Türkiye'nin bilinen altın stoku 2.2 bin ton, değeri 115 milyar $

Naki BAKIR

ANKARA - Türkiye'nin "bilinen" altın stokunun yaklaşık 2.2 bin ton, değerinin de 115.5 milyar dolar olduğu belirlendi.

Merkez Bankası'nın son Enflasyon Raporu'nda yer alan bir araştırmada, Türkiye'nin 1984 yılından bu yana biriken altın stoku hesaplandı. Buna göre Türkiye'nin yastık altı da dahil ziynet eşyası ve tasarruf aracı olarak tutulan altın stoku 1984 yılının başında sıfır olduğu varsayılırsa, bu yılın ağustos ayı itibarıyla 2 bin 189 tona ulaştı.

Hem ziynet eşyası hem tasarruf aracı

Türkiye'de hane halkı tarafından geleneksel tasarruf aracı olarak görülen fiziki altın, ziynet eşyası olmasının yanı sıra saklama ve tasarruf aracı olarak da kullanılıyor. Öte yandan, özellikle 2008-2009 döneminde yaşanan küresel kriz sonrası dönemde altın fiyatlarında yaşanan artışlar hane halkının yastık altında tuttuğu altınların kayıt içine alınması yoluyla ekonomiye kazandırılması olgusunu yeniden gündeme taşımıştı.

Bu süreçte, Merkez Bankası tarafından TL zorunlu karşılıkların bir kısmının standart işlenmemiş altın cinsinden tutulabilmesine ilişkin yeni düzenlemeler getirilmişti. Bu düzenleme ile birlikte Merkez Bankası net uluslararası rezervlerinin içinde gösterilen altın mevcudu hızlı bir şekilde artış gösterdi.
Ayrıca, ekonomideki aktörlerin altın varlıklarının uluslararası piyasada kolayca dövize çevrilebilir olması nedeniyle altın stoku Türkiye'nin net döviz pozisyonu kapsamında dikkate alınması gereken bir kalem haline geldi.

Stokun hesaplanmasında sıkıntı var

Bu çerçevede, Türkiye'de altın stokunun büyüklüğünün ölçümü büyük önem taşıyor.  Türkiye'deki altın stokunun hesaplanması gerek ülkemizdeki altın birikiminin yüzyıllara yayılması, gerekse veri setinin çok geriye gitmemesi nedeniyle güçlük arz ediyor.

Ancak, belirli dönemler arası akım altın hareketleri hesaplanarak söz konusu dönemler içindeki altın stoku tahmin edilebiliyor. Bundan hareketle, 1984-2012 Ağustos dönemi arasındaki ithalat, ihracat ve üretim değerleri kullanılarak her yıl için akım altın hareketi hesaplandı. Daha sonra akım altın hareketleri toplulaştırılarak 1984 yılından bu yana biriken altın stoku bulundu.

Hesaplamaya dahil edilen altın ihracatı ve ithalatı işlenmemiş ve işlenmiş altını kapsıyor.  İşlenmemiş altın için referans olarak kullanılan parasal olmayan altın ihracatı ve ithalatı verileri, 1984-2012 arası Merkez Bankası ödemeler dengesi istatistiklerinden derlendi. İşlenmiş altın ihracat ve ithalatı için TÜİK dış ticaret istatistikleri veri tabanı kullanıldı.

İşlenmemiş altın dış ticareti olarak adlandırılan parasal olmayan altın verileri miktar cinsinden değil değer cinsinden (ABD doları) açıklanıyor. Miktar cinsinden parasal olmayan altın dış ticaret verilerini hesaplamak için ilgili yıldaki altın ihracat ve ithalat değeri o yıldaki referans altının fiyatına bölünüyor.

Buna göre, 1984-2012 Ağustos döneminde Türkiye'nin altın stokunun 2 bin 189 ton arttığı tahmin ediliyor. Başka deyişle, 1984 yılının başında Türkiye'nin altın stokunun sıfır olduğu varsayımı altında, 2012 yılı Ağustos ayı itibarıyla Türkiye'nin altın stokunun 2 bin 189 ton olduğu tahmin ediliyor. Söz konusu miktar yaklaşık 115,5 milyar dolarlık bir değere tekabül ediyor.

Söz konusu altın stoku tutarının Merkez Bankası varsayımı gereği mevcut verilerle hesaplanabilen en düşük hacim olduğu vurgulanıyor. Türkiye'de altının yüzyıllar boyunca yatırım ve ziynet eşyası olarak kullanıldığı göz önüne alınırsa, Türkiye'nin altın stokunun bu tutardan çok daha yüksek olması bekleniyor.