Amerika ülkelerinde tapu işlerini noterler yapar. Tapu dairesi sayısı sınırlıdır. Oysa Türkiye'de bin 771 noterlik var. Gayrimenkul satmak için gayrimenkulün bulunduğu yere gitmeye de gerek yok" dedi.
Noterlerin talip olduğu diğer bir alan ise "çekişmesiz yargı işlemleri." TNB Başkanı Tutar, "Avrupa ülkelerinde olduğu gibi çekişmesiz tüm yargı işlemlerinin Türkiye’de de noterliklerde yapılmasını talep ediyoruz. Çekişme, anlaşmazlık varsa mahkemeye gidilir ama anlaşmalı işlerde mahkemeye gitmeye gerek yok" diye konuştu.

'Noterde mahkeme ifadesi alınabilir'

Yunus Tutar, noterlerin yargıyı rahatlatabilecek birçok konuda devreye girebileceğini belirtti ve bir de örnek verdi: "Kişi ifade verecek. Bunu duruşma yerine gitmeden, noterin hazırlayacağı güvenli bir kabinde, kimsenin etkisi altında kalmadan, noterin kuracağı sistemle mahkeme salonuna bağlanarak verebilir. Kalkıp Burdur'dan İzmir'e veya bir başka yere gitmez. Duruşma saatinde noterde hazır olur, bağlanır ve verir. Özel kabinde yalnız olarak verir ve birilerinin etkilemesi önlenir" dedi.

'Sabıka kaydını verebiliriz'

Bilindiği gibi noterler, ikinci el araç alış - satışlarda işlem yapabiliyor. 2010'da Emniyet Genel Müdürlüğü ve Maliye ile birlikte bu proje başlatıldı. 2011'de Nüfus İdaresi ile işbirliği sonucunda ‘mirasçılık belgesi’ vermeye başladılar. Gelir İdaresi'yle işbirliği sonucunda ‘defter tasdikleri'ni yapabiliyorlar. Tutar, "İkinci el araç satışları yüzde 335 arttı. Eski sistemde çok zor bir işlemdi. Şimdi noterde 10 dakika yeterli. Eski sistemde 1.4 milyon ikinci el araç satış ve tescili yapılabilirken bugün bu rakam yılda 4.7 milyona çıktı. Vergi de azaldığı için herkes aldığı aracı üzerine almaya başladı. Mirasçılık belgesi 10 dakikada alınabilir hale geldi. Sadece mahkemeler verebiliyordu ve 3 - 4 ayı bulabiliyordu. Noterliklerde 10 dakikada verebiliyoruz. Günde bin 200 mirasçılık belgesi veriliyor" dedi.
 
Bir günde şirket kurmak...

Şirket kurmak önemli ölçüde kolaylaşmakla birlikte hala büyük bir meşakattir. Birçok kurumla ilgilidir. Noterler, kendi uhdelerindeki bölümde yeniliklere gidiyorlar. Yaklaşık bir hafta süren yorucu bir işlem elektronik ortama taşınacak. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın öncülüğünde çalışmalar devam ediyor. 2010'da Mersin’de şirket ana sözleşmelerinin noterliklere elektronik ortamda iletildiği pilot çalışma başlatılmıştı. Çalışma bölge bölge geliştirildi. Yakın zamanda tüm Türkiye genelinde yaygınlaştırılması planlanan proje sayesinde 1 günde şirket kurulabilecek.

