BIST ile Nasdaq ortak oldu

İSTANBUL – Borsa İstanbul ile ABD'li borsa işletmecisi Nasdaq OMX grubu arasında stratejik işbirliği anlaşması imzalanarak ABD'li şirketin piyasa işlem altyapısı ve teknolojilerinin Borsa İstanbul tarafından kullanılmasına olanak sağlandı.  Anlaşma kapsamında Nasdaq OMX, Borsa İstanbul'dan yüzde 5 hisse alacağı açıklandı.

Borsa İstanbul ile Nasdaq OMX iş birliğine ilişkin anlaşma, Borsa İstanbul Olağanüstü Genel Kurulu'nda oy birliğiyle kabul edildi.

Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü İbrahim Turhan, Borsa İstanbul AŞ'nin Olağanüstü Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada, Nasdaq OMX Grubu ile imzalanacak sözleşme kapsamında üstlenilecek akdi yükümlülüklerin neler olduğu konusunda Genel Kurulu bilgilendirdi.

Sermaye Piyasası Kanunu'nun Borsa İstanbul AŞ'ye ait payların gerektiğinde stratejik ortaklıklar kurulması karşılığında ilgili taraflara, teknoloji, teknik bilgi ve yetkinlik artırılması karşılığında diğer borsalara ve piyasa veya sistem işleticilerine kurulun onayı ile devredilebileceğini ifade ettiğini belirterek, şunları kaydetti:

"Böylelikle Borsa İstanbul'a yetki verilmektedir. Borsa İstanbul'un, İMKB'den devraldığı teknolojik alt yapı hepimizin malumudur. İstanbul'u gelecek 10 yıl içerisinde dünyanın önde gelen finans merkezlerinden biri yapma yolunda çalışırken, bu meselenin öncelikli konu olduğunu tespit ettik. Bu çalışmalarımıza Haziran 2012'de başladık. Bu çalışmaların neticesinde Temmuz 2013'te olabilecek bütün alternatifleri değerlendirdikten sonra teknik kapasite ve şartlar itibariyle en elverişli olan Nasdaq OMX Grubu ile yapılacağı kanaatini getirdik. Bu husus 1,5 yıllık bir çalışmanın eseridir."

Turhan, Nasdaq OMX Grubu ile varılan anlaşma kapsamında Nasdaq OMX Grubu'nun Borsa İstanbul'a fikri mülkiyet hakları, kaynak kodları, yeniden satım haklarıyla birlikte pay piyasası, borçlanma araçları piyasası ile endeks, pay, borçlanma araçları emtia ve enerji türev enstrümanlarının bütünleşik bir şekilde işlem göreceği ve şu anda dünyanın kullanılan en ileri teknolojisi Genium INET Trading sistemini vereceğini söyledi.

İbrahim Turhan, aynı şekilde bu işlemlerin sorunsuz şekilde neticelenmesi ve emir sonrası süreçlerin takas ve mütabakat işlemlerin gerçekleştirilebilmesi için Genium INET'in bütünleşik takas ve mütabakat çözümü olan Genium INET Clearing ve bunun aynı zamanda merkezi saklama kuruluşu MKK ile irtibatın sağlanacağını aktararak, şunları dile getirdi:

"Bu sistem içerisinde ayrıca emir öncesi risk yönetim modülü, işlem sonrası risk ve teminat yönetim modülünü de eklemek suretiyle teminat yönetiminin piyasalar arasında etkin ve etkili gerçekleştirilmesi mümkün kılınacaktır. Alım satım platformunun tabii bir uzantısı olması gereken endeks hesaplama teknolojisi de borsamıza aktarılacaktır. Hem Borsamızın hem de SPK'nın etkin bir gözetim yapabilmesini mümkün kılmak üzere Smarts Integrity Surveillance sistemi de bize devredilecektir."

"Nasdaq OMX'ten tezgah üstü piyasalar için takas modülü temin edilecek"

[PAGE]

"Nasdaq OMX'ten tezgah üstü piyasalar için takas modülü temin edilecek"

Turhan, küresel finansal ve ekonomik krizin piyasalara birçok yansıması olduğunu belirterek, "G20 liderler zirvesinde alınan karar çerçevesinde sermaye piyasalarındaki işlemlerin mümkün olduğu kadar organize piyasalarda gerçekleşmesi, mümkün olmadığında dahi tezgah üzerindeki işlemlerin merkezi takasa tabii tutulması güvence olarak benimsenmiştir" dedi.

