Teşvikte asgari geçim bariyeri

ANKARA - İstihdam sorununu çözmek için sunulan teşvik jesti, asgari geçim indirimi nedeniyle yatırımcının kursağında kaldı. Yılbaşında yürürlüğe giren 'asgari geçim indirimi', 49 ilde teşvikten yararlanan yatırımcılar için kabusa dönüştü. Uygulama, bu illere yatırım yapan işverenlerin çalışan başına 77.57 YTL'lik Gelir Vergisi Stopajı teşvikinin büyük bir kısmını ortadan kaldırdı. Yatırımcıyı isyan ettiren olay şöyle gelişti: Teşvik kanunuyla 49 ildeki organize sanayi bölgelerinde yatırım yapanlara, çalışan başına asgari ücretin belirli bir oranında Gelir Vergisi Stopajı indirimi yapılacağı belirtildi. Bu illerin OSB'leri dışındaki yatırımcılara uygulanacak indirim ise belirlenen rakamın yüzde 80'i olacaktı. Bu rakam yılbaşından bu yana uygulanan asgari ücret gözönüne alındığında 77.57 YTL'ye denk geliyordu. Yılbaşında ise Asgari Geçim İndirimi yürürlüğe girdi. Bu durumda stopaj indirimlerinin bir kısmının çalışana ödenmesi gerekiyordu. Ancak teşvikli bölgelerde ne olacağı net değildi. Oradaki yatırımcılar da indirimi çalışana yansıtamadılar. 6 Haziran'da çıkan kanun ile Gelir İdaresi Başkanlığı, yatırımcıların stopaj teşvikini, işçinin payını ödedikten sonra uygulamalarını istendi. Yani çalışana ödenecek asgari geçim indiriminin, 49 ilde yatırım yapanlara sağlanan teşvikten ödenmesine karar verildi. Çalışanlara ödenecek kısım ise verilen teşvikin yarısından fazlasını götürüyor. Şöyle ki; Asgari Geçim İndirimi'ne göre eğer çalışan bekarsa stopajın yüzde 50'si işçiye ödeniyor. Evliyse bu oran yüzde 60'a iki çocvklu ise yüzde 75'e, 4 çocuklu ise yüzde 85'e çıkıyor. Dolayısıyla 4 çocuklu bir çalışanı olan işveren, aldığı teşvikin yüzde 85'ini işçiye ödüyor. Maliye Bakanlığı'ndan üst düzey bir yetkili ise teşvikli bölgelerde asgari geçim indirimi uygulaması ile işverenin gelir vergisi terkin oranında düşüş gösterdiğini dile getirdi. 4 çocuklu ve evli bir işçi için terkin tutarının sıfır olacağını söyleyen Yetkili, süreci şöyle anlattı: "Teşvikli bölgelerde yeni işe aldığı elemanın gelir vergisini yüzde 80'ini terkin ettiriyor. Bir kişinin istihdamının vergisi 77 lira. Daha önce yani asgari geçim indirimi öncesinde istihdamın yüzde 80'ini terkin ettiriyordu. Yani yaklaşık 60 lirası terkin oluyordu. Kalan aradaki farkı ödüyordu. Yimdi ise asgari geçim indirimi ile birlikte vergi yükünü indirdik. Yeni durumda işe aldığı kişi bekarsa vergisi 77 lira değil yüzde 50 indirimli oluyor. Yani 38 lira ödeyeceği vergi çıkıyor. Terkin edeceği kısım bunun yüzde 80'i oluyor. Yani teşvik kapsamında 24 lira terkin ettiriyoruz. İşveren diyor ki biz önceden 60 lira terkin ediyorduk, şimdi 24 lira terkin ediyoruz. Bende diyorum ki biz zaten senden alacağımız vergiyi azalttık. 