Sırada 30 bin kişi bekliyor

1948 yılında Arjantin’de 19 ülke noterler birliğinin biraraya gelmesiyle kurulan Uluslararası Noterler Birliği’nin (UINL) 2012 sonu itibariyle 83 üye ülkeye ulaştı. Merkezi Roma’da olan UINL, noterlik alanında mesleki eğitimler düzenlemek, geliştirmek ve bilimsel çalışmaları desteklemek gibi konularda faaliyet gösteriyor.
Türkiye’de noterlik kanunu 1938’de yürürlüğe girdi. Uluslararası Noterler Birliği’ne 1975 yılında üye olan TNB, geçtiğimiz mart ayı içerisinde de AB Noterler Konseyi’ne (CNUE) 'Gözlemci üye' olarak katıldı.
Noter olmak için hukuk fakültesi mezunu olmak gerekiyor. Noterler, yeni gelişen, küçük yörelerde brüt 10 bin liraya kadar düşük kazançla da bir süre çalışabiliyorlar ancak statüsü yükseldikçe, büyük illere geçtikçe gelirleri milyonları bulabiliyor. Noterler önce 3., sonra 2. sonra da 1. sınıf noter olabiliyor. 3. basamaktan başlamak için sıra numarası alıp beklemek gerekiyor. Diğer yüksek kademelerde 65 zorunlu emeklilik yaşı nedeniyle boşalma oldukça sırası gelen geçiyor. Şu anda 36 bin kişi sıra bekliyor. Noterin geliri birinci basamakta yıllık 10 - 100 bin lira arasında, 2. basamakta 100 - 150 bin lira, 3. basamakta ise 300 - 400 bin lirayı buluyor. Ancak brüt hasılatı birkaç milyonu bulan noterler de var.  TNB Başkanı Yunus Tutar, "Konda bir araştırma yaptı. Noterleri 'para basanlar' olarak biliyorlar. Oysaki işlem ücretlerinin büyük bir kısmı devletin tahsilatıdır. Yılda 1 milyar lira harç tahsil ediyoruz" dedi.
 
Noterlik Kurumu baştan aşağı değişiyor

"Belli bir kalite sağlamak için" sınav sistemi getireceklerini, 'noter yardımcılığı' pozisyonu açılacağını söyleyen Yunus Tutar, Değişim Projesi ile getirecekleri yenilikleri şöyle sıraladı:
"Tüm noterlik işlemleri elektronik ortamda da saklanacak. AB uyum çerçevesinde AB ülkelerindeki noterlik mevzuatına uyum çalışmaları yapılacak. Teknolojik gelişmeler göz önünde bulundurularak noterlik mevzuatı yenilenecek. Noterliklerde hem fiziksel hem hizmet standardı sağlanacak. Vatandaşın her noterlikten aynı hizmeti almasına yönelik çalışmalar yapılacak. AB üyesi ülkelerin ortak bilgi ve belge paylaşımı ile ilgili olarak TNB ve noterliklerin altyapısı hazırlanacak. Mahkemelerin yükünün azaltılmasına yönelik noterliklerce yapılabilecek işlemler ile ilgili çalışmalar yapılacak.

Türk noterin belgesi her yerde geçerli olacak

Yunus Tutar, Ankara'da oldukça modern bir merkez kurduklarını, teknolojik bir arşiv sistemi getirdiklerini, son 5 yılda teknolojik altyapıya toplam 10 milyon dolarlık yatırım yaptıklarını,
10 milyon dolarlık daha yatırım yapmayı planladıklarını söyledi. Tutar, "Ankara’daki merkezde kurulan Merkezi Arşiv Sistemi 1 Ocak 2014’te devreye giriyor. Tüm noterliklerde yapılan işlemler elektronik ortamda kaydedilebilecek, noterliklerde yapılan tüm işlemler entegre sistemde görülecek, organize sahtekârlıkların önüne geçilecek. Vekalet ve azil bankası kuruyoruz. Vekalet verdiniz, iptal ettiniz. Sistemden hemen düşmeli. O vekalet bir yerde kullanılmak istendiğinde, noter numarasından geçerli olmadığını görmeli. Güvenli belge dolaşımı başlıyor. Türkiye'den noterin verdiği belge İngiltere'de geçerli olacak. Alman noterin belgesi Türkiye'de geçerli olacak. Türkler, Almanya'da çeviri olmadan vekalet veriyor, Türkiye'de bir tercüme zorunlu, vatandaş ücret veriyor. Bu kalkacak" diye konuştu.
TNB'nin çoğumuzun vekaletlerde tanıştığı, ahzu kabz, bilata alül gibi anlaşılmaz dilin sadeleştirilmesi için de çalışmaları yaptıklarını söyledi.

Rakamlarla noterlik kurumu
 
•    Türkiye genelinde 670’i 1. sınıf, 522’si 2.sınıf ve 579’u 3. sınıf olmak üzere toplam bin 771 noterlik bulunuyor
•    Noterlerin 635’i kadın ve 884’ü erkek
•    5 bin 600 kişiye direkt istihdam sağlanıyor
•    Türkiye genelindeki noterliklerde yılda 28 milyon adet işlem yapılıyor.
•    Türkiye’de 296 adet ile en çok noterlik İstanbul’da. Sadece bir noterliğin olduğu iller Hakkari, Sinop, Kilis, Ardahan, Artvin ve Bilecik.
•    Noterliklerde en çok yapılan işlemler ikinci el araç satışı ve vekaletnameler.