Konunun yakında AB uygulama direktifi haline getirileceğini anlatan Turhan, "Ülkemizde tezgah üstü piyasalar için takas modülünü de Nasdaq OMX'ten temin etmiş olacağız" diye konuştu.

Turhan, Borsa İstanbul'un Enerji Piyasası Kanunu ile kurulacak Elektrik Piyasası İşletim AŞ'nin kurucu ortaklarından biri olacağını ifade ederek, şunları söyledi:

"Elektrik güç sözleşmeleriyle başlayıp diğer enerji ürünleriyle genişletilecek bu piyasada spot işlemler gerçekleştirilirken, bu spot işlemlerle birebir ilişkilendirilmiş vadeli işlemlerler de borsa platformunda gerçekleştirilecektir. Bu çerçevede ihtiyaç duyulabilecek EPİAŞ'ın esas sözleşmesinin tesisi sonrası EPİAŞ'ın karar vermesi halinde Nasdaq OMX tarafından spot enerji sözleşmeleri alım satım platformu Condico da sağlanabilecektir. Borsamız için önemli gelir kaynaklarından veri dağıtım modülü ve veri depolama platformu da borsamız bilişim elemanlarıyla Nasdaq elemanları tarafından birlikte Nasdaq'ın know how'ı kullanılarak geliştirilecektir."

"Borsa İstanbul'un marka değeri güçlendirilecek"

[PAGE]

"Borsa İstanbul'un marka değeri güçlendirilecek"

Turhan, yazılımların lisans hakları ve kaynak kodlarının bu yazılımlar üzerinde değişiklik yapabilme hakkını doğuran fikri mülkiyet haklarının ilgili teknolojilerin kaynak kodlarıyla birlikte Takasbank, Merkezi Kayıt Kuruluşu, EPİAŞ, ELİDAŞ'ta kurulumunun gerçekleştirilebileceğini aktararak, "Sağlanacak teknoloji çözümlerinin Borsa İstanbul'un yurt içinde yüzde 50 ve üzerinde, yurt dışında ise yüzde 50'nin üzerinde iştirakinin bulunduğu kurum ve kuruluşların ihtiyacını karşılamak için kullanımı, gözetim modülünün SPK için kurulumu, sağlanacak eğitimler ve know how transferi yoluyla 2016 yılı 3. çeyreğinin sonuna kadar Borsa İstanbul bilişim teknolojisi ekiplerinin bütün sistemlerin bakımını ve teknik desteğini sağlayacak yapıya ulaştırılması, bunun yanı sıra 2017 yılı 3. çeyreğine kadar Nasdaq OMX tarafından bakım ve destek hizmeti verilmesi gerçekleştirilecek" şeklinde konuştu.

Teknoloji çözümlerinin dışında borsanın ihtiyaç duyduğu konularda borsacılık alınında 30 proje ile ilgili olarak 3 yıl boyunca 1800 adam-gün ücretsiz danışmanlık hizmeti sağlanacağını ifade eden Turhan, Nasdaq OMX ile oluşturulacak ortak projelerle Borsa İstanbul'un marka değerinin güçlendirilmesinin sağlanacağını vurguladı.

Turhan, Borsa İstanbul'a sağlanan teknoloji çözümlerinin 25 ülkede yeniden satım haklarının Borsa İstanbul'a verildiğine dikkati çekerek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Projemiz 2014 yılı başında başlayacak. Birinci fazında pay piyasası alım satım ve buna ilişkin takas sistemleri kurulacak. Bu kurulum 2015'in birinci çeyreği sonunda pay piyasamız ve buna ilişkin takas süreçleri yeni teknolojiye kavuşmuş olacak. Bu proje devam ederken 2014 yılının 3. çeyreğinden itibaren faz 2 kapsamında süreç emtia ve borçlanma araçları piyasası alım satım ve bunlara ilişkin takas işlemlerinin de yeni platforma geçişi sağlanacak. 2016 yılı ortasından önce bütün piyasalarımızın yeni teknolojiye intikal etmesini sağlamayı hedefliyoruz. Bunun kabul edilmesi, hayata geçirilmesi ve gerçekleşmesi halinde bu alanda dünyada en kısa süre içerisinde gerçekleştirilmiş dönüşüm projesi olacaktır."

