Enflasyonu gıda ve tütün fiyatlarındaki artış yükseltti

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Temmiz Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nu yayınladı.

MB'den yapılan değerlendirmede, Temmuz ayı Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti’nde de ifade edildiği üzere işlenmemiş gıda ve tütün fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak tüketici enflasyonunda belirgin bir artış gerçekleştiği belirtildi.

Temmuz ayında tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskıların nispeten zayıf seyrettiğine de işaret eden TCMB değerlendirmesinde şöyle denildi:

"Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 1,16 oranında artmış ve yıllık tüketici enflasyonu 1,15 puan artarak yüzde 8,79 olmuştur. Bu dönemde H ve I endekslerinin yıllık değişim oranları yatay seyrederek yüzde 8,56 ve 8,70 olarak gerçekleşmiştir.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda ve alkol-tütün gruplarının katkılarında sırasıyla 0,71 ve 0,35 puanlık artışlar gözlenmiştir. Bu dönemde, hizmet grubunun katkısı 0,12 puan artarken temel mal grubunun katkısı 0,10 puan azalmıştır. Enerji grubunun katkısında ise belirgin bir değişim olmamıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinde Temmuz ayında kayda değer bir değişim gözlenmemiştir. Bu dönemde ana eğilim temel mal grubunda gerilemiş, hizmet grubunda ise yükselmiştir.

Temmuz ayında hizmet fiyatları yüzde 1,07 oranında artarken grup yıllık enflasyonu 0,30 puan yükselerek yüzde 8,55 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon, ulaştırma ve haberleşme hizmetlerinde yükselmiş, diğer alt gruplarda ise yataya yakın seyretmiştir. Aylık gelişmelere bakıldığında, haberleşme grubundaki güçlü fiyat artışında internet ücretlerindeki yükseliş öne çıkarken ulaştırma grubunda şehirlerarası otobüs ve uçak bilet fiyatlarındaki artışların belirleyici olduğu görülmüştür. Diğer hizmetler grubunda fiyatlar paket tur kaynaklı yükselmiş, lokanta-otel grubunda ise gıda fiyatlarına bağlı olarak yılın en yüksek aylık fiyat artışı kaydedilmiştir.  Kiraların aylık artış hızı Temmuz ayında bir miktar yavaşlamıştır.    Temel mal grubu yıllık enflasyonu Temmuz ayında 0,31 puan azalarak yüzde 8,82 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyondaki düşüşü dayanıklı mallar sürüklemiştir. Öte yandan, yıllık enflasyon giyim grubunda yükselmiş, giyim ve dayanıklı dışı mal grubunda ise yatay seyretmiştir. Döviz kurlarının Temmuz ayının ikinci yarısına kadar nispeten istikrarlı bir seyir izlemesi, mobilya dışında kalan dayanıklı mal fiyatlarında olumlu bir görünüm oluşturmuştur. Temmuz ayında beyaz eşya fiyatları gerilerken otomobil fiyatları yatay seyretmiş, diğer elektrikli/elektriksiz alet fiyatları ise ılımlı seyrini sürdürmüştür. 

Bu dönemde giyim fiyatları aylık bazda mevsim ortalamalarının bir miktar altında bir düşüş kaydetmiştir. Giyim ve dayanıklı dışı temel mal grubunda ise ilaç fiyatlarındaki yükselişin bu ay da sürmesiyle aylık fiyat artışı güçlü seyretmiştir.    

Enerji fiyatları Temmuz ayında yüzde 0,40 oranında azalmıştır. Bu dönemde enerji enflasyonunun ana belirleyicisi, uluslararası petrol fiyatlarındaki gerilemeyle yüzde 1,52 oranında düşen akaryakıt fiyatları olmuştur. Böylece enerji grubu yıllık enflasyonu yüzde 2,40 ile düşük seyrini sürdürmüştür.

Gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu 3,05 puan artarak yüzde 9,69 olmuştur. Bu gelişmede yıllık enflasyonu yüzde 32,83’e yükselen taze meyve ve sebze grubu belirleyici olmuş, bu kalemler dışlandığında gıda fiyatlarında yıllık enflasyon gerilemiştir. İşlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 11,24’e yükselmiş, bu grupta sebze (yüzde 26,22) ve meyve kalemlerindeki (yüzde 42,21) yıllık fiyat artışları dikkat çekmiştir. Kırmızı et fiyatları ise yüzde 1,81 ile bir önceki ay olduğu gibi yüksek bir oranda artmış, ancak grup yıllık enflasyonundaki gerileme sürmüştür. 
Diğer taraftan, işlenmiş gıda fiyatları Temmuz ayında yüzde 0,71 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu ise yüzde 8,33 ile yatay seyretmiştir. 

Temmuz ayında alkollü içecekler ve tütün grubunda fiyatlar, sigara fiyatlarındaki artışların etkisiyle, yüzde 7,05 oranında yükselmiştir. 
Bu artışla beraber tütün ürünlerinde yıllık enflasyon yüzde 19,59 ile son 5 yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Fiyat artışının ay ortasında gerçekleşmesi nedeniyle enflasyon üzerindeki yukarı yönlü etkinin Ağustos ayında zayıflayarak sürmesi beklenmektedir.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Temmuz ayında yüzde 0,21 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,55 puan yükselerek yüzde 3,96 olmuştur. 

Uluslararası emtia fiyatlarındaki düşüş ayın ikinci yarısındaki döviz kuru gelişmelerinin olumsuz etkisini sınırlamıştır. Yıllık enflasyon, imalat sanayisinde yüzde 4,84’e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde yüzde 5,70’e yükselmiştir.    

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Temmuz ayında dayanıklı tüketim malları dışındaki gruplarda fiyatlar ılımlı bir seyir izlemiştir. Dayanıklı tüketim malı fiyatlarındaki artışta altın fiyatları etkili olurken mücevherat dışı dayanıklı tüketim malı fiyatlarındaki yüzde 0,54’lük artışta mobilya fiyatları belirleyici olmuştur. Sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte özel amaçlı makine fiyatları öne çıkmıştır. Bu dönemde ara malı ve dayanıksız tüketim malı fiyatlarında ise belirgin bir değişim görülmemiştir. Sonuç olarak Temmuz ayında tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar nispeten zayıf seyretmiştir.