Irak, petrol savaşının fitilini ateşleyebilir
Mesud Barzani, “Referandumun yerine bir alternatif için artık çok geç” derken OPEC’in en büyük ikinci üreticisi konumundaki Irak’ın ikiye bölünebilme senaryoları konuşuluyor. Uzmanlara göre böylesi bir durum yeni bir petrol savaşının fitilini ateşleyebilir.
Aydın ŞAHİNALP
Sahip olduğu zengin petrol yataklarıyla bilinen Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) önümüzdeki hafta bağımsızlık referandumuna gitmeyi planlıyor. Bu durumum ülkede ham petrolünün kime ait olduğu konusunda tansiyonu yükseltip bölgede olası çatışmalara yol açmasından korkuluyor. 25 Eylül’deki bağımsızlık referandumu kararından geri adım atmayarak Ortadoğu’yu çalkalayan IKBY lideri Mesut Barzani, Türkiye, ABD ve bölge ülkelerinden gelen uyarılara kulak asmayacağını yineledi. Taraftarlarının katıldığı bir mitingde kürsüye çıkan Barzani, “Referandumun yerine bir alternatif için artık çok geç. Şu an sunulan öneri ve alternatifl er için çok geç kalındı. Referandumu ertelememizi isteyenlere ‘Daha iyi bir alternatifiniz varsa buyrun sunun’ dedik. Ancak hiç kimse daha iyi bir alternatifle gelmedi” dedi.
Bölgesel gerginlik çatışmayı tetikleyebilir
IKBY güçleri, terör örgütü DEAŞ’ın Irak’ın birçok bölgesinden süpürüldüğü 2014 yazından bu yana, Kerkük ilinin yanı sıra diğer tartışmalı bölgeler üzerinde tam kontrol sahibi. Ülkenin kuzey kesimi, Irak’taki petrolün çoğuna ev sahipliği yapmanın yanı sıra, bölge ülkeleri açısından stratejik öneme sahip toprak parçasını da oluşturuyor. Türkiye hükümeti referandumun yapılmasını istemezken Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, referandumu “anayasaya aykırı ve gayri meşru” olarak nitelendirerek şiddetle karşı çıkıyor.
Kritik refarandumu değerlendiren Eurasia Group’un Ortadoğu ve Kuzey Afrika direktörü Ayham Kamel, “Bağdat yönetimi özellikle Kerkük’te tüm topraklara eklenen bir senaryoyu asla kabul etmeyecektir” diyor. Eldeki son verilerine göre Irak’ta toplam nüfusun yaklaşık yüzde 20’sini teşkil eden 6 milyondan fazla Kürt’ün yaşadığı tahmin ediliyor. Kürtlerin büyük bir kesimi de deniz bağlantısı olmayan kuzey bölgesinde bulunuyor. Bağdat merkezi hükümetinin sergilediği referandum karşıtı tutum, komşu ülkelerden de destek buluyor. Başta Türkiye olmak üzere Suriye ve İran referanduma karşı duruyor.
İngiltere merkezli düşünce kuruluşu Royal United Services Institute’tan Analist Michael Stephens, Irak’ın komşu ülkelerle olan ilişkisinin tartışmalı referandumun hemen sonrasında “son derece” karmaşık olacağını savunuyor. Ve ekliyor: “Bu dinamikteki istikrarsızlığın özellikle endişe verici olduğunu düşünüyorum ve olası bölgesel müdahaleler tansiyonu düşürmek yerine gerginliği yükseltip potansiyel çatışmayı ateşlemeye yardımcı olabilir.”
OPEC’in iki numaralı üretici ülkesi
Türk yetkililer, Erbil yönetiminin referandumu “tehlikeli” hale getirme kararını Irak Anayasasını ihlali olarak nitelendiriyor. Türkiye’nin Kürt Bölgesel Yönetimi ile yakın siyasi ve ekonomik bağları var ve bölge petrolünün ihracatında en önemli çıkış noktası olmaya devam ediyor. Referandum kararı, Kürt petrolü ihracatı, gelir paylaşımı konusunda Bağdat ve Erbil arasında uzun süredir devam eden anlaşmazlığı çatışmaya döndürecek bir potansiyele sahip bulunuyor.
Irak Petrol Bakanı Cebbar el-Laibi’nin açıkladığı verilere göre, Irak halihâzırda günlük 4.32 milyon varil ham petrol üretimiyle Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) ikinci en büyük üreticisi. ABD petrol devi Chevron, 2012’de Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ile bir petrol anlaşması imzalayarak bölgede faaliyet gösteriyor. Norveç gaz ve petrol operatörü DNO, Avusturyalı OMV Grubu ve İngiltere’nin Gulf Keystone Petroleum şirketi de dahil olmak üzere Irak’ta çok sayıda faaliyet gösteren enerji şirketleri yer alıyor.
'Askeri müdahaleye hazırız' uyarısı!
Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) düzenlemeyi planladığı bağımsızlık referandumunun şiddetle neticelenmesi halinde askeri müdahaleye hazır oldukları uyarısında bulundu. İbadi, ABD’li Associated Press ajansına yaptığı açıklamada, IKBY’nin referandum planıyla ilgili “Irak halkının hukuk dışı güç kullanımıyla tehdit edilmesi halinde askeri açıdan müdahale edeceklerini” ifade etti. Haydar el-İbadi referandum planını, Irak’ın egemenliğinin ihlal edilmesine çanak tutan “tehlikeli bir gerilim” olarak nitelendirerek, “Anayasaya karşı gelirseniz, Irak’ın ve bölgenin sınırlarına karşı gelirseniz, bu bölge ülkelerine de Irak’ın egemenliğini ihlal etmeleri açısından açık davettir, gerilimin çok tehlikeli biçimde artırılmasıdır” diye konuştu.