"Pay takası olursa Borsa İstanbul'un yüzde 5 payı Nasdaq OMX'e verilecek"

[PAGE]

"Pay takası olursa Borsa İstanbul'un yüzde 5 payı Nasdaq OMX'e verilecek"

Turhan, bunların karşılığında Borsa İstanbul'un Nasdaq OMX Grubu'na ne vereceğine ilişkin bilgi verdi:

"Nasdaq OMX ile Borsa İstanbul anlaşmasında ikili bir yapı var. Şayet Nasdaq ile anlaşabilirsek Borsa İstanbul'un da Nasdaq'ta bir azınlık payına sahip olması söz konusu olabilecek. Pay takası olması halinde aldığımız teknoloji paketinin bedeli olarak SPK onayına müteakiben 5 iş günü içerisinde Borsa İstanbul'un yüzde 5 payı Nasdaq OMX'e verilecek. Aynı şekilde teknoloji paketinin bedeli olmak üzere Nasdaq OMX'in tercihine göre 33,1 milyon doları ya da halka arz yapılmışsa piyasa fiyatı üzerinden, halka arz yapılmamış ise yapılacak değerleme üzerinden hesaplanacak Borsa İstanbul payı Nasdaq OMX'e verilecek.

Pay takasının yapılıp yapılamayacağı 30 Haziran 2014 tarihinde belli olacak. Yüzde 2'lik Nasdaq OMX payına karşılıklı pay değişimi yöntemiyle hesaplanacak Borsa İstanbul payı da Nasdaq OMX'e verilir ama bu husus teknoloji paketi fiyatıyla alakasızdır. Bu iki şirketin ticari mantık ile birbirlerine iştiraki mantığıyla gerçekleştirilecek pay takasıdır. Pay takası gerçekleştirilemezse alınan teknoloji paketinin bedeli olarak yüzde 5 Borsa İstanbul payı devam ediyor, ama daha evvel Nasdaq OMX'e seçenekli olarak sunduğumuz imkan kalkıyor ve Nasdaq OMX'e doğrudan yüzde 2 Borsa İstanbul payı veriliyor."

"Anlaşmanın gerçekleşmesiyle 5 milyon dolar ödeme yapılacak"

Turhan, bu anlaşmanın gerçekleşmesiyle birlikte 5 milyon dolar ödeme yapacaklarını belirterek, daha sonra projenin fazlarına bağlı olarak pay takası olursa toplamda 21,5 milyon dolar, eğer pay takası olmazsa 16,5 milyon dolar nakit ödeme yapılacağını söyledi.

Nasdaq'ın bir yatırım kuruluşu olmadığını hatırlatan Turhan, şirketin ABD'deki sermaye piyasası mevzuatına tabi olan halka açık bir ortaklık olduğunu söyledi.

Halka açık ortaklıklar ile ilgili ABD'de 2000 yılının sonlarında ciddi sıkıntılar yaşandığını anımsatan Turhan, bunun neticesinde mevzuatta bir takım değişiklikler olduğunu ve katı kurallar uygulandığını kaydetti.

Turhan, bu kuralların belli ihtiyaçları da beraberinde getirdiğini, bu çerçevede yaptıkları müzakereler istikametinde Nasdaq ile bir mutabakata vardıkları bilgisini vererek, şunları kaydetti:

"Bu verdiğimiz yüzde 5'lik pay için 1 Aralık 2018 vadeli ve 1 Aralık 2018 tarihinden önceki 120 gün içerisinde bildirmek şartıyla Borsa İstanbul'un 1,5 milyar ABD Doları değeri üzerinden değerlenecek payları için o tarihten itibaren 5 yıl içerisinde eşit taksitte ödenmek üzere bir satım opsiyonu veriyoruz. Nasdaq OMX'in 1,5 milyar dolar üzerinden satım opsiyonu bulunuyor. Borsa İstanbul'un ise 1 milyar 500 milyon 10 bin dolarlık bir alım opsiyonu bulunmaktadır. Dolayısıyla 2018 yılı geldiğinde 1 Aralık'tan önceki 120 gün içerisinde Nasdaq ve Borsa İstanbul bir karar verecek; bu paylar Nasdaq'da kalacak mı veya Borsa İstanbul alım opsiyonunu uygulayacak mı, yoksa aynen devam mı edilecek diye… Pay takasına bağlı olan yüzde 2'lik pay söz konusu idi, bunun için ise halka arz tarihi veya 30 Haziran 2016 tarihinden hangisi önce ise, o yüzde 2'lik borsa payı karşılığında da 30 milyon dolar değerinde bir satım opsiyonu Nasdaq OMX'e, 30 milyon 500 dolar değerindeki bir alım opsiyonu da Borsa İstanbul'a tanınmış oluyor. 

[PAGE]

Bu özel anlaşma genel kurulumuzun onayını gerektiriyor. Çünkü bu anlaşma ile biz ileriki bir vadede borsanın kendi paylarını ivazlı olarak iktisab etmesi için genel kuruldan yetki almaya ihtiyacımız var. Anlaşma kapsamında Nasdaq'a yapılacak ödemeleri toparlayacak olursak; pay takası olması halinde yüzde 5 Borsa İstanbul payı teknoloji bedeli karşılığı Nasdaq'ın tercihine bağlı olarak 33,1 milyon doları ya da bu tutara karşılık gelen Borsa İstanbul payı ve 21,5 milyon dolar nakit ödeme ile bir satım opsiyonu; pay takası olmazsa yine teknoloji değeri olarak yüzde 5 Borsa + yüzde 2 Borsa İstanbul payı, 16,5 milyon doları nakit ödeme ve bir satım opsiyonu vermiş oluyoruz." 

Turhan'ın konuşmasının ardından Borsa İstanbul ile Nasdaq OMX iş birliğine ilişkin anlaşma oylamaya sunuldu. Anlaşma oy birliğiyle kabul edildi.   

Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü İbrahim Turhan, Nasdaq OMX ile imzaladıkları anlaşmanın başka stratejik işbirliklerine de kapı aralayacağını bildirdi.

İbrahim Turhan, Borsa İstanbul AŞ'nin Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı'nın ardından düzenlediği basın toplantısında, Nasdaq OMX ile 2012 yılı ortasında başlattıkları, 2013 yılı Temmuzunda ise bir üst seviyeye ulaştırdıkları stratejik ortaklık çalışmalarının bugün Genel Kurul'un Yönetim Kurulu'na yetki vermesiyle yeni bir döneme girdiğini söyledi.

Projenin birinci fazının 2014 yılı başından itibaren başlayacağını, 2015 yılı birinci çeyreği sonunda pay piyasası ve buna ilişkin takas sisteminin Genium INET teknolojisine geçmiş olacağını aktaran Turhan, bu çalışmalar sürerken başlayacakları ikinci faz çalışmalarında ise türev piyasalar, borçlanma araçları piyasaları ve emtia piyasalarının dönüşümünün gerçekleştirileceğini dile getirdi.

Turhan, 2016 yılı ortasında bütün platformların intikalinin sağlanacağını ve 2016 yılı üçüncü çeyreğinden itibaren Borsa İstanbul'un bilişim teknolojileri personelinin bütün sistemin her türlü yetkinliğine sahip hale geleceğini, teknik destek ve bakımı da tamamen kendi imkanlarıyla yapabileceklerini kaydetti.

Kullandıkları teknolojinin şu anda dünyada en yüksek performanslı olarak ölçülen teknoloji olduğuna işaret eden Turhan, "Emrin borsaya gönderilmesiyle borsadaki eşleştirmenin tamamlanıp geri bildirimin yapılması arasında geçen kayıp zaman 40 mikrosaniyenin altında. Bu, saniyede 250 bin işleme kadar işlem gerçekleştirme imkanı veriyor size. Aynı zamanda daha evvel piyasalarımız için mümkün olmayan birçok işlem yapılabilir hale gelecek. Dünyanın en iyileri arasında olabilecek imkanı böylelikle sağlamış olduk" diye konuştu.

