Foreks'te aylık hacim 250 milyara koşuyor

İSTANBUL - Dünya üzerinde 5-5.5 trilyon doların üzerinde işlem hacmine sahip olan foreks piyasalarına Türkiye'de de ilgi giderek artıyor. Foreign Exchange veya kısaca FX denilen foreks piyasası dünya çapında döviz ile emtia piyasalarında kaldıraçlı işlem yapma olanağı sunuyor.

 

Finansal piyasa oyuncularının her zaman ilgi odağında olan bu piyasalara ulaşım, son yıllardaki teknolojik gelişmeler sayesinde iyice kolaylaştı. Buna paralel olarak küçük portföylü bireysel yatırımcılar da bilgisayar ya da mobil cihazlar aracılığıyla bu piyasalara ulaşabiliyor.

 

Türkiye'de bu işlemler "Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ" ile geçen yıl SPK mevzuatı kapsamına alındı. 26 aracı kurumun faaliyet gösterdiği Türk foreks piyasalarında ağırlıklı olarak euro/dolar, ons altın ve dolar/TL işlemleri tercih ediliyor. Türkiye'de foreks piyasasında aylık işlem hacmi ortalama 200 milyar lira, yani günlük 8-9 milyar liralık işlem yapılıyor. 2013 yılında piyasaya yeni katılımcıların da eklenmesiyle aylık ortalama 250 milyar liralık bir işlem hacmi bekleniyor. İşte foreks piyasaları:

 

 

Uzunca bir süre kesin bir yasal mevzuat kapsamında bulunmayan foreks işlemleri, 27 Ağustos 2011 tarihli ve 28038 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) Seri: V, No: 125 sayılı "Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ" ile SPK mevzuatı kapsamına alındı. Söz konusu tebliğle bu işlemlere aracılık edebilecek kuruluşların sahip olması gereken özellikler, hizmet çeşitleri, yapılacak işlemlerin özellikleri gibi konular belirli bir yasal mevzuata bağlandı.

Dünya üzerinde ise foreks işlemleri ilk olarak Amerika'da başladı ve Avrupa'ya geldi. 2007 verilerine göre günlük olarak ortalama Londra'da 1.3 trilyon dolar, Kuzey Amerika toplamında 618 milyar dolar ve Tokyo'da 240 milyar dolarlık işlem gerçekleşti.

 

Yatırımcının koyduğu teminat miktarının kaç katına kadar işlem yapılabileceğini belirleyen orana kaldıraç oranı deniyor. Türkiye'de mevzuat en fazla l'e 100 kaldıraç oranına izin veriyor. Bu oldukça yeterli bir kaldıraç oranı. Ancak, farklı ülkelerde kaldıraç oranın l'e 400'e kadar çıktığı biliniyor. Bununla beraber, Japonya ve ABD'de çıkartılan yeni yasalarla kaldıraç oranları zorunlu olarak düşürülerek sınırlandırıldı. 

 

 

Foreks tüm finansal ürünler arasında en yüksek işlem hacmine sahip. 24 saat açık ve aktif bir piyasa. Güçlü bir kaldıraç etkisi var. Bin dolarlık bir teminatla 100 bin dolarlık işlem yapabilirsiniz. Hem alış hem satış yönünde pozisyona girilebilir. Pozisyonun 100'de 1'i kadar naktin hesapta tutulması gerekir ve buna teminat denir. 

 

 

Foreks piyasaları diğer yatırım araçlarından özellikle iki yönüyle ayrılıyor. Birincisi, hisse senedi ve sabit getirili enstrümanlardaki gibi borsalarda yani organize piyasalarda işlem görmezler. Tezgah üstü piyasa diye tabir edilen alıcı ile satıcının direkt olarak buluştuğu şekliyle işlemler gerçekleştirilir. Oysa hisse senedi ve tahvil işlemlerinde borsalar alıcıları ve satıcıları bir araya getirir. Aktörler kendi aralarında direkt olarak işlem yapmaz. Herhangi bir merkezi yok.

 

 

Foreks piyasasının en temel riskler yüksek volatilite ve kaldıraç olarak özetlenebilir. Foreks piyasaları volatilitesi yüksek, ekonomik ve siyasi gelişmelere hayli duyarlı olup, bu gelişmelere çok hızlı ve çok yüksek fiyat hareketleriyle reaksiyon verebilir. Bunun üzerine küçük teminatlarla büyük pozisyon alma imkanını sunan yüksek kaldıraç oranı da eklendiğinde, kısa zamanda ciddi zararlar yaşanması gibi önemli bir risk ortaya çıkabilir. Dolayısıyla bu yüksek volatilitenin bilincinde olan, kısa süre içerisinde büyük fiyat değişikliklerini tolere edebilecek yatırımcıların foreks piyasalarında işlem yapmaları daha sağlıklı. 

 

 

Foreks piyasasında işlem yapmak yatırımcıların, öncelikle SPK tarafından kaldıraçlı alım satım işlemlerinde yetkilendirilmiş olan kurumlardan birinde hesap açtırmaları, bunun için de ilgili kurumun gerekli sözleşmelerini imzalamaları gerekiyor. Hesap açılışı yapılmadan önce, söz konusu aracı kuruluşta ne gibi masraf ve komisyonlar olduğu, hangi işlem platformu üzerinden işlemlerin gerçekleştirildiğinin öğrenilmesi sağlıklı olacaktır. İşlemlerde herhangi bir alt limit yok. Ancak kurumlar farklı işlem veya hesap açılış alt limitleri uygulayabilirler.

 

 

Foreks piyasalarındaki fiyatlamalarda temel olarak kotasyon, spread, alış fiyatı ve satış fiyatı en sık kullanılan terimlerdir.

Kotasyon: Bir döviz paritesine ilişkin piyasada bulunan fiyat çiftidir. Kotasyonda döviz çifti içindeki birinci dövize "baz döviz", ikincisine ise "karşıt döviz" denir.

Spread: Yatırımcı döviz çiftini tam olarak piyasa değeriyle alıp satamaz. Döviz çifti için iki fiyat verilir (satış-alış). Bu iki fiyat arasındaki farka "spread" veya kur farkı denir.

Alış fiyatı: Likidite sağlayıcı veya fiyat yapıcı aracı şirketin almaya razı olduğu fiyattır. Yani yatırımcının satış yapabileceği fiyatı gösterir.

Satış fiyatı: Likidite sağlayıcı veya fiyat yapıcı aracı şirketin satmaya razı olduğu fiyattır. Yani yatırımcının alış yapabileceği fiyatı gösterir.