77 liradan 60 lira terkin ediyordun, 17 lira ödüyordun. Şimdi 37 liradan 28 lira terkin ediyorsun 10 lira ödüyorsun. Daha az ödüyorsun. Hatta evli ve çocuklu olmasına göre indirim artıyor ve terkin miktarı azalıyor hatta 4 çocukluda sıfıra iniyor." Maliye Bakanlığı'ndan üst düzey yetkililer, teşvikli illerde yatırımı bulunan işverenin maliyetini artıran Asgari Geçim indirimi uygulamasında geri adım atılmayacağının altını çizdiler. Benzeş: Teşvik süresince ödemeyi devlet yapsın Merzifon'daki Organize Sanayi Bölgesi'ne yatırım yapan APS Giyim'in sahibi Osman Benzeş, bu durumu DÜNYA'ya değerlendirdi. Benzeş, vergi iadesi yerine getirilen geçim indirimi teşvikli bölgelerde de uygulanacak ise 5 yıllık teşvik süresi dolana kadar bu tutarın devlet tarafından işçiye ödenmesi veya işçinin ödeyeceği diğer vergiden mahsup edilmesi hakkının tanınmasını önerdi. Uygulama nedeni ile aylık 35 bin YTL maliyet çıktığını belirten Benzeş, sözlerini şöyle sürdürdü: "5084 sayılı Yatırım ve istihdam Teşvik Kanunu ile işveren bugün ki asgari ücret üzerinden 77.57 YTL Gelir Vergisi stopajı teşviki sağlanmıştır. Ancak son çıkan 6 Haziran 2008 tarihinde yayınlanan 5766 sayılı Kanunu Asgari Geçim indirimi teşvik unsurlarından önce uygulanarak işçiye ödenmesi gerektiği bildirilmiştir. Bu uygulama ile 77,57 YTL'lik teşviğin yaklaşık yüzde 80'i ortadan kalkmıştır. Bu da 700 kişi istihdam fabrikamızda aylık ortalama 35 bin YTL ek yüke neden olmuştur. İşverene yük getirmeden çalışan şartlarını iyileştirmeyi amaçlayan asgari geçim indiriminin 5766 nolu kanunun geçici 73. maddesinin yürürlüğe girmesi ile, teşvikli bölgelerde yatırım yapan firmalara 5 yıl için tanınmış olan teşvik unsurlarının önemli bir bölümü geri alınmıştır. Yatırımcı 5 yıl süre ile muaf tutulduğu vergiyi bu uygulama ile işçiye ödeme muafiyeti ile karşı karşıya kalmıştır." Türkiye'nin önde gelen yatırımcılarından Sanko Holding Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Konukoğlu da şunları söyledi: "Devlet bir taraftan veriyor bir taraftan geri alıyor. Asgari geçim indiriminden önce muaf oluyorduk. Biz yatırımımızı yaparken hesabımızı kitabımızı yapıyoruz. Bu maliyetlerimizi artırıyor. Biz teşvikli illerdeki işletmelerimizde 3 binin üzerinde istihdam sağlıyoruz. Türkiye'de özellikle tekstil zaten zor durumda böyle bir şeyin gelmesi ister istemez maliyeti artırıyor. Çok büyük emek yoğun işlerdeki ithalattan dolayı Türk sanayisi zor durumda şimdi. Her gün yeni bir yasa çıkıyor. Ama bu çıkan yasaların yatırımların önünü engellememesi lazım." Teşvik Kanunu ne diyor ? Yatırımların ve istihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 3. maddesine göre, 1 Ekim 2003 tarihinden itibaren yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu iş yerlerinde çalıştırdıkları işçiler ile 1.10.2003 tarihinden önce işe başlamış olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tarihten önce ilgili idareye vermiş oldukları en son dört aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri işçi sayısına ilâve olarak yeni işe aldıkları ve bu iş yerlerinde fiilen çalıştırdıkları işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamı, diğer yerlerdeki iş yerleri için yüzde 80'i, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilir. Terkin edilecek tutar, yeni işe alınan işçi sayısı ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken verginin çarpımı sonucu bulunacak tutarın organize sanayi ve endüstri bölgelerindeki iş yerlerinde tamamını, diğer yerlerdeki iş yerlerinde ise yüzde 80'ini aşamaz. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.