Türkiye 2013’te 100 milyar dolar ticaret açığı verdi

İSTANBUL - Dış ticaret açığı 2013 yılını 16 milyar doların üzerindeki altın ithalatının etkisiyle 2012 yılına göre yüzde 18.7 artışla, OVP hedefinin de hafif üzerinde, 99.78 milyar dolar ile tamamladı.

Ekonomistler, aralık ayında ithalatta yaşanan sert artışta, gerek kurdaki artış gerek bazı sektörlerde yeni yıl ile birlikte taksitlere getirilecek sınırların da etkisiyle talebin erkene çekilmesinin etkili olduğunu belirtiyorlar.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, dış ticaret açığı aralıkta yüzde 37.3 artarak 9.92 milyar dolar oldu. Beklenti açığın 7.9 milyar dolar olması idi. Beklentilerin üzerinde gelen dış ticaret açığında aralık ayında altın ithalatında yaşanan yüzde 300'ün üzerindeki artış etkili oldu.

TÜİK verilerine göre kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller kaleminde aralıkta ithalat yüzde 301.5 artışla 1.48 milyar dolar, ithalat yüzde 90.2 artışla 16.23 milyar dolar oldu.

TÜİK verilerine göre ihracat aralık ayında yüzde 4.9 artışla 13.22 milyar dolar, ithalat yüzde 16.7 artışla 23.14 milyar dolar oldu. İhracat 2013 yılında yüzde 0.4 düşüşle 151.87 milyar dolar, ithalat yüzde 6.4 artışla 251.65 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Odeabank tarafından yayımlanan raporda "Aralık'ta ithalattaki hızlanmada esasen talebin erkene çekilmesinin etkili olduğunu düşünüyor ve aylık bazda dış ticaret açığında en yüksek seviyenin geride kaldığını öngörüyoruz" görüşüne yer verilirken not, şöyle devam etti: "2013'te açığın 11.8 milyar doları rekor kıran net altın ithalatından kaynaklandı. Altın hariç bakıldığında ise 2013 yılında ihracat yüzde 6.9, ithalat ise yüzde 3,4 oranında artarak orta vadeli görünüm için iyimser bir tabloya işaret ediyor. Aralıkta cari açığın 8 milyar dolar civarında gerçekleşeceğini ve 12 aylık cari açığın kasımdaki 61 milyar dolardan aralıkta 64 milyar dolara yükseleceğini tahmin ediyoruz."

OVP'ye göre dış ticaretin 2013 yılını 98 milyar dolar ile tamamlaması bekleniyordu. OVP'de ihracat tahmini 153.5 milyar dolar, ithalat tahmini 251.5 milyar dolardı.

HSBC Portföy Stratejisti Ali Çakıroğlu, "Beklentilerin belirgin üzerinde gelen dış ticaret açığında ithalattaki sert artış etkili olmuş görünüyor. İthalattaki artışta ise kurdaki son gelişmeler ve artan belirsizliğin etkisiyle öne çekilmiş talebin etkili olduğunu düşünüyoruz" dedi.

Enerji ithalatı 56 milyar dolara yakın

Dış ticaret açığındaki en büyük kalemlerden olan enerji ithalatı da yılı 56 milyar dolara yakın OVP tahminlerinin 3 milyar dolar altında tamamladı. TÜİK verilerine göre enerji ithalatı Aralık'ta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1.5 artarak 5.22 milyar dolar olurken, 2013 yılının tamamında ise yüzde 7 azalarak 55.92 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. OVP'de 2013 yılı için enerji ithalatı öngörüsü 59 milyar dolardı.

Öne çekilmiş talep etkili oldu

Bankacılar, tüketicilerin hem kurdaki yükseliş, hem yeni yıl öncesi olası vergi değişikliklerinden etkilenmemek, hem de bazı sektörlere getirilen taksit sınırlaması öncesi erkene çekilmiş ithal ürün talebinin aralık ayında ithalatta sert bir artış yarattığını ancak bunun bir kerelik ve geçici olduğunu öngörüyorlar.

Döviz kuru kaynaklı fiyat artışlarından etkilenmek istemeyen tüketici talebinin öne çekilmesi ve kampanyalı satışlar ile otomotiv pazarı aralık ayında yüzde 12.4 artışla 129,718 adet olurken, otomobil satışları Aralık ayında yüzde 25.05 artarak 101,199 adete yükseldi.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), kredi kartları ile mal ve hizmet alımlarında vade süresini 1 Şubat 2014 tarihinden itibaren 9 ayla sınırladı. Kredi kartlarıyla gerçekleştirilecek telekomünikasyon ve kuyumla ilgili harcamalar ile yemek, gıda ve akaryakıt alımlarında taksit uygulanamayacak.

Altın ithalatında 302.3 ton ile rekor

Altın fiyatlarının düşmesinin iç talebi körüklemesinin yanı sıra enerji ihracatı karşılığı elde ettiği geliri altına çeviren İran'ın talebi nedeniyle Türkiye'nin altın ithalatı 2013'te bir önceki yıla göre yüzde 150 artarak 302.3 ton ile rekor seviyeye yükseldi. İran'a uygulanan ambargolar nedeniyle, Türkiye bu ülkeden ithal ettiği petrol ve doğalgazın parasını Halkbank'ta açtığı TL hesaplarına yatırıyor ve İran da bu parayı altına çevirerek doğrudan ya da Birleşik Arap Emirlikleri üzerinden ülkesine aktarıyordu.

Bu aktarım nedeniyle, Türkiye'nin altın ihracatı 2012 yılında rekor düzeyde gerçekleşti. Ancak ABD'nin bu ticareti engellemek üzere geçen yıl temmuz ayında daha sıkı yaptırımları devreye sokması üzerine, Türkiye'nin altın ihracatı azalma trendine girerken, altın ithalatı patlama yaşadı.