Uzmanlar Dış Ticaret rakamlarını değerlendirdi

İSTANBUL - Haziran ayında dış ticaret açığı %30 geriledi.  2012 yılı Haziran ayında, 2011 yılının aynı ayına göre ihracat %16,9 artarak 13 milyar 266 milyon dolar, ithalat %5,4 azalarak 20 milyar 441 milyon dolar olarak gerçekleşti.  Aynı dönemde dış ticaret açığı 10 milyar 255 milyon dolardan, 7 milyar 176 milyon dolara geriledi.

TÜİK'in açıkladığı rakamları ekonomistler ve uzmanlar yorumladı:

Yatırım Finansman Menkul Değerler Başekonomisti Levent Durusoy

Yatırım Finansman Menkul Değerler Başekonomisti Levent Durusoy


Yatırım Finansman Menkul Değerler Başekonomisti Levent Durusoy, dış ticaret açığının beklenenden olumlu gerçekleştiğini söyledi. TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret istatistiklerine ilişkin değerlendirmede bulunan Durusoy, ihracat rakamlarının da beklentilerin üzerinde gerçekleştiğini, fakat burada altın ihracatının önemli bir payı bulunduğunu söyledi.

Yüzde 10 üzerinde bir ihracat büyümesinin söz konusu olduğunu belirten Durusoy, şunları kaydetti:
"Altın hariç tutulduğunda bu rakam yüzde 5'lere geriliyor. İthalatta ise ciddi anlamda beklentinin altında oluşan bir rakam söz konusu. Özellikle sermaye malı ve tüketim malı ithalatında ciddi bir daralma var. Bu iç talebin yılın ikinci çeyreğindeki toparlanma temposu ile ilgili bir miktar olumsuz sinyaller de veriyor diyebiliriz. Ama sonuç olarak birikimli dış ticaret açığının daraldığını görüyoruz."
Yıllık birikimli dış ticaret açığını 94-94,5 milyar dolar düzeyine indiğini ve bu rakamın 2011 yılı mayıs ayından beri en düşük düzeyinde olduğunu kaydeden Durusoy, "Bununla birlikte cari açık geçen ay yıllık 67 milyar doların üzerinde açıklanmıştı. Bu rakam 64 milyar dolar düzeyine inebilir" dedi.
Dış taraftaki dengelenme sürecinin devem ettiğini ifade eden Durusoy, "Yılın ikinci yarısında önemli bir iç talep canlanması olursa yılın sonlarına doğru 12 aylık birikimli rakamlardaki bu düşüş trendi sona erebilir. Genel olarak piyasasın beklediğinden daha olumlu bir dış ticaret açığı gördük" diye konuştu.


Erste Group Başekonomisti Özlem Derici

Erste Group Başekonomisti Özlem Derici

Erste Group Başekonomisti Özlem Derici, dünya ekonomisinde ciddi bir gerileme sürecine girmesi durumunda ihracatta beklentilerin üzerinde gelen rakamların sürdürülebilir olamayacağını ifade etti. Haziran dış ticaret verilerinin beklenenin üzerinde olumlu geldiğini söyleyen Derici, geçen yıla göre enerji dışı ithalatta yüzde 10,6'lık bir düşüş olduğuna vurgu yaparak, şunları kaydetti:
"Yüzde 20'nin üzerinde olan hatta yüzde 25'lere ulaşan enerji ithalatı da son iki-üç aydır düşük seyrederek katkısını sürdürmektedir. Bunun cari açığa yansıması pozitif. Dikkat edilmesi gereken ise; ikinci yarı verileri... Biz ikinci yarıda ekonomide toparlanma bekliyoruz. Ama bir yandan da dünyada ekonomik yavaşlama eğilimi devam ediyor. İhracatta beklentilerin üzerinde gelen rakamlar sürdürülebilir olmayabilir, eğer dünya ciddi bir gerileme sürecine giriyorsa... İhracat tarafı zayıflayabilir. İç talepteki hafif toparlanma ile ithalat başını kaldırabilir. Enerji fiyatları da beklenildiği gibi 100 dolarların altında kalsa, iç talepteki canlanmayı telafi edebilir, ama öyle görülmüyor. Dış ticaret açığındaki yavaşlama devam edecek ve bunu cari açıkta görebileceğiz.
Altın ihracatı ve ithalatına bakıldığında dengedeyiz. İhracat performansına baktığımız zaman ise altın hariç ihracata bakmak gerekiyor. Toplam dış ticarete etkisi çok değil."

