Yerel kalkınmada yeni hamle

YURT HABERLERİ/ANKARA - Güneydoğu Anadolu Projesi'nin 5 yıllık projeksiyonundan sonra şimdi de Konya Ovası Projesi (KOP), Doğu Anadolu Projesi (DAP) ve Doğu Karadeniz Bölgesel Kalkınma Planı (DOKAP) ile "yerel kalkınma"da yeni bir hamleye hazırlanılıyor. Başbakan Yardımcısı ve Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Nazım Ekren'in kalabalık bir bürokrat heyetiyle Konya'dan sonra Samsun, Erzurum, Van ve İstanbul'da yapacağı incelemelerin ardından somut adımlar atılacak. Bu arada Bakan Ekren'in Anayasa Mahkemesi'nin kararı ile yeniden faaliyete başlayan kalkınma ajansları ile ilgili de çalışmaları olacağı öğrenildi. Bu kapsamda Karadeniz illeri kalkınma planına özellikle lojistik ve turizmin eklenmesi bekleniyor. Doğu Anadolu'da ise turizm başta olmak üzere hayvancılık ve tekstil öne çıkıyor. İlk inceleme Konya'ya Bakan Ekren, dün Konya'ya kalabalık bir bürokrat ekibiyle çıkarma yaparken, 11 Temmuz'da Van, 17 Temmuz'da İstanbul, 19 Temmuz'da Erzurum, 26 Temmuz'da da Samsun'da merkezi idareden bürokratlar ile yerel idare ve diğer yerel yönetim ortakları-sivil toplum örgütleri ile yatırımların yönünü ve önceliklerini belirlemek üzere toplantılar yapacak. Bunların ardından GAP Eylem Planı hazırlanmasında olduğu gibi merkezi idare yaklaşımları belirlemek üzere nihai planları oluşturacak. Projelerin hazırlanmasına kadar geçecek süre içinde yatırımlara ara verilmeyerek, öncelikler konusunda netlik olan projelere kaynak aktarılmaya devam edilecek. Bakan Ekren'in bürokratları ile yerinde ziyaret ederek, bölgesel kalkınma stratejilerini oluşturacak ticaret ve sanayi odası ile borsa başkanlarının görüşleri şöyle: Van: Turizmden KDV alınmasın .Van Ticaret Borsası Başkanı Feridun Irmak: Bakan Nazım Ekren'in bölgemize gelerek kalkınma ile ilgili yapılacak çalışmaları yerinde tespit edecek olması bizleri çok memnun etti. Ankara'dan bölgeyi bilmeden yapılan çalışmaların başarısız olduğunu hep birlikte gördük. Türkiye bildiğiniz gibi gıda güvenliğinde dışa bağımlı bir konuma geldi. Bölgemizde hayvancılık geliştirilerek bu sorunu aşabiliriz. Doğu Anadolu iklim yapısı ve meraları ile hayvancılık için en uygun bölgedir. Bir diğer sektör ise özellikle Van için turizmdir. 7 bin yıllık tarihi ile Urartu, Selçuklu ve Osmanlı'ya ev sahipliği yapmış kentimizde inanç, doğa kültür ve Van Gölü canavarından dolayı merak turizmi teşvik edilmelidir. Bunun için somut önerimiz bölgeden turizmden KDV alınmaması yönünde. Ayrıca İran'la en uzun sınırı kentimiz paylaşıyor. Sınır ticareti devletin yatırım yapmadan kâr elde edebileceği bir alan. Biz de ithali ve ihracı yasak olmayan ürünlerin sınır ticareti kapsamına alınmasını istiyoruz. Bölgeyi canlandıracak en önemli uygulamalardan biri bu olacaktır. Bütün bunların yanında DAP'ın canlandırılmasını önemsiyoruz. Erzurum: 2011 olimpiyatları kalkınmaya vesile .Erzurum TSO Başkanı Muammer Cindilli: DAP'la ilgili somut olarak bildiğimiz tek şey, sulama ile ilgili yatırımların tamamlanacağı. Ancak biz kalkınma için özellikle 2011'de yapılacak Kış Olimpiyatları'nı vesile olarak görüyoruz. Bu kapsamda Kadim Erzurum dediğimiz bölgenin bir açık hava müzesi olarak yeniden inşaası yapılmalı. Böylece bölge Kudüs, Roma veya Antalya Kale içi gibi olacak. Bu proje kente gelen turistin erken Selçuklu ile tanışmasını sağlayacak. Projenin diğer bir ayağı da Konaklı bölgesinde, termal