Yabancı sermayede sert düşüş!

Naki BAKIR

ANKARA - Yılın ilk yarısında Türkiye'ye gelen doğrudan yatırımlarda geçen yıla göre oldukça sert bir düşüş yaşandı.

DÜNYA'nın Merkez Bankası ödemeler dengesi veri setinden yaptığı hesaplamaya göre, Ocak-Haziran döneminde çeşitli sektörlerde doğrudan yatırım amacıyla getirilen yabancı sermaye miktarı brüt bazda 3 milyar 937 milyon dolar olurken, aynı dönemde 254 milyon dolarlık da çıkış yaşandı. Böylece net sermaye girişi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 43.8 azalışla 3 milyar 683 milyon dolar oldu.

Aynı dönemde yabancıların Türkiye'den gayrimenkul alımları net bazda 1 milyar 319 milyon dolarla geçen yıla göre sadece yüzde 4.8 arttı. Yabancı sermayeli firmaların dış ortaklarından kullandığı kredilerin geçen yıl ilk yarıda 365 milyon dolar olan neti, bu yıl aynı dönemde eksi 62 milyon dolarla aleyhte gerçekleşti. Başka deyişle firmalar net geri ödemeyle bu tutarda bir dövizi ülkeden çıkardılar.

Bu gelişmelerle yurtdışı yerleşiklerin gayrimenkul alımı ve yabancı ortak kredisi dahil geniş tanımdaki doğrudan yatırımlarının altı aylık toplam tutarı 4 milyar 940 milyon dolarla geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 39.6 altında kaldı. Bu tutar geçen yıl ilk altı ayda 8 milyar 181 milyon dolar düzeyine ulaşmıştı.

Ocak-Haziran döneminde Türklerin yurtdışındaki doğrudan yatırımlarının neti de geçen yıla göre yüzde 43 azalarak 1 milyar 425 milyon dolara geriledi. Böylece altı ayda doğrudan yatırımlar alanında Türkiye'ye net sermaye girişi 3 milyar 515 milyon dolarla geçen yılın yüzde 38.1 altında gerçekleşti.

Yarıdan fazlası 5 ülkeden

Ocak-Haziran döneminde doğrudan yatırım niteliğinde en fazla yabancı sermaye 634 milyon dolarla Avusturya'dan geldi. Bu tutar, altı ayda brüt 3 milyar 937 milyon dolar olan yabancı sermaye girişinin yüzde 16.1'ini oluşturdu. Getirilen sermayede Avusturya'yı 500 milyon dolarla Hollanda, 445 milyon dolarla İspanya, 343 milyon dolarla Lübnan ve 313 milyon dolarla Japonya izledi. Beş ülkenin girişlerdeki toplam payı yüzde 60'a yaklaştı.

Yabancı sermaye girişinde Almanya 257 milyon, Fransa 201 milyon, Kuveyt 181 milyon, ABD 164 milyon, Rusya 147 milyon dolarla ilk on menşe ülke arasında yer aldı. Bu on ülkeden gelen sermaye, toplamın yüzde 81'ini oluşturdu.

Büyük bölümü bankacılığa

Ocak-Haziran döneminde yabancı sermaye girişlerinden en büyük payı alan sektör ise 1 milyar 473 milyon dolarla finans ve sigorta faaliyetleri oldu. Sektöre gelen doğrudan yabancı sermaye toplam tutarın yüzde 37.4'ünü oluşturdu. Bu tutarın 879 milyon doları bankacılık, 456 milyon doları sigorta, reasürans ve emeklilik fonları, 122 milyon doları holding şirketlerinin faaliyetleri, 16 milyon doları da diğer finansal hizmetler için getirildi.

Altı aylık sermaye girişinde finans ve sigorta sektörünü, 246 milyon dolarla bilgisayar, elektronik ve optik ürünler imalatı, 220 milyon dolarla gıda, 201 milyon dolarla toptan ve perakende ticaret, 102 milyon dolarla kağıt ve aynı tutarla inşaat sektörü izledi.

Hizmetler alanındaki toplam sermaye girişi 2 milyar 75 milyon dolara ulaştı. Bu tutar, imalat sanayiinde 899 milyon, elektrik gaz ve su sektöründe 764 milyon, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe 185 milyon ve tarım sektöründe 14 milyon dolar olarak gerçekleşti.