BETAM Araştırma Uzmanı Dr. Zümrüt İmamoğlu

BETAM Araştırma Uzmanı Dr. Zümrüt İmamoğlu

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM), Araştırma Uzmanı Dr. Zümrüt İmamoğlu, dış ticaret istatistikleri ile ilgili olarak, cari açıkta Ekim'den beri süregelen azalmanın devam edeceğini düşündüklerini belirtti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan 2012 Haziran ayına ilişkin geçici dış ticaret verilerini AA muhabirine değerlendiren İmamoğlu, "Büyümedeki yavaşlamaya paralel olarak dış ticaret açığındaki azalma devam ediyor. Haziran ayında geçen seneye göre ihracatta 2 milyar dolarlık artış olurken, ithalatta yaklaşık 1 milyar dolarlık azalma oldu, böylece dış ticaret açığı 3 milyar dolar azaldı. Ancak son birkaç aydır İran'a yapılan altın çıkışı, ihracatın normal seyrinden daha yüksek görünmesine neden oluyor, aynı zamanda ithalatı da olduğundan yüksek gösteriyor. Haziran ayında toplam altın ihracatı 1,36 milyar dolar, altın ithalatı ise 1,34 milyar dolar oldu. Dolayısıyla net toplama bakıldığında altın ticaretinin Haziran ayı dış ticaret açığına etki etmediği görülüyor" tespitlerinde bulundu.

İhracat talebinin küresel kriz yüzünden hala baskı altında olduğunu belirten İmamoğlu şunları söyledi:
"2. çeyrekte ilk çeyreğe kıyasla ihracatta nominal olarak yüzde 8,5, ithalatta ise yüzde 2,8 artış görüyoruz. Ancak altın ihracat ve ithalatından ayrıştırıldığında ihracattaki artışın yüzde 3,5 civarında kalacağını, ithalatın ise yatay seyretmiş olacağını belirtelim. Burada önemli olan ithalattaki azalmanın çeyreklik bazda durmuş olması. Dolayısıyla bundan sonra net dış ticaretin büyümeye katkısı ağırlıklı olarak ihracat artışlarına bağlı olacak. İhracat talebi ise küresel kriz yüzünden hala baskı altında. Türkiye'nin 2012'de iç talebi canlandırmadan yüzde 4 büyümeyi sağlaması zor görünüyor. Dış ticaret açığındaki azalma cari açığa da elbette yansıyacak ve Ekim'den beri süregelen azalma devam edecektir. Bu da Türkiye'nin finansal kırılganlığını daha da azaltacak hatta yılın son çeyreğine doğru tekrar iç talebi canlandırıcı politikaların uygulamaya geçirilmesi için cesaretlendirici olabilecektir."

ING Bank Başekonomisti Sengül Dağdeviren

ING Bank Başekonomisti Sengül Dağdeviren

ING Bank Başekonomisti Sengül Dağdeviren, ithalattaki gerileme ve ihracattaki olumlu performansın katkısı ile Haziran'da dış ticaret açığının piyasa tahmininin altında kaldığını söyledi.

TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret istatistiklerine ilişkin değerlendirmede bulunan Dağdeviren, ihracatın altın satışına bağlı olumlu hareketini devam ettirmesine ve 2012 yılının ilk yarısında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16,9'luk ciddi bir artış kaydetmesine ek olarak, ithalatın 2012 yılı ilk yarıda yüzde 5,4 küçülmesi sonucu 7,2 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiğini söyledi. Dağdeviren, Haziran ayında dış ticaret açığının, 7,5 milyar dolar olan tahminlerine yakın, 8 milyar dolar olan piyasa tahmininin ise oldukça altında gerçekleştine dikkati çekti.

Kasım 2011'den itibaren toparlanma sürecindeki yıllık dış ticaret açığının Haziran'da 94,6 milyara gerilediğini kaydeden Dağdeviren, "Net enerji ithalatı hariç yıllık dış ticaret açığındaki daralma eğiliminin de devam ederek 43,1 milyar dolara gerilediğini, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriler, ihracatın aylık olarak yüzde 2,9 arttığını, ithalatın ise yüzde 0,1 oranında düştüğünü ortaya koydu" dedi.

