Taşerona 5 milyar lira tazminat

HÜSEYİN GÖKÇE

Sayıları 1 milyon 20 bin olan taşeron işçilerin kamuda kadroya alınmasıyla, Türkiye’de iş yapma sisteminde köklü değişiklikler yaşanacak. Ortalama olarak kamu alımlarının yüzde 30’unu oluşturan hizmet alımları, önceki gün yayınlanan 696 sayılı KHK ile resmi olarak son buldu. Bu düzenleme ile birlikte kapsamda çalışan işçilerin özlük haklarına ilişkin sorunlar giderildi. Ancak kamuya bu kapsamda iş yapan 17 bin taşeron şirketin, işleri yaparken kullandıkları alet ekipman, bünyelerinde istihdam ettikleri idari personel ve kamunun sözleşmelerin iptali sebebiyle üstleneceği yükümlülükler tartışma konusu olmaya devam ediyor. KHK ile birlikte devam eden sözleşmelerin tamamı feshedilecek ve belirli bir formüle göre idareler, yüklenici firmalara tazminat ödeyecek. Taşeronların kullandığı makineler ise devlet tarafından kısmen satın alınacak veya kiralanacak.

Sadece 2017 yılının ilk yarısında 100 milyar liraya ulaşan kamu alımlarının 30.7 milyar liralık kısmını hizmet alımları oluşturdu. Henüz Kamu İhale Kurulu istatistiklerine yansımamış işlerin dahil edilmesiyle 70 milyar lira civarında sözleşme imzalandığı hesaplanıyor. Taşeron sorununun çözümüne yönelik çalışmaların başlamasıyla birlikte, hizmet sektöründe sayıları yaklaşık 17 bini bulan işverenler bir platform altında toplanarak, çözüm önerilerini bir rapor halinde başbakan ve birçok bakana sundular.

Raporda yer alan bilgilere göre, kamuya hizmet veren firmaların sayısı 17 bin civarında. Bunların büyük çoğunluğu en az iki ortaklı ve toplam etkilenen kişi sayısı 34 bin. Her şirkette ortalama 5 idari eleman çalıştığı varsayımıyla, taahhüt işleri dışında bu firmalar 85 bin kişiyi istihdam ediyor. Raporda, taşeron sisteminin bu şekliyle hayata geçmesi halinde, şirket ortakları ve çalışanlarla birlikte, doğrudan 119 bin kişi işsiz kalacak. Hizmet alımına yönelik taahhüt firmalarının bankalara BCH/KMH türünden 8.5 milyar lira civarında olan borçların ödenme imkanı kalmayacak. 

70 milyar liralık sözleşme

Taşeron firmalarla kamu arasındaki sözleşmelerin feshinden kaynaklı olarak, idareler firmalara tazminat ödemek zorunda kalacak. 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 24’üncü maddesine göre, fesih halinde sözleşme bedelinin yüzde 80’i ile firmanın o ana kadar yaptığı işin tutarı arasındaki farkın yüzde 5’i kadar tazminat doğacak. Kamu İhale Kurumu istatistiklerine göre 2017 yılı Ocak-Haziran döneminde hizmet kapsamında 30 milyar liralık sözleşme imzalandı. Yılın tamamında bu rakamın 70 milyar lirayı aşması öngörülüyor. Söz konusu sözleşmelerin önemli bir kısmına başlanmadığı için de idarelerin iptal kaynaklı olarak 2.5 milyar lira civarında ödeme yapacağı hesaplanıyor. Devam eden işlerle birlikte bu rakamın 5 milyar lirayı bulması öngörülüyor.

Sözleşme sırasında peşin olarak ödenen, toplam bedelin yüzde 1.57’si oranındaki damga vergisi, karar pulu ve Kamu İhale Kurumu payı bedellerinin iade edilmesi durumu ortaya çıkacak. Devam eden işler ve yeni imzalanan sözleşmelerle iade tutarı 2 milyar lira olarak hesaplanıyor. Raporda, taahhüt şirketlerinin tahminen 1.5 milyar lira olarak hesaplanan SGK prim ve stopajları ile KDV borçlarının ödenme imkanı kalmayacağı kaydediliyor. Ancak KHK’da yapılan düzenleme ile yüklenici kuruluşlara yapılacak ödemelerden, kamuya olan borçlarının mahsup edileceği hükmü getirildi.

“Güvenlik soruşturmaları 3 ayda bitmez”

Öte yanan platform temsilcileri DÜNYA’ya yaptıkları açıklamada, yasal düzenleme yapıldıktan sonra 3 ay içinde taşeron işçilerin kadroya geçirileceği yönündeki açıklamaları hatırlatarak, teknik olarak bunun mümkün olmadığını öne sürdüler. Kaynaklar, özellikle FETÖ kaynaklı çok sayıda soruşturmanın halen sürdüğünü belirterek, bu kadar yoğun bir ortamda 1 milyon kişinin güvenlik soruşturmasının 3 ay gibi kısa sürede bitirilemeyeceğini kaydettiler.

Alet ve ekipmanları devlet alacak

İşverenlerin, taşeronluk işlerinde kullanılan alet ve ekipmanları devletin almasına yönelik önerileri KHK’da kısmen karşılandı. Ancak bu işlemlerin fiili olarak nasıl gerçekleştirileceği netlik kazanmadı. KHK’nın 127’nci maddesinde, feshedilen sözleşmelerde konu işlerde kullanılan taşınırlar ve tüketim malzemeleri, kamu tarafından satın alınabilecek veya kiralanabilecek. Bu işleme ise bir Maliye Bakanlığı temsilcisinin yer aldığı 3 kişilik komisyon karar verecek.