Enflasyon yüzde 5'te kalıcı hale gelebilir mi?

İSTANBUL - İşlenmemiş gıda fiyatlarındaki sert düşüşün katkısı ile enflasyon 2012 yılını yüzde 6.16 ile enflasyon hedeflemesine geçildiği 2006'dan bugüne en düşük yıl sonu gerçekleşmesi ile tamamlarken, analistler 2013 ve devamında yapısal reformlar yapılmadan sadece para politikası ile yüzde 5 seviyesinde bir enflasyonun zor olduğunu düşünüyorlar.

Bu yıl da olduğu gibi enflasyonda TCMB'nin de kontrolü dışındaki işlenmemiş gıda kaynaklı düşüşlerle veya enerji fiyatları ile 2013'te enflasyonun hedef seviye olan yüzde 5 seviyesini görmesinin olasılık dahilinde olduğunu belirten analistler ancak bu seviyede kalıcılığın ancak yapısal reformlar ile mümkün olduğu vurguluyorlar.

Gelberi: En önemli yapısal reform vergi

Bu yıl için yüzde 5 hedefinin makul olmadığını belirten Garanti Bankası Ekonomik Araştırmalar Müdürü Ali İhsan Gelberi, enflasyonun 2004 başından itibaren hızlı düşüşle son 9 yılda yüzde 7-9 arasında seyrettiğini belirterek,"Enflasyon daha aşağı inmiyor. Tek haneye getiren 2001 sonrası yapılmış ciddi reformlardı. Sadece TCMB'nin politikalarıyla bunu yüzde 5'e getirmeniz ve altına indirmeniz mümkün değil. Ciddi reformlar gerekli" dedi.

Gelberi, enflasyonda yüzde 5 ve altı seviyelerin kalıcı olabilmesi için gereken en önemli yapısal değişikliğin vergi reformu olduğunu belirterek, "Yüzde 7-9 arasındaki bandın önümüzdeki bir kaç yılda da kırılabileceğini düşünmüyorum. Bence en önemli yapısal reform vergi. Dolaylı vergi ile gelir sağlıyoruz. Kamu mallarına yapılan zam artıyor. Ancak, doğrudan vergiden gelirlerinin artması halinde enflasyon ile vergi arasındaki bağı azaltmış oluruz. Ancak bu kolay değil ve şimdilik böyle bir çalışma da görülmüyor" dedi.

Altınsaç: Sektör bazında reformlara ihtiyaç var

Enflasyonun 2012'de çift haneden düşüşünde başta işlenmemiş gıda gibi para politikasının kontrolü dışındaki faktörlerin ve bunun yanında düşük iç talebin etkili olduğunu belirten Garanti Yatırım Ekonomisti Gizem Öztok Altınsaç,"Enflasyonun yüzde 5 olan enflasyon hedefine kalıcı olarak yakınsamasını engelleyen yapısal faktörler var. Gıda enflasyonu kırmak çok zor ki 2012'de işlenmemiş gıdanın düşük enflasyonda etkisi çok yüksek. Ancak gıdada arz etkilerini dışarıda bırakırsak, kalıcı düşük enflasyonu yakalamak zor, bunun da sebebi sektörde çok fazla aracı olması ve bu süreçteki maliyetlerin tüketiciye yansıması. Bir diğer yapısal olarak fiyatın kırılmasının zor olduğu sektör enerji; burada da dışa bağımlılığın yüksek olması ve dolayısıyla enerji fiyatlarındaki değişimlerin yansımalarını görüyoruz" dedi ve şöyle devam etti:

"Öteki yapısal faktörde bütçe açığında arzu edilen düşüşler elde edilemediğinde vergi artışlara gidilmesi ve bu bir kereye mahsus gözüken ve neredeyse her yıl farklı kalemlerde karşılaştığımız fiyat artışları. Türkiye'de vergilerin yüksek olması da bir başka neden ki vergi oranlarını düşürmek için de bütçede başka reformlar yapılması gerekiyor."

Türkiye'de vergi artışları yapılan dönemlerinin oldukça sık olduğuna da dikkat çeken Altınsaç tüm enflasyonun daha da düşmesi için tek başına TCMB politikalarının yeterli olmayacağına da dikkat çekti.

Altınsaç, "Tüm bunlar Para politikası ile yapılabilecek şeyler değil. Türkiye'de geçmişte nasıl makro reformlar yapıldı ve enflasyon ciddi bir düşüş eğilimine girdi bundan sonra da artık mikro yani sektör bazında reformlara ihtiyaç var. Bunlar gerçekleşmediği takdirde enflasyonda %4-5’lere doğru kalıcı düşüş zor görünüyor" dedi.

'Şuan için yüzde 5'ler gerçekçi gözükmüyor'

Öte yandan üst düzey bir bankacı TCMB'nin bugüne kadar özellikle enflasyon konusunda verdiği taahhütlerde ve 2012 yıl sonu tahminini bant aralığında tutturmak konusunda ciddi bir kredibilitesinin olduğuna dikkat çekerek,"TCMB kısa süre önce enflasyon yüzde 5 dediğinde hala piyasayı etkileyebiliyor. Demek ki kredibilite konusunda sorunları yok.

Ancak dışsal faktörler var ki zam enerji gibi bunları sadece para politikalarıyla çözemezsiniz siyasi iradenin vereceği yapısal değişiklik için ciddi kararlar gerekir. Bunlar da siyasi otoritenin bazen yeniden seçilmesine engel bile teşkil edebilecek boyutlarda olabilir" dedi ve şöyle devam etti:

"Özellikle vergi konusunda Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu yapısal değişiklikler bazı kesimleri rahatsız edebilir. Bunu yapmak ya da yapmamak tamamen siyasi karardır. Yapılır ise enflasyonda yeni bir patika o zaman konuşulabilir ancak şuan enflasyon için yüzde 5'ler gerçekçi gözükmüyor."

Öte yandan enflasyonun tarihine bakıldığında veri setlerinin ve hesaplama yöntemlerinin farklılık gösterdiği dönemlerin de dahil edilmesi halinde 2012yılında gerçekleşen yüzde 6.16, 1968 yılından beri en düşük seviye oldu. Ancak bu dönemlerde hesaplama ve sepet bazında oldukça önemli farklılar yer alıyordu.