araştırma yapmak. Böylece bölgeyi Karadeniz, Gürcistan ve İran'ın kaplıca merkezi haline getirebileceğiz. Toplam 1 milyar dolar civarında maliyeti olan bu proje kendini yaklaşık 3 yılda amorti edecek. Görüşmelerden somut bir şeyler çıkmasını umut ediyoruz. Samsun: Küresel ısınma ile turizm öne çıktı .Samsun TSO Başkanı Adnan Sakoğlu: Kentimiz Karadeniz'in en büyük sanayi şehri. Üretiminin yüzde 60'ını ihraç eden Samsun'da bilindiği gibi limanımız yeni özelleşti. Bir taraftanda iki özel liman burada hizmet vermeye başladı. Demiryolu, karayolu ve havayolu bağlantısı olan kentimiz BDT ülkelerine ulaşımda önemli. Öte yandan Karadeniz'in enerji üssü olmaya adayız. Bir de sadece gıdaya yönelik kurulmuş özel bir OSB'miz var. Yatırım Proje Ofisimiz'de çalışıyor. Bu anlamda Samsun ufku açık bir kent. DOKAP gibi projeler ülkenin kalkınmasında çok önemli bir çalışmalar. Uygulanan teşvikler maalesef kentlerin beklentilerini karşılamadı. Beklintimiz küresel ısınma sonrası Karadeniz'de turizm öne çıktı, bu sektör desteklenmeli. Teşviklerde bölgesel ve sektörel uygulanmasılıdır. DOKAP ve DAP kapsamına giren bazı kentler ne istiyor ? .Trabzon TSO Başkanı Başkanı Şadan Eren: DOKAP'ın canlandırılacak olması olumlu bir gelişme. Ancak daha öncesinde GAP'ın canlandırılması da bölgemize pozitif yansıyabilir. GAP'ın tamamlanması ile bölgede üretim artacak. Bu üretimin önemli bir bölümünün pazar olarak eski Soyvet cumhuriyetlerine gideceğini düşünüyoruz. Bunun için GAP'ın Karadeniz'e bağlanması şart. 10 yıldır bu projenin gerçekleşmesini bekliyoruz. DPT'nin planlarında da bahsettiğimiz proje mevcut. Kentimizin lojistik merkezi olması, ürünlerin işleme tesislerinin burada kurulması projelendirme anlamında öncelikli beklediğimiz maddeler. .Erzincan TSO Başkanı Aydın Yalvaç: DAP'ın canlandırılacak olması iyi ancak önemli olan projelerin faaliyete geçirilmesidir. Burada dikkat çekilmesi gereken bir konu da teşviklerin anlaşılamaz bir şekilde ifade edilmesi. Bunların sanayiciye aktarılabilmesi, insanlarımızın bunlardan yararlanması için sadeleştirilmesi gerekmektedir. Kentimizde organize sanayi bölgemizin sadece yüzde 20'si dolu. Bu sistemin hatası. Yeniden canlandırılacak program bunu sağlayabilmeli. .Malatya TSO Başkanı H. Hüseyin Erkoç: Malatya sanayi altyapısını tamamlamış bir kent. Öncelikle GAP'ın tamamlanması Doğu Anadolu Bölgesi'nin de zenginleşmesi demektir. Oradaki üretim fazlası ve zenginleşme ile oluşacak sosyal imkanlar da bölgemizin kalkınmasını sağlayacaktır. Kentimiz Doğu'yu Batı'ya bağlayan önemli kentlerden biri. Tekstil ve gıda sektörünün öne çıktığı kentimizde sağlık sektörü de gelişiyor. Ancak yeni oluşturulacak bir planda tekstilin gözardı edilmemesi gerekiyor. Doğu Anadolu Türkiye'nin tekstil üssü haline getirilmeli. Yurtdışına gidecek yatırımcının bölgeye çekilmesi gerekiyor. .Muş TSO Başkanı Talip Devrim: Aslında GAP ili olmamakla Muş GAP kapsamında alanlara sahip. Alparslan I ve Alparslan II barajları bunlardan. Alparslan I Barajı'nın yüzde 98.50'si bitmiş olmasına rağmen kamulaştırma yapılamadığı için enerji verememekte. Başbakan Erdoğan, Diyarbakır'da açıkladığı programda bunun için 70 milyon YTL ödenek ayıracağını söyledi. Alparslan II Barajı ise 15 yıldır ihale aşamasında. Artık bu alanda açık kanal sulama değil kapalı sulama yapılacak. Yaklaşık 8 ayda odamızdan ve esnaflar odasından 300 işadamı kaydını sildirmiş durumda. 