"Anlaşma bugün itibariyle imzalandı"

[PAGE]

"Anlaşma bugün itibariyle imzalandı"

Dünyada böyle bir anlaşmanın bu kadar kısa bir süre içerisinde tamamlandığı bir başka örnek olmadığını ifade eden Turhan, şunları kaydetti: 

"Anlaşma bugün itibariyle imzalandı. Burada Genel Kurul onayı gerekiyordu. Birincisi, anlaşmanın doğası gereği payların geri iktisabı sözkonusu olacağı için Türk Ticaret Kanunu'nun 379. maddesi uyarınca bununla ilgili izin almadan biz bu anlaşmayı imzalayamazdık. İkincisi de 6 Aralık'ta ortaya çıktı; esas sözleşme değişikliği talebi gerekti. O da son derece yerinde ve haklı bir talepti, biz de derhal katıldık. Hatta, bunun taslağını da Hazine, SPK ve Borsa İstanbul olarak birlikte kaleme aldık. Çünkü şu anda Borsa İstanbul'a ait olan ama 30 Aralık 2015 tarihinden itibaren kullanılmaması halinde Hazine'ye intikal edecek payların ileride geri dönmesiyle ilgili bir boşluk vardı. O hususun tamamlanması da esas sözleşme değişikliğini gerektiriyordu.

Yaptığımız anlaşmanın doğası gereği, anlaşma imzalandıktan sonra tarafların pozisyonunu değiştirecek esas sözleşme değişiklikleri daha zor olur. Biz bununla ilgili bütün süreci Nasdaq tarafına anlattık. Onlar da bunu kabul ettiklerini geleceği dönük bir ibraname ile bize taahhüt etti. Ondan sonra da bu Genel Kurulumuzu gerçekleştirdik. Yani bu Genel Kurulun yapılması imza için hukuki bir şarttı. Bugün bunu tamamladık. Şu an itibariyle de anlaşma imzalanmış oldu. Ama Nasdaq yetkilileriyle İstanbul'da ayrıca bir kutlama töreni yapacağız."

Ülke açısından önemli gördükleri bu başarının gerçekleşmesinde payları olan Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Hazine Müsteşarı İbrahim Halil Çanakçı, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Borsa İstanbul Genel Kurul ve Yönetim Kurulu üyeleri ile çalışanlarına teşekkür eden Turhan, "Biz, şurada oturan insanlar, 16 çocuğa borçluyuz. Bu 16 çocuk, bu geçen süre zarfında babalarından ayrı kaldı. Ben bu başarıyı onlara ithaf etmek istiyorum. Çünkü biz bunu onlar için, Türkiye'nin geleceği için yaptık. İnşallah memleketimiz ve piyasalarımız için başarılı bir dönüşüm olur" dedi.

"Anlaşma, Türkiye'nin istikametiyle ilgili güzel bir işaret veriyor"

[PAGE]

"Anlaşma, Türkiye'nin istikametiyle ilgili güzel bir işaret veriyor"

İmzalanan anlaşmayla çekilmesi planlanan yatırımcı sayısına ilişkin bir soruya yanıtlayan Turhan, "Bu anlaşmanın sinyal etkisi en az kendi içeriği kadar önemli. Çünkü bu anlaşma aslında Türkiye'nin istikametiyle ilgili de güzel bir işaret veriyor. Biz İstanbul'u dünyanın önde gelen finans merkezlerinden birisi yapma ve bu çerçevede Türkiye'yi dünyanın en büyük 10 ekonomisinden birisi yapma idealine güçlü bir katkı sağladığımızı düşünüyoruz" ifadelerini kullandı.

Şimdiye kadar Türkiye'ye hiç yatırım yapmamış 4 tane dev fonun, Nasdaq OMX ile 3 Temmuz'da imzalanan mutabakat anlaşmasının ardından Türkiye'deki aracı kuruluşlarla anlaşmalar imzaladığını anımsatan Turhan, dünyanın en büyük tahvil takas sistemini işleten Euroclear ile devam eden görüşmelere de değindi.

