Yapı denetiminde para değil 'kura' konuşacak

HÜSEYİN GÖKÇE 

Türkiye'de yıllardır yapı denetim sisteminin temel problemlerinden birisi olan, müteahhitlerin yapıları denetleyecek firmaları kendilerinin seçmesi ve parasını ödemesi sistemi, 1 Ocak 2019'dan itibaren değişiyor.

Eş zamanlı olarak, betonun kalitesinin elektronik ortamda test edilebilmesi için betonların içine çip yerleştirilecek. Mayıs ayında çıkan torba yasada yer alan düzenleme uyarınca, yeni yılla beraber, yapı denetim firmaları projelere merkezi sistemden kura ile atanacak. Düzenlemeyi değerlendiren Yapı Denetim ve Deprem Mühendisleri Derneği Başkanı Nazmi Şahin, yapı denetim sisteminin mevzuattan kaynaklanan sorunlar sebebiyle sağlıklı işlemediğini, denetçi firmaların müteahhitlerin ayağına giderek "sizi denetlemek istiyorum" diyerek iş istediklerini aktardı. Bu koşullarda para alınan yerin denetlenmesinin sıkıntı yarattığına dikkat çeken Şahin, artık yapı denetim firmalarının kura ile belirleneceği için sistemin daha sağlıklı hale geleceğini bildirdi.

Türkiye'de yapı denetim sisteminin 1999 yılındaki Marmara depreminin ardından yürürlüğe girdiğini hatırlatan Nazmi Şahin, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının yapı denetim sektörünün daha kaliteli ve verimli çalışabilmesi için denetleyen ile denetlenen arasındaki ilişkiyi kestiğini söyledi.

Buna karşılık gerek sahada yapılan gerekse mevzuat kaynaklı bazı hatalar sebebiyle denetim sisteminin işlevselliğini yitirmeye başladığını dile getiren Şahin, "Yanlış sistemde doğru çözüm üretmek de çok zordu. Yaklaşık 18 Yıldır yapı Denetim firmaları, Kamu adına denetim yapacağı, denetleyeceği inşaatları, kişilerin ayaklarına giderek sizi denetlemek istiyorum diye iş istiyordu. Sizce böyle bir denetimin sağlıklı olması mümkün müdür" diye konuştu.

11 Mayıs 2018 tarihli torba yasa ile yapı denetim sisteminde yapı sahipleri ile yapı denetçilerini birbirinden ayıran düzenleme yapılarak, denetçinin müteahhit tarafından seçiminin önüne geçildiğini söyleyen Nazmi Şahin, bu hükmün 1 Ocak 2019'dan itibaren yürürlüğe gireceğini belirtti.

Kuraya herkes eşit şekilde katılacak

İllerde faaliyet gösterebilecek yapı denetim kuruluşlarının her bir yapı grubu için puanı sıfır kabul edilerek, noter huzurunda çekilecek kura ile sıralanacağını ifade eden Nazmi Şahin, hizmet bedelinin sabitlenmesi ile geçmişte yaşanan problemlerin de önüne geçileceğini dile getirdi.

Yeni dönemde yapı denetim firmalarının denetleyebileceği alan büyüklüklerine ilişkin de sınırlama getirildiğine değinen Şahin, artık yardımcı denetim elemanlarının da mimar ve mühendislerle birlikte müteselsilen sorumlu olacaklarını anlattı.

Artık betonların içinde çip olacak

LEYLA İLHAN

1 Ocak 2019'dan itibaren inşaatta betonun içine çip yerleştirilerek beton kalitesinin elektronik ortamda takip edilmesine imkan sağlanacağını söyleyen Nazmi Şahin, sistemi şöyle anlattı: "Sistem, bir anlamda uçaklarda bulunan kara kutu uygulamasıyla benzerlikler taşıyor. Şantiyelerde dökülen betonların kalitesini kontrol etmek için dökülen betonun farklı bölümlerine çipler yerleştirilecek. Çip sayesinde betonun kırımının ne zaman yapıldığı, hangi kalitede döküm yapıldığı, hangi mühendis tarafından kontrol edildiği, hangi laboratuvarda beton kalitesi denetimi yapıldığı elektronik ortamda kayıt altına alınacak."

Yenigün: Hedefe uygun uygulamayla başarılı sonuç alınır

Düzenlemeyi DÜNYA'ya değerlendiren Türkiye Müteahhitler Birliği(TMB) Başkanı Mithat Yenigün de müteahhit ile yapı denetim kuruluşu arasındaki ticari bağdan ötürü yapı denetim firmalarının bağımsızlıklarının zedelenmesi ve denetim zafiyetinin ortaya çıkması sorununun yaşandığını bildirdi. Bu konuya bir çözüm bulunması için yapı denetim sektörünün talebi doğrultusunda, torba yasa ile değişiklikler yapıldığına değinen Yenigün, "Bu noktada, yapı denetim kuruluşlarının başta liyakat ve yeterlilikleri dikkate alınarak sıralanması, hangi yapılarda nasıl görevlendirilecekleri, denetim sorumluluğunu üstleneceği yapıların elektronik ortamda belirlenmesini sağlayacak sisteme ilişkin detaylar ve uygulamanın nasıl olacağı hususları sistemin şeffaf, adil ve etkin çalışması için önem taşımaktadır" dedi.

"Yasanın bu hali uygulanamaz"

Babacan Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Babacan uygulamanın pratikte yürümeyeceğini belirterek, "Büyük firmalara hizmet verecek yapı denetim firmalarıyla, küçüklere hizmet verecek firmaların yeterliliği aynı değil. Biz bu durumlarda bize daha iyi hizmet verecek firmaları belirliyoruz. Çünkü çoğu yeni kurulmuş kısa vadeli firmalar. Bir şekilde bu firmalar çalışamaz hale gelince bize de ciddi anlamda zarar veriyor. Şu anki haliyle sistem büyük firmaların ihtiyacını karşılayamaz. Uygulama biraz daha ötelenmeli, denetim firmaları da yaptıkları iş miktarlarına göre kendi içlerinde lisanslanmalı. Ayrıca yüzde 1.5 gibi bir bedel isteniyor. Eski uygulamada yüzde 50 indirim yapabiliyorduk. Bu oranda da bir indirim yapılmalı. Bunlar yapılmazsa sistem eski haline döner"dedi. Dünya standartlarını getirtecek Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği Başkanı (AYİDER) Başkanı Melih Tavukçuoğlu, gelinen noktada sektörde artık kalitesiz iş yapanın neredeyse kalmadığını belirterek, "Bunların oranı yüzde biri bulmaz. Zaman ve kırtasiye masrafları oluşturacak bu çalışma yeni uygulama dünya ve Avrupa normlarının Türkiye'de oturması açısından olumlu olacak" dedi.