Haziran'da geniş ekonomik gruplar sınıflamasına göre ithalatta artış yönünde katkı yapan tek grubun ara malları olduğunu belirten Dağdeviren, şunları kaydetti:
"Sermaye malları ve yatırım malları ithalatında sırasıyla 2012 yılı ilk yarısında yüzde 30,7 ve yüzde 20,0 azalma görüldü. Fasıllara göre ithalatta ilk yarı değişime katkılara bakıldığında ise mineral yakıt-yağlar, kıymetli taşlar–metaller ve suni filamentler dışındaki temel fasılların hepsinin ithalattaki değişime katkıları negatif oldu. Yıllık ithalattaki gerilemeye en önemli negatif katkı ise kazan, makinalar ve mekanik cihazlar ile motorlu kara taşıtları fasıllarından geldi. İthalatın Haziran'daki seyri ekonomik aktivitede 2011'in ikinci yarısından bu yana gözlenen yavaşlamanın etkisinin sürdüğünü gösterdi."

Ülke gruplarına göre yüzde 37,1 olan AB ülkelerine yapılan ihracatın payının, Haziran 2011'deki yüzde 48,2'ye göre azaldığını ifade eden Dağdeviren, aynı dönemde, Kuzey Afrika ve Yakın-Ortadoğu ülkelerine yapılan toplam ihracatın payının yüzde 25,4 seviyesinden yüzde 37,1'e yükseldiğini ve Avro Bölgesi'nde yavaşlayan talebin, ihracat pazarlarını çeşitlendirilmesi ile kısmen dengelenmeye devam edildiğini belirtti.

Haziran verilerinin ithalatta 2011 yılı sonundan beri görülen zayıflama eğilimi ile birlikte ekonomide henüz bir ivmelenmenin olmadığını gösterdiğini ifade eden Dağdeviren, "Enerji hariç dış ticaret açığında daha belirgin olan iyileşmenin petrol fiyatlarındaki gelişmelere de bağlı olarak toplam açıktaki toparlanmayı yılın kalan döneminde de destekleyeceğini düşünüyoruz. İhracatta kıymetli maden hariç geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre büyümenin yılın ilk yarısında yüzde 5,7'de kalması ise (2011 yılında bu oran yüzde 19 idi) dış gelişmelere duyarlılığın devam ettiğini gösteriyor" dedi.
 

Abank Başekonomisti Serdar Şenol

Abank Başekonomisti Serdar Şenol


Abank Başekonomisti Serdar Şenol, yıl sonunda dış ticaret açığının 90 milyar doların altına gerileyebileceğini, bunun sonucunda da yıl sonu cari açığın 60 milyar doların altına inebileceğini söyledi. Dış ticaret verilerinin beklentilerine yakın geldiğini belirten Şenol, beklentilerinin ithalatta 20,4 milyar dolar, ihracatta ise 13 milyar dolar düzeyinde olduğunu, ihracatın beklentilerin üzerinde gerçekleştiğini kaydetti.

İhracat tarafında altının katkısı göz ardı edildiğinde yüzde 4'lük bir pozitif hareket olduğunu anlatan Şenol, cari açık ve dış ticaret açığındaki dengelenmenin güçlenerek devam ettiğini ifade etti.

İthalat tarafında bir miktar kıpırdanma beklentisi olduğunu, fakat iç talebin hem tüketim hem de yatırım anlamında zayıflamaya devam ettiğini söyleyen Şenol, şu değerlendirmede bulundu:
"İhracat çok güçlenemediği için ithalatın zayıf seyri bir miktar daha devam edecek gibi duruyor. Bu verilerin önemi, kredi derecelendirme kuruluşunun bakış açısında önemli bir risk faktörü idi. Burada bir toparlanma var. Yıl sonu sonu cari açık 60 milyar doların altına inme olasılığı fazlalaştı. Yıl sonunda GSYH'nın yüzde 7-7,5 düzeyinde bir açık gerçekleşecek. Büyümeyi de koruyarak, yüzde 10'lardan buraya gelmek önemli."

Türkiye'de neredeyse altın kalmadığını belirten Şenol, "İhracatın tamamı ithalata dayalı. Altında yurt içi stoklar kullanılıyor ve altın artık tamamen ithal edilip gönderiliyor" dedi.
Yüzde 12'ye varan ithalat daralması söz konusu olduğunu ifade eden Şenol, bunun talep tarafında çok ciddi bir daralmaya işaret ettiğini, krediler tarafında işlerin bir miktar daha iyi gözükse de dış ticaret tarafının olumsuz seyrettiğini belirtti.

Yıl sonunda dış ticaret açığının 90 milyar dolarına altına gerileyebileceğini, bunun anlamının da 60 milyar doların altına gerileyen cari açık olabileceğini söyleyen Şenol, "Bu anlamda Merkez Bankası'nın gidişattan memnun olduğunu, çok başarılı sonuçlar alındığını, sözkonusu durumun Merkez Bankası'nın elini rahatlatacağını düşünüyorum" dedi.