4 büyük kalkınma planı Güney Anadolu Projesi (GAP) Türkiye'nin en kapsamlı kalkınma programlarından biri olarak uygulanıyor. 1950'li yıllarda başlayan, Fırat ve Dicle nehirlerinin tarım ve elektrik üretimi için kullanımını öngören çalışmalar, daha sonra yine aynı bölgeleri kapsayan gelişme planlarına bağlandı. Bu programlar 1980'de tek bir proje içine alınarak Güneydoğu Anadolu Projesi doğdu. GAP kapsamında ilk etapta baraj-sulama olarak öngörüldüğü dönemde 22 baraj, 19 hidroelektrik santralı ve 1.82 milyon hektar alanda sulama şebekesi planlanmıştı. 1989 yılında GAP master planı ile tam anlamıyla bölgesel gelişme planına dönüştürüldü. Uygulamayla, yıllık 27 milyar kilovat-saat elektrik üretimiyle birlikte, 3.8 milyon kişilik istihdam ve kişi başı gelirde yüzde 209 yükselmenin öngörüldüğü kapsamlı bir proje haline geldi. Hükümet tarafından açıklanan ve 2012 yılına kadar harcanacak tutarları düzenleyen GAP paketi dışında, 2007 yılı fiyatlarıyla şu ana kadar GAP için yapılan harcama tutarı 39 milyar YTL düzeyinde bulunuyor. Yine aynı tarih itibariyle projenin tamamlanması için gerekli olan yatırım miktarı 23 milyar YTL'ye ulaşıyor. GAP'ın tamamlanma oranı 59.3 seviyesinde bulunuyor. Hükümet, yeniden belirlediği ve 2012 yılına kadar takvimlendirdiği yeni bir planı 27 Mayıs günü açıklamıştı. Bu yeni plan toplamda 26.7 milyar YTL finansman ihtiyacı doğuruyor. 2012 yılına kadar hükümet, 14.5 milyar YTL'si bütçe ödeneği olmak üzere 19.4 milyar YTL harcama yapacak. Doğu Karadeniz Bölgesel Kalkınma Planı (DOKAP) Proje 1999'da birinci saha çalışmasıyla başladı. DPT tarafından yönetilen proje kapsamında tarım ve insani gelişim önceliklerine dayalı bir gelişim planı benimsendi. Projeyle, insanı kalkınma yanında göçün önlenmesi de öncelikler arasında yer alıyor. Temel strateji olarak, ulaşım altyapısının geliştirilmesi, çok amaçlı su kaynağı kullanımı, toprak kullanımının iyileştirilmesi, yerel idarenin güçlendirilmesi uygulanıyor. 2006-2010 döneminde bölgede yüzde 6-7 aralığında, 2011 sonrasında ise yüzde 6 oranında ekonomik büyüme amaçlanıyor. Bölgede, tarımda ürün çeşidinin artırılması ve verimliliğin artırılması uygulamaları sürüyor. Sanayide ise finansman imkanlarının geliştirilmesi ile mevcut tesislerin teknolojilerinin iyileştirilmesi uygulaması sürüyor. Hizmetler sektöründe ise ana önceliği turizm alıyor. Trabzon'un uluslararası ticaret için öneminin artırılması da proje kapsamındaki uygulamalardan biri. DOKAP çerçevesinde, başta altyapı olmak üzere harcanması gereken toplam miktar, 2020 yılına kadar 17.8 milyar dolarlık harcama yapılması öngörülüyor. Bu tarihe kadar kamu dışındaki özel yatırımlarla birlikte toplam yatırımın 46.3 milyar dolara ulaşması bekleniyor. 2006-2010 döneminde DOKAP için 4.6 milyar dolarlık harcama yapılması planlanıyor. Doğu Anadolu Projesi (DAP) Doğu Anadolu Projesi 16 ili kapsıyor. (DAP) Engebeli bir topografyaya ve geniş bir alana yayıldığı için bölge Erzurum, Elazığ-Malatya ve Van illeri olmak üzere üç farklı alt bölgeye ayrılmıştır. Gelişme hızı Türkiye ortalamasının altında kaldığı için, DAP bölgenin kendi potansiyelini harekete geçirecek ortamın yaratılmasını sağlamayı hedefliyor. 