Turhan, Euroclear'ın müşterisi olan ve büyük bir kısmının Türkiye'de hiç pozisyonu bulunmayan 200 bin kurumsal fonun doğrudan sisteme katılmasına imkan sağlayacak görüşmelerle Türk sermaye piyasalarında kalıcı bir gelişimin sağlanacağını belirtti.

"Bu anlaşma, şu andan itibaren Borsamıza ilgiyi de artırdı"

[PAGE]

"Bu anlaşma, şu andan itibaren Borsamıza ilgiyi de artırdı"

Nasdaq OMX ile imzalanan anlaşmanın başka stratejik işbirliği anlaşmalarına da kapı araladığına dikkati çeken Turhan, "Bu anlaşma bir kere Borsamızın değerine katkıda bulunacak. Artık daha rahat ve güvenli bir şekilde oturacağız pazarlık koltuğuna. Bunun yanında anlaşma, şu andan itibaren ilgiyi de artırdı. Aramızda gizlilik anlaşması olduğu için bu fonların ismini zikredemiyorum ama isimleri duyulduğu zaman hayranlık sedası yükseltecek markalar, dünyanın önde gelen finansal kurumları Borsamızla görüşmeye hazır oluklarını bize ifade etti" diye konuştu.

Bu anlaşmanın İstanbul Finans Merkezi Projesi'ne büyük katkı yaptığını vurgulayan Turhan, küresel fonların Türkiye'ye ilgisini artırmak için olanakları gelişmiş bir platform ihtiyacına işaret etti.

Turhan, "Burada anlaşmayla beraber sahip olduğumuz imkan, farklı para birimleri cinsinden işlem görebilecek, farklı dillerde işlem görebilecek, farklı varlıklarda işlem görebilecek ve bunu entegre bir şekilde yapabilecek bir işlem platformuna kavuşmuş olmak. Platformunuz yoksa çok kısıtlı bir hareket alanınız oluyor. Bu teknolojik dönüşümle biz bunu da sağlamış olacağız. Dolayısıyla yakın bölgelerdeki varlıkların Türkiye'de alınıp satılabilmesi çok kolay hale gelecek. İkincisi, biz bu teknolojiyi oralara ihraç etme imkanına da sahip olacağımız için sorunsuz bir şekilde bölge ölçeğinde entegre çalışabilecek bir teknoloji alt yapısına kavuşmuş oluyoruz" değerlendirmesinde bulundu.

"(Halk arz) Şartlar uygun olursa 2015 yılının sonuna yetiştirmeye çalışacağız"

[PAGE]

"(Halk arz) Şartlar uygun olursa 2015 yılının sonuna yetiştirmeye çalışacağız"

Anlaşmanın detaylarına ilişkin bilgiler veren Turhan, Nasdaq OMX yönetimiyle iş süreçlerinin yönetimi için bir "Koordinasyon Komitesi" kurulacağını belirterek, "O komitede ben, Ali Çöplü Bey ve Mustafa Baltacı Bey yer alacağız. Karşı taraftan da yine yönetim kurulu üyesi düzeyinde 3 kişi yer alacak ve bütün projenin proje takvimine uygun bir şekilde ilerlemesini eş güdümlü olarak sağlayacağız" diye konuştu.

Turhan, halka arz takvimine ilişkin bir soruya ise "Halka arzı olabildiğince erken yapmak yönünde bir eğilimimiz var. Daha önce ben 2016 yılı içinde bunu yapabiliriz diye düşünüyordum, fakat belki şartlar uygun olursa 2015 yılının sonuna yetiştirmeye çalışacağız. Sayın Başbakan Yardımcımızın da (Ali Babacan) talimatı bu yönde oldu" yanıtını verdi.

Borsa İstanbul'un piyasa değerine ilişkin bir soru üzerine de Turhan, "Borsa İstanbul'un kendi değerinin tabi ki olabilecek en üst düzeye çıkmasını amaçlıyoruz. Fakat sahip olunan borsa paylarının değerinin artması tek başına bir şey değil. Bu anlaşmayla Türkiye sermaye piyasasasının yapısında ortaya çıkacak değişim ve bundan sağlanacak fayda çok daha önemli" cevabını verdi.