2020 yılına kadar yapılandıran proje öngürlerinin hayata geçirilebilmesi için her alt bölge için ayrı bir senaryo oluşturulmuş. Ekonomik, sosyal, çevresel ve mekansal hedeflerin belirlendiği projede, tarıma dayalı istihdamın yılın her ayında aktif hale getirilmesi için değişmesi öngörülmekte, bu anlamda da sanayi ve hizmet sektörlerinin bölgede gelişmesi amaçlanmaktadır. Kendi işini yapmak isteyen girişimcilere mikrokredi temininden, meraların ıslah edilmesi ve hayvancılığın yeniden geliştirilmesine, insan kaynaklarının geliştirilmesinden, yoksullukla mücadeleye kadar plan bölgenin kalkınması için gereken unsurları kapsıyor. Konya Ovası Projesi (KOP) Henüz DPT kapsamına girmeyen ancak çeşitli projelerin birleştirilmesinden oluşan ve bu yapısıyla Hükümet programlarına giren Konya Ovası Projesi'nin ana eksinini Göksu ırmağının sularını Konya Ovası'na getirecek olan 17 kilometrelik Mavi Tünel oluşturuyor. Bu projeyle Konya ovasının yüzde 75'inin sulanabilir hale gelmesinin yanında, yoğun yer altı suyu kullanımı nedeniyle Konya Ovası'nda yaşanan verim kayıpları ve yer yer çökmelerin önüne geçilmesi hedefleniyor. Bunun yanında, Bağbaşı, Avşar ve Bozkır barajları da proje kapsamında yer alıyor. Konya Ovası sulama projesi, Türkiye'nin "en eski" sulama projelerinden biri olarak dikkat çekiyor. Bağbaşı barajı, toplam 220 bin hektar alanı sulayacak. Mavi Tünel ile birlikte bu projenin toplam yatırım bedeli 211.7 milyon YTL'ye ulaşıyor. Bu proje ile Konya Ovası'nda 2 milyon tonluk sebze üretimi hedefleniyor. Bu barajların yanı sıra sulama tesisleri olan Konya-Çumra, Karaman 1. ve 2. aşama sulama yatırımları da proje kapsamında bulunuyor. Barajların yanı sıra Hotamış göleti de KOP içinde yer alıyor. .GAP illeri (9): Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak. .DAP illeri (15): Ağrı, Ardahan, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzurum, Erzincan, Hakkari, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Tunceli, Van. .DOKAP illeri (7): Artvin, Bayburt, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon. Ekren'e kimler eşlik ediyor? DPT Müsteşarı Ahmet Tıktık, Maliye Bakanlığı Müsteşarı Hasan Basri Aktan, Hazine Müsteşarı İbrahim Halil Çanakçı, BDDK Başkanı Tevfik Bilgin, SPK Başkanı Turan Erol, DSİ Başkanı Haydar Koçaker, Ziraat Bankası Genel Müdürü Can Akın Çağlar, Halkbankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın, VakıfBank Genel Müdürü Bilal Karaman, İller Banaksı Genel Müdürü Hidayet Atasoy, Kalkınma Bankası Genel Müdürü Abdullah Çelik, TBB Başkan Vekili ve TEB Genel Müdürü Varol Civil, TBB Genel Sekreteri Ekrem Keskin, Karayolları Genel Müdürü Cahit Turhan, GAP İdaresi Başkanı Sadrettin Karahocagil, TUİK Başkanı Ömer Toprak, Tarım Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Ferhat Şelli, AB Ulusal Ajansı Başkanı Fatih Hasdemir, KOSGEB Başkan Yardımcısı, MEB Müsteşar Yardımcısı Remzi Kaya, Turzim Bakanlığı Strateji Geliştirme Dairesi temsilcisi, Sağlık Bakanlığı Strateji Dairesi temsilcisi. İstanbul için orta vadeli program Devlet Bakanı Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren, İstanbul'a kurulacak kalkınma ajansının, İstanbul ve yakın çevresi için öngörülen kalkınma ve gelişme hedeflerinin koordinasyonunu yürüteceğini ve orta vadeli planı hazırlayacağını söyledi. Katıldığı bir TV programında soruları yanıtlayan Ekren, İstanbul'un öncelikleri arasında finans ve bilişim merkezi olmasının bulunduğunu hatırlatarak, kurulacak kalkınma ajansının bu hedefler başta olmak üzere, İstanbul'un kalkınma ve büyüme hedeflerini yönlendirecek orta vadeli bir program hazırlayacağını kaydetti.